نام پژوهشگر: زهرا وطنی

قاعده ی نظم عمومی در اندیشه ی امام خمینی (س)
پایان نامه سایر - پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی 1392
  زهرا وطنی   عباسعلی روحانی

نظم به طور عموم و نظم اجتماعی به طور خاص، اگر نگوییم در همه، در غالب دستورات اسلام نقش چشم گیری به صورت مصرح یا غیر مصرح ایفا نموده است. نظم امری مطابق فطرت و دارای حسن عقلی و مورد اهتمام عقلاء و شارع بوده و تلاش تمام جوامع و حکم رانان و هدف وضع تمام قوانین مدنی و کیفری برقراری نظم و ممانعت از وقوع هرج و مرج و بی سامانی است. مطالعه ی آثار دینی نشان می دهد حفظ نظام و ممنوعیت اخلال به آن نزد فقها امری مفروغٌ عنه و به مثابه ی قاعده ئی یقینی مورد استناد ایشان در امر اجتهاد و افتاء می باشد. کثرت استناد به این قاعده ی ناگفته و منشأئیت آن حتی برای بسیاری از قواعد فقهی، نقش برجسته ئی به این قاعده داده است که موجب می گردد علی رغم غفلت قاعده دانان و فقهاء از این مهم، به عنوان «امّ القواعد الفقهیه» مطرح و به عنوان بابی نو در مباحث قواعد فقه مطرح گردد. امام خمینی (س) نیز در کسوت فقیهی نام آور، ضمن اهمیت فراوان به مقوله ی نظم در رویه ی عملی، بسان سایر فقها و حتی بیش از سایرین در امر افتاء از این قاعده استفاده نموده و به علاوه در جریان انقلاب نظام سلطه ی شاهنشاهی به نظام مقدّس اسلامی که مستلزم بی نظمی و برخی ناهنجاری ها بود، همواره برای کاهش آثار سوء این هرج و مرج و جریان هر چه بیشتر نظم تلاش و ملّت تحت امر خویش را بدان امر می نمود. در همین راستا این پژوهش به مثابه ی گامی کوچک در ثبت نام «قاعده ی نظم عمومی» در فهرست کتب قواعد فقه می باشد.