نام پژوهشگر: فیروز نادری داشکسن

وراثت پذیری تعداد ریشه های نابجا و پنجه در مراحل اولیه رشد در 9 واریته گندم triticum spp
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز 1369
  امیرحسین کشتکار   فیروز نادری داشکسن

با ارستفاده از روش دی آلل بین 9 رقم گندم پائیزه برخی از صفات مقاومت به خشکی مانند تعداد ریشه های بذری، تعداد ریشه های نابجا، طول بلندترین ریشه نابجا، تعداد پنجه، وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه اندازه گیری گردید و میزان تنوع ژنتیکی، قابلیت ترکیب عمومی و خصوصی و قابلیت توارث آنها مورد بررسی قرار گرفت در پائیز سال 1369 ارقام چاکماک ، قرک ، هایمانا و کوندرو از ترکیه، امید و آزادی و سبلان از ایران و گیرپینار و بزوستایا از اروپا و نتایج f1 حاصل از تلاقی های مستقیم بین آنها در قالب یک طرح بلوکی کامل در گلخانه دانشگاه تبریز مورد مقایسه قرار گرفتند. داده های بدست آمده از طریق روش 4 و مدل مخلوط b، پیشنهادی گریفیگ (1956)، مورد بررسی قرار گرفتند همچنین برای تجزیه و تحلیل گرافیکی آنها از روش هایمن)1954(استفاده شد . قابلیت ترکیب عمومی برای کلیه صفات در سطح 1 درصد احتمال و قابلیت ترکیب خصوصی برای تعداد ریشه های نابجا د تعداد پنجه در سطح 5 درصد معنی دار بود، اما قابلیت ترکیب خصوصی برای طول بلندترین ریشه نابجا معنی دار نشد. مقدار واریانس های افزایشی و غالبیت برای صفات مورد بررسی نیز برآورد شد . تعداد ریشه های بذری و وزن خشک ریشه به ترتیب با 76ˆ60 و 58ˆ80 درصد واریانس افزایشی کمترین و بیشترین مقدار را بخود اختصاص دادند . میزان قابل توجه درصد واریانس های افزایشی بدست آمده نشان دهنده نقش موثرتر اثرات افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی صفات فوق میباشد. تجزیه و تحلیل گرافیکی نشان داد که ارقام سبلان، قرک ، امید و آزادی برای طول بلندترین ریشه نابجا دارای درصد ژنهای غالب بیشتری هستند . ارقام کوندرو، آزادی با تعداد ریشه های بذری بیشتر همچنین ارقام بزوستایا، سبلان، هایمانا، با تعداد ریشه های نابجا بیشتر دارای درصد بیشتری از ژنهای مغلوب برای صفات فوق هستند. کلا" تعداد بیشتر ریشه های بذری و نابجا توسط ژنهای مغلوب کنترل شده ولی صفت طول بلندترین ریشه نابجا را ژنها غالب کنترل می نماید. مقدار وراثت پذیری خصوصی تمام صفات بجز طول بلندترین ریشه نابجا در حد قابل قبول بود. بنابراین انتظار میرود که گزینش نسبت به صفات مورد بررسی امکان پذیر باشد. بین صفات تعداد پنجه و وزن خشک ساقه، تعداد پنجه و وزن خشک ریشه و همچنین بین وزن خشک ساقه و وزن خشک ریشه همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت . بنابراین انتظار میرود که انتخاب واریته های با وزن خشک ریشه بیشتر از وزن خشک ساقه و تعداد پنجه بیشتری برخوردار باشند.