روند بیابان زایی در کشورهای در حال توسعه و نیز کشورهایی که دارای پتانسیل بالای بیابان زایی می باشند، از شدت بالایی برخوردار است. لذا مقابله با این پدیده، به ویژه در کشورهای فوق بسیار کارساز و سودمند خواهد بود. تا کنون مبارزه با بیابان زایی و تخریب سرزمین به عنوان اولویت محلی، ملی، منطقه ای، جهانی و به خصوص در سطح ملی چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته نشده است. بنابراین شناخت معیارها و شاخص ها به منظور ارائه یک مدل برای نشان دادن شدت بیابان زایی و تعیین مهمترین عوامل موثر بر آن جهت جلوگیری از گسترش فاکتورهای بیابان زایی ضرورت دارد. همچنین در هر منطقه بسته به شرایط اقلیمی، خاک شناسی، ژئومرفولوژیکی و ....... فاکتورهای مختلفی در بیابان زایی نقش دارند. جهت پی بردن به نقش عوامل موثر بر بیابان زایی و پتانسیل بیابان زایی تحقیقات زیادی انجام شده که حاصل آن ارائه مدل های مختلف بیابان زایی است. در این تحقیق جهت رسیدن به هدف اصلی که ارزیابی شدت بیابان زایی در منطقه حسین آباد سربیشه می باشد، از مدل imdpa استفاده گردید. این متدولوژی که جدیدترین روش و مدل بیابان زایی در ایران می باشد، توسط دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران با همکاری سازمان جنگلها و مراتع ارائه شده است. جهت استفاده از این مدل و ترسیم نقشه بیابان زایی در منطقه حسین آباد سربیشه سه معیار با توجه به شرایط منطقه در نظر گرفته شد. این سه معیار عبارتند از: معیار اقلیم، پوشش گیاهی و فرسایش بادی. با استفاده از مدل فوق هر یک از شاخص های مورد مطالعه در تک تک واحدهای کاری مورد بررسی قرار گرفت. و با محاسبه میانگین هندسی شاخص ها و بهره گیری از نرم افزار arc gis ، نقشه های مربوط به وضعیت هر معیار تهیه شد. در نهایت با تلفیق و تعیین میانگین هندسی معیارها نقشه شدت بیابان زایی منطقه مورد بررسی بدست آمد. با توجه به سه معیار انتخاب شده نقشه نهایی شدت بیابان زایی منطقه مبین کلاس متوسط و شدید روند بیابان زایی منطقه می باشد. معیار فرسایش بادی با ارزش عددی 63/2 و معیار پوشش گیاهی با ارزش عددی 73/2 هر دو در کلاس شدید و معیار اقلیم با ارزش عددی 70/3 در کلاس بسیار شدید بیابان زایی قرار می گیرند. از میان شاخص ها، سه شاخص استمرار خشکسالی، خشکی و بارندگی سالانه به ترتیب با ارزش عددی 4، 87/3 و 41/3 بیشترین تاثیر و سه شاخص رخساره فرسایشی، تجدید پوشش گیاهی و تعداد روزهای طوفانی و به ترتیب با ارزش عددی 41/2، 50/2 و 60/2 کمترین تاثیر را در بیابان زایی منطقه داشته اند.

پدیده‏ی بیابان‏زایی به عنوان فرایند زوال اکوسیستم‏های طبیعی و کاهش استعدادهای بالقوه در نواحی خشک تا نیمه‏مرطوب باعث شده تا خود را به اشکال مختلف در مناطق گوناگون کره‏ی زمین نشان دهد. لذا مقا بله با آن در تمام مناطق درگیر با این مسئله بسیار کارساز و سودمند خواهد بود. در این زمینه می توان باارائه‏ی راه‏کارها و روش‏های مدیریتی مناسب و کارآمد از شدت این پدیده کاسته و حتی از گسترش آن جلوگیری به عمل آورد . برای دست‏یا بی به این هدف ابتدا می بایست از فرایند‏های بیابان‏زایی، عوامل تشدید کننده و میزان شدت و ضعف آن آگاهی کامل داشت تا بتوان به ارائه‏ی مدلی مناسب جهت شناخت و کنترل بیابان‏زایی دست یافت. بنابراین شناخت معیارها و شاخص‏ها به منظور ارائه یک مدل برای نشان دادن شدت بیابان‏زایی و تعیین مهم‏ترین عوامل موثر برآن جهت جلوگیری از گسترش فاکتورهای بیابان‏زایی ضرورت دارد. تحقیق حاضر به منظور بررسی شدت بیابان‏زایی در منطقه چاهداشی به وسعت 313281.5 هکتار واقع در 36 کیلومتری غرب شهرستان نهبندان، بر اساس روش imdpa صورت گرفت. برای به‏کارگیری مدل با توجه به شرایط منطقه 3 معیار و 10 شاخص بیابان‏زایی برای تهیه نقشه شدت بیابان‏زایی منطقه استفاده شد. معیارهای بیابان‏زایی شامل: اقلیم، پوشش گیاهی و فرسایش بادی می‏باشد. سپس برای هر معیار شاخص‏های آن در تک تک واحدهای کاری منطقه بررسی و وزن‏دهی شد. با محاسبه میانگین هندسی شاخص‏ها و بهره گیری از نرم افزار arcgis نسخه 9، نقشه‏های مربوط به وضعیت هر معیار یا لایه اصلی تهیه شد. در انتها از میانگین هندسی معیارها نقشه شدت بیابان‏زایی منطقه تهیه گردید. نتایج نشان داد که 52/28 درصد از منطقه در کلاس متوسط بیابان زایی و 48/71 درصد در کلاس شدید بیابان‏زایی قرار می‏گیرند. معیار پوشش گیاهی با ارزش عددی 41/2 در کلاس متوسط و معیار فرسایش بادی و معیار اقلیم به ترتیب با ارزش عددی 84/2 و 32/3 در کلاس شدید بیابان‏زایی قرار می‏گیرند. از میان شاخص‏ها، شاخص خشکی با ارزش عددی 99/3 بیشترین تأثیر و شاخص تجدید پوشش گیاهی با ارزش عددی 32/2 کم‏ترین نقش را در بیابان‏زایی منطقه دارند.

منطقه مورد مطالعه در شمال غرب nw شهرستان شاهرود واقع گردیده است. طول جغرافیایی حوضه مورد بحث به 54^? ?32?^ 8 تا 54^? ?25?^ 0 محدود می شود و عرض جغرافیایی حوضه به 36^? ?27?^ 11تا 36^? ?31?^ 58 محدود می گردد. دسترسی به حوضه از طریق جاده آسفالته شاهرود- مجن و پس از طی 36km در جهت شمال غرب nw شهرستان شاهرود به شهر مجن می رسیم. پس از طی مسافتی به اندازه 18km از طریق جاده خاکی به محل پروژه می رسیم .دراین پروژه ابتدا مطالعات کتابخانه ای و سوابق تحقیقات قبلی در حوضه بررسی گردید. در ادامه طی پیمایش صحرایی در منطقه 20 نمونه در مسیر آبراهه ها برداشت شد .نمونه ها برای انجام آزمایشات xrd،گرانولومتری و هیدرومتری به آزمایشگاه فرستاده شد و نتایج آن به صورت نمودارهای هیستوگرام و فراوانی تجمعی ترسیم شد همچنین پارامترهای رسوب شناسی حوضه ( مد، میانه، میانگین، جورشدگی و...) بررسی شد. در بررسی های زمین شناسی در ناحیه سازندها شناسایی گردید و نقشه زمین شناسی ناحیه تهیه گردید.در طی پیمایش در حوضه رخساره ای سنگی و خصوصیات فیزیوگرافی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.با تلفیق این اطلاعات با داده های هیدرولوژیکی و اقلیمی در ناحیه و با استفاده از مدل mpsiac، میزان فرسایش در ناحیه بررسی شد و در نهایت آورد سالانه رسوب در حوضه منتهی به سد مجن برآورد گردید.که این میزان 14 تن/هکتار/سال می باشد. در انتها پیشنهاداتی برای کاهش میزان رسوب وارد شده به مخزن سد و همچنین کاهش دبی سیلاب ها در حوضه ارائه شد که می توان به احداث بندهای سنگی – ملاتی ، خشکه چین ها ، ترکینست ها و.... اشاره نمود.