یکی از مسائلی که امروزه، بیش از هر چیز موجب فروپاشی نظام اندیشه ای که دیرزمانی وحدتبخش اجتماع بوده، شده است؛ به فراموشی سپرده شدن اصول و قواعد ثابت آفرینندگی تحت عنوان فطرت مشترک میباشد که در تمامی حوزه ها و از جمله معماری اتفاق افتاده است. معماری اگر بر مبنای فطرت مشترک بنا شود، به حد اعتلایی خویش نزدیک میشود. در این میان تجربیات و مطالعات کریستوفر الکساندر، یکی از طلایه داران معماری نظری، نیز میتواند مشعل هدایت مسیر باشد. وی به دنبال آموختن از طبیعت است طبیعتی که به عنوان منبع شناخت، میتواند معمار را در آن غوطه ور سازد. بنابراین بینشها و گرایشهای او در راستای خلق معماری مطلوب که ریشه در فطرت آدمی دارد، هدایتگر خواهد بود. این رساله در پی یافتن راه حلول حیات در اثر معماری قدم برمیدارد. هستی بدون عامل انسجامدهنده و وحدتبخش برای بشر قابل درک و فهم نیست. ذهن بشر همواره به دنبال خلاصه کردن اطلاعات دریافتی و سهولت در درک آن ها است. از این رو بشر گرایشی فطری و غریزی به سوی مرکز(عامل انسجام و انتظامدهنده) دارد. در طی مسیر برای روشنتر شدن راه، به مفاهیمی همچون نظم طبیعی، کلیّت، ساختار زنده و مرکز اشاره میشود. یکی از مهمترین این واژهها ، به عنوان هسته بحث ،"مرکز"است که ضامن حلول حیات به هر اثر هنری محسوب میشود. الکساندر، در مطالعات خود به دنبال نظم طبیعی موجود در طبیعت است؛ در تبیین نظم طبیعی از دیدگاه وی با مفهوم کلیدی مرکز مواجه خواهیم شد. اینجا بود که پرسش مورد نظر تحقیق شکل گرفت: در مسیر طراحی چه روشهایی را میتوان به کار گرفت که در نهایت، معماری در بستر طبیعت، با محوریت مفهوم مرکز از دیدگاه الکساندر شکل گیرد؟ این رساله با نگرش به مفهوم مرکز در اندیشه الکساندر، از مفاهیم ماهیت نظم و زندگی و بنیانهای آنها از کل به جزء به ترتیب از کلیت تا مراکز را مورد بررسی قرار داده است. در این راستا به تبیین ویژگیهای پانزده گانه و انواع الگوهای مربوط به آنها پرداخته میشود. در نهایت نیز برای سنجش آن، به احساسات متعالی انسان رجوع میشود که به فطرت آدمی اشاره مینماید. در گام بعدی، طراحی"اقامتگاه کویری در همسایگی روستای مصر" بوسیله مطالعاتی، بر روی زمینه ی مراکز وشناخت نیروهای بستر طرح و نیروهای درونی طرح، دنبال میشود. در نتیجه، با توجه به تجربه طراحی که بر اساس مبانی مذکور صورت پذیرفت، راهکارهایی به کار گرفته شده است. این راهکارها در راستای ایجاد مرکز به عنوان بستر ساختارمند از نیروها، شامل شناسایی عوامل برونساز و نیروهای درونساز طرح، گام برمیدارد. عوامل برونساز از نیروهای بستر طرح و موقعیت آن نشأت میگیرد و عوامل درونساز به شناسایی عملکردهای طرح و نیروهای هندسی متناسب با مراکز مختلف طرح و عوامل داخلی دیگر اشاره دارد. البته، چنین مرکزی، جز به مرور زمان و سپردن به دست تدریج و تا مرحله نهایی ساخت، حاصل نخواهد شد. در انتها، این پژوهش نشان میدهد که حفاظت از محیطهای ارزشمند تنها با راهکارهای سلبی امکانپذیر نیست و میتوان از طریق شناخت و به کار بردن خلّاق مفاهیم بنیادین، مسیری ایجابی را در جهت حفظ ارزشها به کار برد.

اعضا یک جامعه موفق و سالم را انسان هایی تشکیل می دهند که از لحاظ روحی- روانی- جسمی به درستی پرورش یافته باشند..امروزه این مسئله اثبات شده است که بخش اصلی شخصیت انسان در کودکی و در سال های اولیه زندگی او شکل می گیرد.علاوه بر این می دانیم که محیط بر رفتار و شخصیت آدمی تاثیر گذار است اثبات این ادعا واژه های ترکیبی مشترکی است که در هر دو حوزه روان شناسی و معماری شاهد آن هستیم واژه هایی چون روان شناسی محیط،پداگوژی و معماری، محیط یاد دهنده و ... در کشورهای پیشرفته ، طراحی فضاهای کودکان نتیجه همکاری گروهی از روان شناسان ، معماران، کودکان، والدین و مربیان است . در ایران با وجود این که در حوزه آموزش کودک و در تئوری، برنامه های آموزشی جامعی در اختیار داریم و همگام با کشورهای پیشرفته دنیا حرکت می کنیم اما در بخش عملی و بستر سازی، این دانش و آگاهی در طراحی و معماری برای کودک به کار گرفته نمی شود . کودک و کیفیت زندگی او دغدعه اصلی این تحقیق می باشد. می خواهیم برای ساعاتی از زندگی کودک فضایی طراحی کنیم که بستری باشد برای پرورش قابلیت هایش و عامل مداخله گری در فرآیند رشد او. ابتدا ادراک کودک نسبت به محیط را مورد بررسی قرار می دهیم و عواملی که بر این ادراک تاثیر گذار هستند را معرفی می کنیم. مبانی نظری این بخش از تحقیق بر پایه اندیشه های ژان پیاژه روان شناس کودک شکل گرفته است. در ادامه کد های اصلی بدست آمده را طبقه بندی کرده و راه کارهای طراحی و مصداق معماری هر یک را ارائه می دهیم که این بخش بر اساس برداشت های شخصی نگارنده می باشد .برداشت ها در قالب عبارت "یادم باشد" آورده شده است در انتهای فصل، 40 یادم باشد جمع آوری شده است که برای هرکدام چند مصداق و حکم معماری نیز ذکر شده است. یادم باشد کودک نسبت به اختلاف ارتفاع ، بالا-پایین، کنجکاوی نشان می دهد (ایجاد تقسیمات فضایی متنوع در یک فضای یکپارچه با تغییر سطح ،طراحی فضاهای با ارتفاع کمتر از کف تمام شده (گودال) مکانی برای خلوت، بازی و پرورش قابلیت های حرکتی کودک ،تشویق کودک به بالا رفتن و قرار دادن درک جدیدی از فضا در اختیار کودک با طراحی فضاهایی با ارتفاع بیشتر از کف تمام شده، اختلاف ارتفاع در سقف، ارتفاع کمتر برای فعالیت های فکری و متمرکز و ارتفاع بیشتر برای تشویق کودک به فعالیت های حرکتی،استفاده از رمپ با پهنای مناسب و شیب کمر برای انتقال کودک از یک تراز به تراز دیگر،طراحی فضای سبز به صورت مجموعه ای از چندین حیاط در ارتفاعات مختلف، حیاط گلکاری- حیاط آب- حیاط نقاشی حیاط بازی،استفاده از اختلاف سطح به جای استفاده از درب و دیوار برای تعریف فضاهای مختلف در تفکیک حوزه ها ،تأکید بر تعریف ورودی مجموعه با اختلاف سطح ) یادم باشدکودک مفهوم این جا – آن جا را می داند (بیانات فضایی)(پراکندگی فعالیت ها در نقاط مختلف فضا علاوه بر پرورش این مفهوم، کودک را به حرکت کردن نیز تحریک می کند) یادم باشد فضای کودک باید ترکیبی باشد از فضای بیرون و درون(استفاده از فضاهای باز و نیمه باز (رواق-ایوان-سایه بان)در کنار هر فضای بسته ،برقراری ارتباط بصری میان فضای داخل و خارج از طریق بازشوهای ثابت یا متحرک، قرار دادن مسیر حرکت خورشیدو تغییرات آسمان در معرض دید کودک با تعبیه نورگیر در سقف، امتداد فضاهای سبز را تا داخل بنا ،طراحی فضاهای فعالیت کودک در کنار فضای باز حرکت کودک میان این و آن) یادم باشد کودک به جزئیات بیشتر توجه می کند، فضاهای کوچک را آسان تر تجربه می کند، بارها و بارها می پیماید – لمس می کند و می شنود(تقسیم فضاهای یکپارچه با استفاده از اختلاف سطح، پارتیشن، رنگ یا تنوع مصالح به فضاهای کوچکتر ، رعایت مقیاس کودک در طراحی فضا ) ... فصل نهایی شامل فرآیند طراحی است با تکیه بر قوانین بدست آمده در طول تحقیق .

شهر تاریخی یزد شاهد حضور جمعیت زیادی از هنرجویان رشته معماری در مقاطع مختلف و بطور خاص هنرستان بوده و پائین بودن سطح کمی و کیفی فضاهای آموزش معماری در یزد نیاز به احداث هنرستان خاص رشته معماری را تشدید می نماید. از طرفی معماری گلین که از سرمایه های غنی این سرزمین است نیازمند احیاء کالبدی و فرهنگی بوده و این امر جز با ترویج و معرفی آن در عرصه آموزش میسر نمی باشد. طراحی هنرستان معماری با رویکرد به معماری گلین در این شهر می تواند موجبات احیاء این نوع معماری را از طریق ترویج ویژگی های خاص آن فراهم می آورد. در حوزه طراحی فضاهای آموزشی تحقیقات نسبتا خوبی صورت گرفته ولی بطور خاص در حیطه طراحی هنرستان تحقیقی جامع صورت نپذیرفته است. در باب موضوع معماری گلین، بیشترین تحقیقات به منابع خارجی معطوف بوده و پژوهش های اندکی بصورت کتاب و پایان نامه دکتری به فارسی موجود می باشد. این رساله بر آن است تا با بهره گیری از منابع مکتوب و مطالعات میدانی به معرفی این نوع معماری پرداخته و کاربرد ویژگی های مختلف معماری گلین در طراحی هنرستان معماری از اهداف آن می باشد. فصل اول از این رساله به شرح و بسط تحقیق اختصاص یافته و موضوع آموزش بطور عام و خاص در فصل دوم مورد بحث قرار خواهد گرفت. شناخت معماری گلین و تشریح ویژگی های آن به همراه معرفی فناوری های ساخت و ساز با گل در فصل بعدی مطرح می شود. فصل چهارم و پنجم نیز به بررسی و تحلیل زمینه طراحی، ارائه نمونه های طراحی شده و تبیین برنامه فیزیکی اختصاص یافته است. در فصل آخر این رساله مبانی طراحی به همراه گزینه های اولیه طرح و طرح نهایی ارائه خواهد شد.

چکیده سفارتخانه های ایران در سرتاسر جهان نماینده? فرهنگ و هنر و اندیشه? ملت و دولت اند.در کشور مصر به علت تنش های دهه های اخیر، سفارتی برای کشورمان موجود نمی باشد و به علت تغییرات سیاسی متأخر و وقوع بهار عربی که سبب نزدیکی سیاسی دو کشور گردیده است، لزوم برپایی آن مسجل است. ضرورت ساخت فضای دیپلماتیک درخور این دو تمدن کهن ،سبب می گردد تا برای طراحی سفارتخانه ایران در مصر، به بررسی معماری نمادین و هویتی پرداخته شود.در این پژوهش با تحلیل استانداردهای معماری دیپلماتیک و نمونه های موجود، الگویی جامع از طراحی فضاهای دیپلماتیک حاصل می شود، دغدغه های طراحی سفارت خانه بررسی می گردد وسپس به مطالعه? پیشینه? معماری دو کشور و عناصر هویت ساز آن ها پرداخته می شود.این پژوهش با هدف رسیدن به یک معماری متجلی و شکوهمند که در عین درخشش هویتی خویش مورد پذیرش کالبدی و اجتماعی بستر پذیرنده اش می باشد،به دو صورت میدانی و بررسی منابع مکتوب دنبال می شود و پاسخ آن بیان معمارانه ایست که بر مشترکات فرهنگی- معمارانه? دو کشور تأکید می کند، بگونه ای که صمیمیت و نزدیکی ملت ها را در بطن محتوایی و کالبدی اش پدیدار می کند. از آنجا که معماری سفارتخانه به سرزمینی دیگر فرای مرزهای جغرافیایی اش گسیل شود و سفیر فرهنگی _هنری ملت و تمدنش می گردد و نماد تشخص ومظهر اقتدار ملت و دولت خود می باشد ،عوامل مهم و متعددی در شکل گیری آن ایفای نقش می کنند.پاسخ نهایی در طراحی شامل نوآوری هایی در ساختار فضایی نمایندگی های دیپلماتیک ایران است از جمله سازماندهی کل زمین به جای تک بنا ،در نظرگرفتن پلازا به عنوان عامل اتصال دهنده? دو هویت مجزا،استفاده از خندق و آب به عنوان مرز لطیف امنیتی ،شناخت وگفت وگو و تعامل اندیشه ها به عنوان دروازه? ارتباطات دوستانه? دو کشور وسلسله مراتب فضایی امنیتی که از بیرونی تا اندرونی ادامه می یابد و محرمیتی سنتی را بازآفرینی می کند.

از انجایی که فضاهای داخلی ساختمانهای مسکونی امروزی ،فاقد کیفیت ،روح و جذابیت هستند که به تبع در پاسخگویی به عملکرد دچار کمبود هستند ؛و مقررات موجود ،گرایش های متداول (مانند مد روز) ، شرایط اقتصادی ،و ... باعث می شود فضاهای داخلی مورد تعمق قرار نگیرد. در حقیقت هماهنگ نشدن فاکتورهای تاثیر گذار در معماری داخلی ،از جمله رفتارهای ادمی، نیازهای روحی روانی و پاسخ ان توسط فضاهای داخلی ؛ موجب تنزل کیفیت فضاهای داخلی شده است .

بر اساس آمار و ارقام تعداد معلولین در سطح دنیا قابل توجه بوده و در این میان کشور ایران نیز از نظر آمار معلولیت قابل توجه تر می باشد. معلولان از هر نوع که باشند ،هرگز از حقوق اجتماعی خود به عنوان شهروندی که نظیر دیگران وظایف اجتماعی خویش را انجام می دهند، برخوردار نیستند. این امر در مورد کلیه عرصه های اجتماعی صادق است که طبعا یکی از این عرصه ها حوزه اطلاع رسانی است. در حوزه اطلاع رسانی اعم از اطلاع رسانی فرهنگی، علمی، اقتصادی و جز آن، معلولان از جمله اقشار فراموش شده اند. معلولان در یک جامعه دارای ارزش مساوی با استفاده کنندگان عادی از کتابخانه هستند و باید از خدماتی مساوی با دیگران بهره مند گردند و کتابخانه از معدود نهادهایی است که نیازهای آموزشی، شغلی، تفریحی و اطلاعاتی افراد را تامین می کند.کتابخانه باید قادر به تامین اطلاعات مربوط به مواد، وسائل و تجهیزات به منظور حمایت ار برنامه های توان بخشی باشند. ارائه خدمات کتابخانه ای به افراد اگر به گونه ای باشد که آنها بدون توجه به معلولیتشان قادر به بهره گیری از منابع و امکانات کتابخانه ای باشند، انجام رسالتی است که آنها را به فراسوی محدودیتشان هدایت کرده است. بیشتر کتابخانه های شهرتهران برای معلولین جسمی حرکتی و نابینایان مناسب سازی نشده اند از جمله: .فضاهای ورودی،راهروها،فاصله قفسه ها،تجهیزات و...... ولی معدود کتابخانه هایی نظیر کتابخانه مرکزی وکتابخانه حسینیه ارشاد وچند کتابخانه دیگر که برای معلولان جسمی حرکتی مناسب سازی شده اند و بخشی برای نابینایان دارند. پژوهشهایی نظیر پژوهش خانم بهفروزی -خانم تاج الملوک-خانم گیتی هاشمی-خانم مینابشارتی-خانم مرضیه املشی و....نشان دهنده این است که کتابخانه ها از نظر دسترسی پذیربودن برای معلولین مناسب نیستند. هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان رعایت استانداردهاوضوابط مربوط برای معلولین جسمی حرکتی ونابینایان در کتابخانه های عمومی شهر تهران است. جامعه آماری تحقیق عبارتند از: کتابخانه های عمومی که در سالهای 1380 تا 1390 تاسیس شده اند. این پژوهش ؛کمبودها وضعف های فضاهای کتابخانه هارا مشخص، و به ارائه مشکلات این افراد در دستیابی به کتابخانه پرداخته است وراهکارهای عملی برای نیل به آسایش و آرامش این قشر از جامعه را ارائه می دهد. نمونه گیری تحقیق بر اساس روش نمونه برداری توصیفی تحلیلی صورت گرفته است. ابزارهای جمع اوری اطلاعات عبارتند از:پرسشنامه سازمان یافته بر اساس استانداردها وضوابط شهرسازی ومعماری برای افراد معلول،انجام مصاحبه از مسئولین وافراد معلول در کتابخانه هاوانجام مطالعات کتابخانه ای. نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر بدین شرح می باشد: خدمات کتابخانه های عمومی تهران به افراد ویژه در سطحی پائین تر از حد متوسط است. فضاهای کتابخانه برای معلولین جسمی حرکتی ونابینایان،مناسب سازی نشده است.پارکینگ مخصوص برای معلولان،اسانسورها،فضاهای بهداشتی وورودی ها مناسب نیستند.راه پله ها،میله های دستگرد،مخزن وبرگه دان،سالن های مطالعه در وضعیت متوسط قرار دارند وراهروها وبازشوها در وضعیت خوبی هستند.