بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‏های بومی پیاز ایرانی در مقایسه با انواع خارجی چکیده: برنامه های اصلاحی گیاهان بر اساس تنوع و انتخاب صفات برتر کمی و کیفی صورت می گیرد. لذا، ارزیابی تنوع ژنتیکی، اولین مرحله در برنامه های اصلاحی است. در این راستا، استفاده از روش های جدید مطالعه‏ی تنوع ژنتیکی ضروری به نظر می رسد. در این بررسی تعیین تنوع ژنتیکی سیزده ژنوتیپ پیاز ایرانی در مقایسه با دو ژنوتیپ خارجی با استفاده از نشانگر رپید ( rapd) صورت گرفته است. پس از استخراج dna و بهینه سازی شرایط آزمایش، یازده آغازگر تصادفی استفاده شد که در ژنوتیپ های پیاز چند شکلی نشان داده بودند. محاسبات آماری بر اساس ضریب تشابه جاکارد و گروه بندی به روش upgma با استفاده از نرم افزار ntsys ver. 2.02 انجام شد. در نمودار حاصل در حد تشابه 94 درصد ژنوتیپ ها در پنج گروه جای گرفتند. ضریب کوفنتیک(cophenetic) بین ماتریس تشابه و نمودار حاصل87/0r = به دست آمد. ژنوتیپ های سفید قم و یزد با ضریب تشابه 94 درصد بیشترین تشابه و ژنوتیپ های کاشان و پادوک با ضریب تشابه 30 درصد کم ترین تشابه را نشان دادند. ژنوتیپ های تگزاس‏ارلی‏گرانو و خمین در یک گروه با ضریب تشابه 80 درصد و یلو سوئیت‏ ‏اسپانیش و یاسوج با ضریب تشابه 83 درصد در گروه دیگر قرار گرفتند. لذا، این احتمال وجود دارد که اجداد اولیه‏ی دو ژنوتیپ تگزاس‏ارلی‏گرانو و سوئیت‏یلو‏اسپانیش متعلق به ژنوتیپ‏های مورد آزمون ایرانی باشند. کلید واژه ها: پیاز (allium cepa) ، تنوع ژنتیکی، ژنوتیپ‏های پیاز ایرانی، rapd studies on genetic diversity of iranian onion in comparison to exotic genotypes abstract plant breeding programs are based on variation and selection of high quality and quantity characters. evaluation of genetic materials is the first step in every breeding program. the use of new methods of genetic variation studies are very necessary, in order to select the hybrid parents and determination of genotypes relationship. random amplified polymorphic dna (rapd) molecular marker has been already used to determine genetic diversity. in this study rapd marker was used to verify genetic diversity between 13 iranian onion genotypes in comparison to two american ones. the data were subjected to statistical analysis, using ntsys, ver. 2.02 software based on similarity coefficient matrix with upgma method. the cophenetic coefficient between similarity matrix and the resulted dendrogram was r = 0.87.the result showed that the analyzed genotypes had a genetic similarity rate of 94 percent for sephid ghom and yazd. whereas, azarshahr and behbahan with 32 percent were ranked in an another group respectively as far as similarities are concerned. so, texas early grano and khomain are in the same group with similar coefficient of 80 percent. yellow sweet spanish and yasouj are also in the same group too. in the view, it seems to be that, there are similarities, indicating the ancestors are from the southwest asia, iran. key words: onion ( allium cepa), genetic diversity, iranian genotype onion, rapd