چکیده. هدف از این آزمایش تعیین ترکیبات شیمیایی، پلی ساکاریدهای غیرنشاسته ای(nsp) و انرژی قابل سوخت و ساز پنج واریته گندم، شامل الوند، زرین، سبلان، سرداری و آذر2 در شرایط حضور و عدم حضور آنزیم (مولتی آنزیم کربوهیدراز کِمین) بود. ترکیبات شیمیایی به روشهای استاندارد و مقادیر nsp واریته های دانه گندم به روش آنزیمی- شیمیایی انجلیست با استفاده از اسپکتوفتومتر تعیین شد. انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری تصحیح شده برای نقطه صفر تعادل ازت (amen) 5 واریته گندم در 10 جیره غذایی حاوی 62% انواع واریته های گندم با دو سطح آنزیم (صفر و 2/0 گرم در کیلوگرم) به روش جیره کامل (complete diet) با استفاده از 60 قطعه جوجه گوشتی نر با میانگین وزنی 32/3±751 گرم و با ترتیب فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سن 21 الی31 روزگی تعیین شد. همچنین انرژی قابل سوخت و ساز حقیقی تصحیح شده برای نقطه صفر تعادل ازت (tmen) پنج واریته گندم در قالب طرح کاملاً تصادفی به روش تغذیه دقیق سیبالد با استفاده از 20 خروس گوشتی با میانگین وزنی 2/132±3324 گرم در سن 5 ماهگی تعیین شد. نتایج حاصل از تجزیه ترکیبات شیمیایی نشان داد میانگین مقادیر ماده خشک، پروتئین خام، عصاره اتری، ndf، adf و خاکستر خام در دانه های گندم مورد مطالعه به ترتیب برابر92/6±08/90، 51/1±43/14، 16/0±52/2، 52/1±51/18، 58/0±15/4، 22/0±88/1، ،بود. دامنه تغییرات پروتئین خام در بین واریته های گندم در مقایسه با سایر ترکیبات شیمیایی بیشترین مقدار بود، بطوری که میزان پروتئین خام از سطح 54/13 % در واریته سرداری تا سطح 87/16 درصد در واریته زرین تغییر یافت.نتایج حاصل از تجزیهnsp واریته های دانه گندم نشان داد که دامنه تغییرات مقادیرnsp کل از 44/ 9 تا 96/11 درصد، nsp نامحلول از 10/7 تا40/9 درصد و nsp محلول از 95/1 تا15/3 درصد بود. بالاترین میزان nsp کل(96/11%) و nsp نامحلول (40/9%) در واریته آذر2 و بالاترین مقدار nsp محلول(15/3%) در واریته الوند یافت شد. کمترین میزان nsp کل (44/9%)، nsp محلول (95/1%) در واریته سبلان و کمترین میزان nsp نامحلول (94/6%) در واریته زرین حاصل شد. مقادیر amen دانه های گندم تحت تاثیر واریته قرار نگرفت و در شرایط بدون آنزیم بین 25/3120 تا 29/3191 کیلوکالری در کیلوگرم تغییر کرد. بالاترین میزان amen در واریته زرین و کمترین آن در واریته سبلان مشاهده شد و میانگین مقدار amen در عدم حضور آنزیم برابر 37/23 ±07/3150 کیلوکالری در کیلوگرم بود. مقادیر amen بطور معنی داری تحت تاثیر افزودن آنزیم قرار گرفت(01/0> p) و بین 85/3445 تا 36/3590 کیلوکالری در کیلوگرم تغییر یافت. میانگین مقدار amen در شرایط حضور آنزیم برابر4/37 ±83/3517 کیلوکالری در کیلوگرم بود. افزودن آنزیم به جیره ها بطور متوسط سبب افزایش 45/11 درصدی amen واریته های گندم گردید(01/0> p). میزان tmen واریته های گندم در محدوده 32/3562 کیلوکالری در کیلوگرم در واریته سبلان تا 64/3741 کیلوکالری در کیلوگرم در واریته زرین متغیر بود و اختلاف معنی داری بین واریته های گندم از نظر مقادیر tmen مشاهده شد (01/0> p). amen و tmen دارای همبستگی منفی معنی داری (05/0>p) با مقادیر خاکسترخام، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و همچنین دارای همبستگی مثبت معنی داری(05/0>p) با انرژی خام بودند. همبستگی بالایی بین amen و افزایش وزن جوجه ها حاصل شد (03/0> p90/0r2=).