به منظور بررسی کنجاله تخم پنبه مکمل با لایزین و مخلوط آنزیمی بر عملکرد، کیفیت تخم مرغ مقدار پروتئین و استخراج rna دربافت ماگنوم و استخراج dna و rna در ژژنوم، آزمایشی با استفاده از 80 قطعه مرغ لگهورن (80 هفتگی) و در قالب آزمایش فاکتوریل در چارچوب طرح کاملاً تصادفی شامل 4 تیمار، 5 تکرار و 4 مرغ در هر تکرار طراحی شد. مرغ ها تا زمان شروع آزمایش (سن 81 هفتگی) با جیره استاندارد، طبق نیاز های تعریف شده توسط (1994) nrc ، تغذیه شدند. قبل از در اختیار دادن جیره های آزمایشی به مرغ ها، مرغ ها به صورت انفرادی توزین و به طور تصادفی در بین گروه های آزمایشی توزیع شده و به مدت 12 هفته با جیره های آزمایشی تغذیه شدند. ذرت و کنجاله تخم پنبه به منظور تعیین محتوای مواد ضد مغذی و انرژی قابل متابولیسم، پروتئین خام، خاکستر، چربی خام و الیاف خام (طبق روش های aoac، 1990) مورد آنالیز قرار گرفتند. جیره پایه حاوی 16 درصد پروتئین خام، kcal/kg 2800 انرژی قابل متابولیسم، و 50/0 درصد اسید آمینه لایزین بود. جیره های آزمایشی شامل دو سطح لایزین و دو سطح آنزیم بودند. وزن و تعداد تخم مرغ های تولیدی به صورت روزانه و مصرف خوراک به صورت هفتگی ثبت شدند. هر دو هفته یکبار کلیه تخم مرغ های تولیدی در طول 24 ساعت جمع آوری و برای تعیین خصوصیات کیفی تخم مرغ مورد بررسی قرار می گرفتند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که سطوح مختلف لایزین تاثیر معنی داری بر تعداد تخم مرغ تولیدی، وزن تخم مرغ، درصد تولید، توده تخم مرغ تولیدی، مصرف خوراک، رنگ زرده و محتوای تخم مرغ تازه و تاثیر معنی داری بر رنگ زرده، ارتفاع سفیده، شاخص سفیده، واحد هاو و محتوای تخم مرغ مانده (نگهداری شده به مدت 1 هفته در دمای 4 درجه سانتی گراد) داشت (05/0>p). همچنین سطوح مختلف آنزیم تاثیر معنی داری بر تعداد تخم مرغ تولیدی، درصد تولید، توده تخم مرغ تولیدی، مصرف خوراک و محتوای تخم مرغ تازه و رنگ زرده و محتوای تخم مرغ مانده داشت (05/0>p). به علاوه اثر متقابل لایزین و آنزیم باعث افزایش معنی دار تعداد تخم مرغ، درصد تولید، توده تخم مرغ تولیدی، مصرف خوراک، رنگ زرده و محتوای تخم مرغ تازه و رنگ زرده و محتوای تخم مرغ مانده داشت (05/0>p). از طرفی سطح 2 درصد مکمل لایزین باعث افزایش معنی داری بر rna موکوسی استخراج شده از ماگنوم و همچنین نسبت پروتئین به rna در ماگنوم و نسبت rna/dna در ژژنوم داشت (05/0>p). نتایج حاصل از این پژوهش نشان دادکه استفاده از مکمل لایزین در سطح 2 درصد و آنزیم در سطح 025/0 درصد می تواند باعث افزایش معنی دار صفات عملکردی، شاخص های تخم مرغ، سنتز پروتئین در ماگنوم و عملکرد سلولی ژژنوم در مرغان تخمگذار داشته باشد. از این رو می توان کنجاله تخم پنبه مکمل با لایزین و آنزیم را به عنوان کنجاله پروتئینی مناسبی در طیور تخمگذار معرفی کرد