نام پژوهشگر: سیدجواد صابونچی

سنتـز، شناسـایی و تعیین ثابت پایداری تعدادی از کمپلکس های حلقـه باز و بزرگ حلقـه ی بازشیـف با یون های فلزات مختلف
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده علوم پایه 1393
  محمد حسن زبرجدیان   حسن کی پور

چکیده: در قسمت اول این پروژه، با استفاده از پلی آمین های چهار دندانه ی شناخته شده ی l1 الی l6، پنج لیـگاند پلی آمین جدید هفت دندانه (l7-l11) و سه لیـگاند پلی آمین جدید شش دندانه (l12-l14) تهیـه شـده و با استفاده از تکنیک هایir ، 13c nmr،1h و تجزیه ی عنصـری مورد شناسایی قرار گرفتند. کاتیون کمپلکس های بزرگ حلقـه ی باز شیـف [mln]2+, (n=15-18) از واکنش تراکمی تمپلیت پلی آمین هایl7 و l9 با 6،2- دی استیل پیریدین (l15 و l16) یا 6،2-دی فرمیل-4- متیل فنل (l17 و l18) در حضور یون های فلزی منگنز(ii)، روی(ii) و کادمیم(ii) در متانول تهیه گردیدند. ساختار کریستالی کمپلکس [mnl16](clo4)2.h2o توسط داده های پراش پرتو x تعیین گردید. کمپلکس های بزرگ غیرحلقه ای بازشیف [mln]2+, (n=19,20) از تراکم تمپلیت بین پلی آمین های l7 وl9 با پیریدین-2-کربالدهید (l19 و l20) در حضور یون های فلزی منگنز(ii)، روی(ii) و کادمیم(ii) در متانول تهیه شدند. همه ی کمپلکس های به دست آمـده با استفاده از تکنیک های ir، طیف سنج جرمی (دراکثـر موارد)، تجزیه ی عنصـری و هـدایت مولی و در مورد کمپلکس های روی و کادمیم با استفاده از اسپکتروسکوپی 13c nmr،1h مورد شناسایی قرار گرفتند. خواص ضد باکتری اغلب کمپلکس ها مورد بررسی قرار گرفت و مشاهده شد که عوامل ضد باکتری مناسبی هستند. در قسمت دوم این پروژه، تکنیک رقابتی 7li nmr برای اندازه گیری استوکیومتری و پایداری یون های منگنز(ii)، روی(ii) و کادمیم(ii) با l1، l2، l3،. l7و l9 در محلول های استونیتریل و نیترومتان در دمای اتاق، مورد استفاده قرار گرفته است. از طیف سنجی (_^7)li nmr به منظور بررسی داده های استوکیومتری، پایداری و ترمودینامیکی کمپلکس ?li?^+، حـاوی دو آمین شاخه دار نامتقارن پنج دندانه ای l21 و l22در مخلوط 50-50% و 25-75% (w/w) استونیتریل و مایع یونی [bmim][?pf?_6]، در دماهای مختلف استفاده شده است. بین پایداری کمپلکس ها و مقدار مایع یونی در مخلوط حلال ها رابطه ی عکس وجود دارد. از وابستگی دمایی ثابت های تشکیل برای محاسبه ی مقادیر آنتالپی و آنتروپی واکنش کمپلکس ها استفاده شده است. تمامی کمپلکس ها، به جز لیتیم، از نظر آنتالپی پایدار هستند و در آن ها ?h، سهم t?s را جبران می کند. از تکنیک رقابتی 7li nmr برای مطالعـه ی استـوکیـومتری و پایـداری کمپلکس یون های li+، na+، k+، rb+،mg2+ ، ca2+، ba2+،mn2+ ،zn2+ ،ni2+ ،cd2+ و uo22+با بزرگ حلقه ی هفت دندانه ی بازشیف (l23) در مخلوط حلال های 50% استونیتریل- متانول در دمای اتاق استفاده شده است. در تمامی موارد تغییرات جابه جایی شیمیایی 7li با تغییر نسبت مولی لیگاند به li+، تشکیل کمپلکس های 1:1 را نشان می-دهد. ثابت های تشکیل کمپلکس ها توسط برازش کامپیوتری داده های نسبت مولی در معادلاتی که جابه جایی شیمیایی مشاهده شده را به ثابت پایداری ربط می دهد به دست آمده است. در قسمت آخر پروژه، از 7li nmr برای اندازه گیری استوکیومتری و پایداری کمپلکس های یون لیتیم با l12، l13 و l14 در یک سری از مخلوط حلال های دوتایی استونیتریل و نیترومتان استفاده شده است. همچنین تکنیک رقابتی (_^7)li nmr، به عنوان یک پروب، برای تعیین کمپلکس شدن یون-هایco2+ ، ni2+ و cu2+با سیستم های حلال-لیگاند یکسان برای این منظور استـفاده شده است. در همه ی موارد مطالعه، تغییرات جابه جایی شیمیایی 7li با نسبت مولی l/li+، تشکیل کمپلکس های 1:1 را نشـان می دهد و پایداری همه ی فلزات به صورت co2+ ni2+>cu2+ li+ تغییـر می کند. ترتیب پایـداری همـه ی کمپلکس ها به صورت l12>l13>l14 تغییر می کند. لیگاندهای مورد استفاده عبارتند از: : (l1)4،1-بیس (2-پیریدیل متیلن)-4،1-دی آزا اتان : (l2)5،1-بیس(2-پیریدیل متیلن)-5،1-دی آزا پروپان : (l3)6،1-بیس(2-پیریدیل متیلن)-6،1-دی آزا بوتان : (l4) 4،1-بیس (2-پیریدیل متیل)-4،1-دی آزا اتان : (l5)5،1-بیس(2-پیریدیل متیل)-5،1-دی آزا پروپان : (l6)6،1-بیس(2-پیریدیل متیل)-6،1-دی آزا بوتان : (l7)4،7 -بیس(2-پیریدیل متیل)-7،4-دی آزادکان-10،1-دی آمین : (l8)5،8 -بیس(2-پیریدیل متیل)-5،8-دی آزادودکان-1،12-دی آمین : (l9)8،4-بیس(2-پیریدیل متیل)-8،4-دی آزاآن دکان-11،1-دی آمین : (l10)5،9-بیس(2-پیریدیل متیل)-5،9-دی آزاتترادکان-1،14-دی آمین : (l11)4،9-بیس(2-پیریدیل متیل)-4،9-دی آزادودکان-1،12-دی آمین n2,n1 : (l12)- بیس(2- نیتروفنیل)- n2,n1- بیس (پیریدین-2-ایل متیل) اتان -1،2-دی آمین n3,n1 : (l13)- بیس(2- نیتروفنیل)-n3,n1- بیس (پیریدین-2-ایل متیل) پروپان -1،3-دی آمین n4,n1 : (l14)- بیس(2- نیتروفنیل)-n4,n1- بیس (پیریدین-2-ایل متیل) بوتان -4،1-دی آمین : (l15) لیـگاند بزرگ غیرحلقـه ی (c29h37n7) حاصل از تراکم پلی آمیـن 4،7 -بیس(2-پیریدیل متیـل)-4،7- دی آزا دکان-10،1-دی آمین با 6،2-دی استیل پیریدین : (l16) لیـگاند بزرگ غیرحلقه ی (c30h39n7) حاصل از تراکم پلی آمیـن 4،8 -بیس(2-پیریدیل متیـل)-4،8-دی آزاآن دکان-1،11-دی آمین با 6،2-دی استیل پیریدین : (l17)لیـگاند بزرگ غیرحلقه ی (c29h35n6o) حاصل از تراکم پلی آمیـن 4،7 -بیس(2-پیریدیل متیـل)-4،7-دی آزا دکان-10،1-دی آمین با 6،2-دی فرمیل-4-متیل فنول : (l18)لیـگاند بزرگ غیرحلقه ی (c30h37n6o) حاصل از تراکم پلی آمیـن 4،8 -بیس(2-پیریدیل متیـل)-4،8- دی آزاآن دکان-1،11-دی آمین با 6،2-دی فرمیل-4-متیل فنول : (l19)لیـگاند بزرگ (c32h38n8) حاصل از تراکم پلی آمیـن 4،7 -بیس(2-پیریدیل متیـل)-4،7-دی-آزا دکان-10،1-دی آمین با پیریـدین-2-کربالدهیـد : (l20)لیـگاند بزرگ غیرحلقه ی (c33h40n8) حاصل از تراکم پلی آمیـن 4،8 -بیس(2-پیریدیل متیـل)-4،8-دی آزاآن دکان-1،11-دی آمین با پیریـدین-2-کربالدهیـد : (l21)3،6-بیس(2-پیریدیل متیل)- 5-متیل-6،3- دی آزا هگزان-1- آمین : (l22)7،4-بیس(2-پیریدیل متیل)-6-متیل-7،4-دی آزا هپتان-1-آمین : (l23)لیگاند بزرگ حلقه ی (c30h39h7) حاصل از تراکم پلی آمین 8،4-بیس(2-پیریدیل متیل)-8،4-دی آزاآن دکان-11،1-دی آمین با 6،2-دی استیل پیریدین