چکیده باغ ایرانی طبیعت از پیش اندیشیده ای است که رابطه انسان و طبیعت در آن در نهایت هماهنگی و مقیاس انسانی است . به علت آب و هوای خشک که بیشتر نواحی ایران را در بر گرفته است ، و همچنین عادت ساکنان آریایی آن که در ابتدا در سرزمین سرسبزی می زیسته اند ، اولین بار ایرانیان شروع به ساختن باغ ها و ایجاد فضاهای سرسبز کردند . باغ های صفوی تحت تاثیر مذهب شیعی با فرهنگ مردم عجین شده و تا به امروز ماندگار است . بررسی ویژگی ها و ساختار کالبدی – فضایی باغ ایرانی و صفوی و باغ های اروپایی قرون 16 و 17 میلادی در فرانسه و تاثیرات هر کدام بر یکدیگر ، از مهم ترین اهداف این تحقیق می باشد . برای انجام این پژوهش از روش تحقیق توصیفی – تاریخی و برای مطالعه و مقایسه باغ های صفوی و اروپایی از تطبیق و تحلیل محتوا استفاده شده است و نتیجه گیری این پژوهش ، از وجود ارتباط مستقیم میان نسبت ها و خصلت مردم ایران به ایجاد مکان های سرسبز همچون باغ ها و همچنین به علت مراودات سیاسی ، فرهنگی و تاریخی ایران در دوره صفوی و تاثیراتش بر باغ سازی اروپایی و به خصوص فرانسه تا قرون 16 و 17 میلادی ، بر گسترش باغ در تمام ایران و حتی جهان ، مطابق با الگو و اصول باغ سازی ایرانی خبر می دهد . واژگان کلیدی : باغ ایرانی ، دوره صفویه ، باغ اروپایی ، باغ سازی قرون 16 و 17 میلادی ( فرانسه )

فضاهای اسلامی همواره در شهر نقش به سزایی داشته و همواره مورد توجه قرار گرفته است. طراحان همواره در تلاش بودند تا مفاهیم اسلامی را در این فضاها متجلی گردانند به طوری که گاهاً سبک معماری و شهرسازی تحت تأثیر این فضاها بوده است. فضاهای متعالی اسلامی، الگوهای طراحی متأثر از فرهنگ و فضای جامعه شکل می گیرد و در مقیاس شهر در کانون مرکزی شهر یا محله قرار می گیرد به طوری که در شهر قدیم خیابان ها به این فضاها منتهی می گردند. در گذار از زمان، فراز و نشیب هایی در چنین فضاهایی بوده و با توجه به سبک های مدرن و التقاطی، توجه به مفاهیم الهی مغفول مانده است. در حال حاضر تعداد کمی از معماران و شهرسازان در طراحی به مفاهیم توجه می کنند و گاهاً مفاهیم در همان سطح نظری و تحقیقات باقی می ماند و در عمل همچنان استفاده از فرم های سنتی به عنوان پوسته ای در حجم استفاده می گردد. تبعیت فرم از مفاهیم الهی (بر خلاف تبعیت فرم از عملکرد) در فضاهای متعالی اسلامی بسیار حایز اهمیت می باشد به طوری که مفاهیم همچون روح در کالبد فرم تجلی می یابند و فضا متأثر از فرم، تأثیر گذار است. از طرفی یکی از موضوعات مطرح دراسلام سلسله مراتب است به طوری که فرد برای رسیدن به مقصد و مقصود باید گامهایی را طی کند. این گامها همراه بارشد است و هدف پس از طی نمودن گامها رسیدن به مقصد یا مقصود است. مجموعه حرم امام رضا(ع) با توجه حضور میلیونی زایران، بسیار مورد توجه می باشد و فضاهای مختلف مجموعه به عنوان فضایی نیمه عمومی مطرح می باشد. زائران با طی کردن مسیر به مضجع شریف می رسند و در طول مسیر با عبور از صحن های مختلف با فضاهایی مواجه می شوند که قابل توجه است. اینکه زایرین از ورودی مجموعه تا مضجع شریف چگونه بتوانند با آمادگی، بهره بیشتری از این فضای متعالی ببرند، در این پژوهش مورد تأکید قرار گرفته است. هدف از پژوهش ارایه مدلی از فرم و فضا برای فضاهای متعالی اسلامی است که این فرم و فضا از مفاهیم الهی متأثر است. لذا در این پایان نامه ابتدا ادبیات موضوع مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه مفاهیم مختلف مطرح و بر اساس مفاهیم فرم ها و فضاها پیشنهاد میگردند. در سلسله مراتب فضایی فضاهای متعالی(به طور خاص مجموعه حرم امام رضا(ع) بر اساس مفاهیم احصا شده، گام هایی پیشنهاد می شوند که این گام ها در ارتقای کیفیت محیط و بالطبع در آمادگی و ارتقای زائر حرم تأثیرگذار است. کلید واژه: سلسله مراتب، حرم امام رضا(ع)، فرم، مفهوم

همانطور که می دانیم سالمندان یکی از محرومترین اقشار جامعه می باشند که کمتر به آنها توجه شده است و با توجه اینکه پیشرفت علم موجب شده که جمعیت جامعه از جوان به سالمند در حال تغییر است ، تحقیق و بررسی بیشتری را به سالمندان و روحیات و وضعیت جسمی آنها را می طلبد . از مهمترین فعالیتهایی که موجب بهبود وضعیت روحی سالمندان می شود ، تفریح و تفرج در فضای باز می باشد ، این امر ضرورت ایجاد تفرجگاهی با توجه به روحیه و وضعیت جسمی سالمندان را مشخص می کند. با توجه به اینکه نظیر این موضوع طراحی نشده بود، ناگزیر برای جمع آوری اطلاعات دو موضوع تفرجگاه و خانه ی سالمندان را مورد مطالعه قرار دادم ، در نمونه ی خانه ی سالمندان ، اکثرا این بناها ابتدا با هدف خانه ی سالمندان ساخته شده نبودند و اغلب به خانه ی سالمندان تغییر کاربری داده شده اند ،بنابراین ضعف های زیادی در طراحی این نمونه ها وجود دارد که در این طرح حداکثر سعی به عمل آمده تا ضعف های موارد مورد مطالعه جبران شود و نقاط قوت آن تقویت شود ، بنابراین با توجه به هدف این طرح که شاداب سازی و بهبود وضعیت جسمی و روحی سالمندان می باشد و مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفت به یک سری فضاها رسیدم که مجموعه را در یک باغ طراحی کردم . همچنین در طراحی این مجموعه باغ ایرانی به عنوان منبع الهام بخش استفاذه شده است و بسیاری از ویژگیهای باغ ایرانی( مانند استفاده از عناصر، هندسه ، ویژگیهای کالبدی و مفاهیم به کار فته در باغ ایرانی) در طراحی این تفریح گاه ها استفاده شده و از این طریق روح گذشته را زنده شده و آرامش روحی را به ارمغان آورده است.

این پژوهش با هدف مطالعه تطبیقیِ رابطه¬ی معماری و مصرف فرهنگی در دو بافت قدیم و جدید شهر همدان، مورد بررسی قرار گرفته است. در این رابطه، فرهنگ به عنوان زمینه¬ی بروز پدیده¬های انسانی، نقشی حیاتی را ایفا کرده است. از آن¬جایی که فرهنگ را نمی¬توان به واسطه¬ی روابط علّت- معلولی مورد بررسی قرار داد، پژوهش بر طبق یک روش¬ کیفی و میدانی صورت داده شده است. محقق مبنی بر این روش تحقیق از نظریه¬¬ی تفسیرگرایی فرهنگی کلیفورد گیرتز استفاده کرده است. این نظریه، فرهنگ را در یک قالب کیفی و به شکلی کاملاًٌ عمیق مورد بررسی قرار می¬دهد. زیرا شامل مباحث متعددی از جمله: ساختارگرایی، کارکردگرایی، نشانه¬شناسی و معنا می باشد. بنابراین، پدیده¬ها در این پژوهش با توسل به این نظریه و روش مردم¬¬نگاری تفسیری، از جنبه¬های مختلف زیرساختی، کاربردی، ظاهری و معانی پنهان و آشکار، مورد بررسی قرار گرفته¬اند. جامعه¬ی آماری مورد نظر در این پژوهش، ساکنین شهر همدان و نمونه¬ی مورد نظر، ساکنین مناطق حاجی و استادان بوده¬اند. روشی که جهت گردآوری داده¬ها مورد استفاده قرار گرفته است، روش¬های مصاحبه، مشاهده و عکاسی و همچنین روش¬های تحلیل داده¬ها، روش توصیف مفهومی و سپس تفسیر مفاهیم بوده است. نتایج حاصل از این تحقیق، بیانگر یک رابطه¬ی متقابل بین معماری و مصرف فرهنگی بوده است؛ که فرهنگ نیز به عنوان یک زمینه برای بروز این رابطه فرض شده است. در واقع، با توجه به نتایجی که از تحقیق بدست آمده است، نمی¬توان معماری یا مصرف فرهنگی را به عنوان عامل صددرصد تأثیرگذار فرض کرد. این دو به واسطه¬ی فرهنگ تعریف می¬شوند و در یک چرخه¬ی فرهنگی یکدیگر را تولید و بازتولید می¬کنند. معماری به عنوان یک امر ماتریال و از طبیعت گرفته شده، حوزه¬ی خود را به انسان معرفی می¬کند. اما این حالت معارفه از امر ماتریال، تنها زمانی کاربردی می¬شود و به ورطه¬ی مصرف می¬رسد، که ذهن انسان از مرحله¬ی سطحی حواس عبور کند و به مرحله¬ی درک پدیده دست یابد، که این امر تنها به واسطه¬ی گنجینه¬های فرهنگی ذهن انسان حاصل می¬شود. در اینجا شکلی از مصرف به¬وجود می¬آید، که به آن مصرف فرهنگی گفته می¬شود.

طی سالیان گذشته هدف از ایجاد فضاهای آموزش عالی، توسعه کمی موسسات برای پاسخگویی به مشکل دانش گستری بوده است؛ به همین جهت مراکز فراوانی در ساختمان های بسته و فاقد فضای باز به وجود آمده اند. در دوران جدید، فضاهای باز و نیمه باز به عنوان بستر کالبدی حیات مدنی و اجتماعی دانشجویان در محوطه های دانشگاهی مطرح شده و توجه به کیفیت این محیط ها اهمیت بیشتری یافته است. از آنجایی که در پردیس دانشگاه کاشان نیز طراحی این گونه فضاها از کیفیت خوبی برخوردار نبوده و با مشکلات فراوانی مواجه است لذا تحقیق حاضر سعی دارد با نشان دادن اهمیت توجه به کیفیت اقلیمی- اجتماعی به ارزیابی این ابعاد در مسیرهای باز و نیمه باز این دانشگاه بپردازد. در این تحقیق از روش ارزیابی بعد از اجرا با تکیه بر تحلیل محتوا استفاده شده و هدف از آن ارزیابی وضعیت فعلی پردیس دانشگاه کاشان به روش مطالعه موردی و ارتقاء کیفیت های اقلیمی- اجتماعی در آن است. در مجموع شیوه کار در چند جهت ساماندهی شده است، نخست: تحلیل بعد اجتماعی از دیدگاه صاحب نظران معماری، شهرسازی و طراحی شهری و انتخاب معیارهای ارزیابی از تعاریف مفهومی مشترک حاصل از این دیدگاه هاو سپس آزمون این معیارها در مسیرهای مورد مطالعه از طریق تکمیل پرسش نامه و برداشت های میدانی بوده و برای تعیین میزان اهمیت هر کدام در ارتقاء کیفیت اجتماعی نیز، به کمی سازی آنها با کمک روش سلسله مراتبی ahp پرداخته شده است. دوم: تحلیل و بررسی شاخص های اقلیمی با استفاده از داده های آماری ایستگاه سینوپتیک کاشان و برداشت های میدانی با استفاده از دستگاه wbgt و دستگاه سرعت سنج kestrel انجام شده که در این میان، از داده های آماری برای تحلیل معیار پن واردن و همچنین ترسیم و تحلیل داده ها در تقویم نیاز اقلیمی، نقشه مسیر حرکت خورشید و ... و از داده های میدانی نیز برای تحلیل معیارهای چون wbgt وutci وwind chill بهره گرفته شده است. از دستاوردهای مهم این پژوهش نیز می توان به شناسایی نقاط با شرایط اقلیمی حاد و تلاش برای ایجاد آسایش اقلیمی در آن ها با استفاده از عناصر معماری چون داربست های گیاهی، سازه های چادری و ...، استخراج معیارهایی برای تقویت و طراحی نقاط دارای پتانسیل تبدیل به مکان های عمومی موفق، تبدیل برخی از مسیرهای سواره به پیاده راه ها، باز طراحی مسیرهای دوچرخه و پیاده و لحاظ داشتن ضرورت های اقلیمی و اجتماعی در طراحی مسیرها اشاره داشت. امید است این تحقیق بتواند راه گشای پژوهش های آتی در زمینه ارتقاء کیفیت پردیس های دانشگاهی باشد.

مطالعه شهرهای کویری از جمله کاشان نشان می دهد علی رغم اینکه این شهر ها در مناطق گرم و خشک قرار دارند، شکل گیری و رشد آنها همراه با ایجاد هماهنگی و تعادل بین محیط مصنوع و عناصر طبیعی از جمله آب بوده است. علی رغم شرایط سخت دسترسی به آب در این مناطق، معماران همواره سعی می کردند این عنصر حیات بخش را در عرصه های معماری از جمله مسکن، باغ، مسجد و ... وارد کنند و از آن در جهت غنای هرچه بیشتر معماری خود استفاده کنند. هدف از این نوشتار، شناخت چگونگی رابطه ی آب با معماری قدیم کاشان و تحلیلی بر تعاملات فضایی آن ها در این عرصه¬های معماری است. در همین راستا پژوهش با عنوان طراحی مرکز تاریخ و تمدن کاشان با توجه به این هدف که چگونه می توان ویژگی های موجود در عنصر آب را در معماری امروز نیز به کار برد شکل گرفت. نتایج بدست آمده، نشان دهنده ی تاثیر مستقیم عنصر آب در کالبد معماری بناهای کاشان بود به گونه ای که باعث به وجود آمدن فضاهایی برای ارتباط با آب شده است. از دیگر سو از ویژگی های کیفی آب مانند حرکت، سکون و صدای آن بهره برداری مادی و معنوی شده است و معمار بنا به ویژگی هرفضا برخورد متفاوتی با این عنصر طبیعی دارد. در سازماندهی فضاها ، تقریبا تمامی فضاهای اصلی در ارتباط با آب هستند و همزمان از همه ی جنبه های بصری و شنیداری و اقلیمی و ... آن استفاده می کند و میتوان چنین برداشت کرد که روی فعال و زنده ی نما به سمت حیاط و عنصر آب است. این پروژه در قالب دو قسمت پژوهش و طرح در پنج فصل ارائه می شود. قسمت پژوهش شامل چهار فصل اول تحت عناوین کلیات پژوهش، شناخت نظام حضور آب در معماری تاریخی کاشان، شناخت موضوع طراحی و شناخت بستر طرح شکل گرفته است. در بخش اول به اهمیت و ضرورت مساله می پردازیم. بخش دوم شامل رویکرد و مبانی نظری طراحی یعنی شناخت جایگاه آب در معماری کاشان است. در این بخش ابتدا حوزه های نفوذ آب در شهر و سپس عرصه های حضور آب در هر حوزه مشخص شد در ادامه نحوه ی حضور و بروز آب در نمونه های معماری کاشان مطالعه شده، سپس چگونگی ارتباط فضاهای مختلف سه عرصه معماری خانه، باغ و مسجد با آب مورد بررسی قرار گرفت. همچنین به ابعاد مختلف حضور آب در عرصه ی های گوناگون معماری و نحوه ی تعامل آنها با فضای معماری پرداخته شده است که در قالب جداولی ارائه شده اند. در پایان این بخش قواعد و اصول حضور آب در معماری تاریخی کاشان تحت موان نتیجه گیری استخراج شده اند که مبانی نظری طراحی را تشکیل می دهد. در بخش بعد این سوال مطرح می شود که مرکز تاریخ و تمدن کاشان چگونه جایی است؟ و چه ویژگی هایی دارد؟ دارای چه عملکردهایی است؟ نهایتا در قسمت دوم و بخش طراحی نتایج بخش دوم و سوم منجر به طراحی مرکزی برای معرفی تاریخ و تمدن کاشان با حوزه های نمایشی، آموزشی، پژوهشی و فعالیت مستمر در طول روز و سال و با توجه به حضور و گردش آب و تعامل آن با معماری مجموعه شد.

تعامل اجتماعی به معنای ایجاد رابطه بین دو نفر یا بیشتر است. ارتباط اجتماعی به عنوان محور فرهنگ و حیات جمع ، محدوده ای بس وسیع دارد که در بر گیرنده تمامی صور روابط انسانی است. با بررسی انسان به عنوان یک موجود اجتماعی، شناخت قرارگاه های رفتاری و مناسبت های اجتماعی و فعالیت های دارای ظرفیت های بالقوه برای کنش های اجتماعی و روابط معنادار، اهمیت پیدا می کند. آن چه ما در جوامع امروزی شاهد آن هستیم کاهش سطح ارتباط افراد با یکدیگر است. چنانکه با افزایش اندازه، وسعت شهرها، سرعت، تراکم و غیره، مدنیت، شهروندی و روابط اجتماعی به عنوان اصول اولیه شهری، تضعیف شده است. می توان چنین گفت که فضاهای عمومی در شهرها، می تواند بستری برای چنین رخداداهایی باشد. در میان فضاهای شهری، پیاده راه ها یکی ازمهمترین فضاهای عمومی شهری اند که قابلیت هویت بخشی و تبلورتعاملات اجتماعی و ارتقا سرمایه های اجتماعی را دارند. پایان نامه حاضر تلاشی است تا با طراحی کالبدی مناسب در حاشیه یک پیاده راه ( محور جنت شهر مشهد به عنوان یک معبر ارزشمند و واجد ویژگی های کالبدی و ساختاری مناسب ) بتواند گامی در جهت ارتقاء سرزندگی و تعاملات اجتماعی و فرهنگی و این محور بردارد. درحال حاضر فضاهای عمومی در شهرهای جدید فاقد هویت و سرزندگی می باشند. امروزه تأمین نشاط و سرزندگی شهری به یکی از دغدغه های اصلی نظام های مدیریت شهری به ویژه درکشورهای توسعه یافته تبدیل شده است. پژوهش پیش رو نیز سعی در ارتقاء کیفیات اجتماعی گره اصلی محور پیاده ی جنت از طریق ارتقاء تعاملات فرهنگی مردم دارد. جهت گردآوری اطلاعات در این پروژه نیز از روش های کتابخانه ای و میدانی به صورت همزمان استفاده خواهد شد. مشاهدات و برداشت های میدانی از وضع موجود، استفاده از اسناد دیداری و شنیداری مربوط به شرایط سابق بافت، پرس وجو از سکنه ی قدیم، جدید و گردشگران بافت ، در مطالعات پروژه مدنظر قرار خواهد گرفت. کلمات کلیدی : تعاملات اجتماعی، فضاهای جمعی، پیاده راه، پیاده راه جنت