نام پژوهشگر: رعنا حسن زاده

بررسی شیوه های حمایت از بزه دیدگان در حقوق ایران و اسناد بین المللی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز 1390
  رعنا حسن زاده   اسمعیل رحیمی نژاد

«بزه دیده» به عنوان یکی از ارکان مهم پدیده مجرمانه چندان مورد توجه پژوهشگران عرصه های مختلف علوم جنایی، متولیان عرصه سیاست جنایی و دستگاه عدالت کیفری نبوده است. اولین توجهات سازمان یافته علمی به بزه دیده نیز تحت عنوان بزه دیده شناسی اولیه و در قالب مطالعات جرم شناسی جدید (واکنش اجتماعی) بیشتر به بررسی نقش بزه دیده در شکل گیری پدیده مجرمانه پرداخته و حمایت از او را مد نظر نداشت؛ تا اینکه با پایان یافتن جنگ جهانی دوم با مشاهده وضع اسف بار قربانیان جنگ و متأثر از جنبش های ایدئولوژیکی و سیاسی (نظیر فمینیسم) و نیز تحت تأثیر تلاش های تعدادی از حقوقدانان مانند «بنیامین مندلسون»، رویکرد جدیدی در حمایت از بزه دیدگان شکل گرفت و بزه دیده شناسی حمایتی در قالب یک رشته مطالعاتی جدید و تقریباً مستقل در سطح علوم جنایی مطرح گردید. حمایت از بزه دیدگان را نباید صرفاً در محدوده جبران مادی خسارات وارده معنی کرد، بلکه ضمن جرم انگاری ها و کیفرسازی های حمایت کننده در قالب حقوق کیفری ماهوی و دادن نقش فعال به بزه دیده در مراحل مختلف فرایند کیفری با ترسیم یک سیاست جنایی بزه دیده مدار در همه سطوح سیاست جنایی (تقنینی، قضایی، اجرایی، مشارکتی ) باید محدوده حمایت از بزه دیده را به تمامی انواع حمایت های انسانی – اخلاقی نظیر احترام به منزلت بزه دیده، دادن اجازه ارائه دیدگاه ها به وی و تامین امنیت بزه دیده و شهود و... و حمایت های عینی – مادی مانند امکان دادخواهی و شکایت، توسع کیفی و کمی اقسام کمک های پلیسی، پزشکی و مشاورات حقوقی و ... گسترش داد. حمایت از بزه دیدگان در سطح بین المللی در قالب کنوانسیون ها و اسناد جهانی نظیر اعلامیه 1985 سازمان ملل( اعلامیه اصول بنیادی عدالت برای بزه دیدگان و قربانیان سوءاستفاده از قدرت) مورد تاکید قرار گرفته است. در حقوق ایران به صورت پراکنده و غیر منسجم مواردی از حمایت از بزه دیدگان به چشم میخورد که نمی توان آن را بیانگر یک دیدگاه بزه دیده مدار در سیاست جنایی ایران دانست.