نام پژوهشگر: فرشته ساکی

بررسی تصویر مهاجران افغانی در مطبوعات ایران از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه رازی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1388
  فرشته ساکی   عامر قیطوری

با توجه به حقیقت اجتماعی زبان? زبان شناسی که سالها بر ساختار درونی جملات متمرکز شده بود از توجه صرف به زبان و ساختار درونی آن فراتر رفته و به رابطه ی زبان با غیر زبان پرداخت? رابطه ی زبان با جامعه و گروه های اجتماعی? رابطه ی زبان و متن و بالاخره رابطه ی زبان با مسائلی همچون قدرت? ایدئولوژی? جهان بینی ها و نگرش ها? که بررسی اخیر در حیطه ی کار شاخه ی جدید زبان شناسی یعنی "تحلیل گفتمان انتقادی(تگفا)" قرار می گیرد. از جمله مواردی که در آن زبان یا به طور دقیق تر? راهکارهای کلامی وسیله ای برای القای ایدئولوژی ها و نگرش های خاص فراهم می آورند و به همین دلیل شایسته ی تحلیل انتقادی هستند? رسانه های گروهی می باشند? زیرا رسانه ها و نهادهای اجتماعی نماینده ی فرهنگ و سیاست و زندگی اجتماعی مردم بوده و نیز? نحوه ی شکل گیری فرآیند های اجتماعی را بیان می کنند و از طرفی دیگر در شکل گیری آنها موثرند . از میان رسانه های گروهی? مطبوعات نقش مهم و غیر قابل انکاری در شکل دهی نگرش جامعه در خصوص مسائل مختلف دارند. از این رو پژوهش حاضر عناوین و متون دو روزنامه ی اعتماد و کیهان را در یک دوره ی 3 ساله(87-85) در خصوص مهاجران افغانی ساکن ایران و نحوه ی تصویرسازی این دو روزنامه از این گروه اقلیت را از دیدگاه تحلیل کلام انتقادی تحت بررسی قرار داده و به کنکاش این مساله پرداخته که چگونه روزنامه ها با به کار گیری استراتژی های کلامی گوناگون قادر به القای نگرشی خاص نسبت به یک پدیده ی اجتماعی در جامعه می باشند. برای یافتن پاسخ سوال اول? یعنی تاثیر به کارگیری واژه ها و ساختارهای نحوی خاص در شکل دهی نگرشی خاص نسبت به مهاجران افغان ساکن در ایران? واژه ها و ساختارهای گزینش شده در عناوین و متون اخبار و گزارشات دو روزنامه ی اعتماد و کیهان مورد تحلیل قرار گرفت.از مجموع تحلیل های انجام شده روی داده های به دست آمده از این دو روزنامه می توان چنین نتیجه گرفت که تصویری که دو روزنامه ی اعتماد و کیهان از مهاجران افغانی مقیم ایران در ذهن خواننده ترسیم می کنند تصویری منفی است و واژه ها و ساختارهای نحوی به کارگرفته شده در این دو روزنامه تصادفی نبوده و کاملاً هدفمند و در راستای انتقال نگرشی نامطلوب نسبت به اقلیت مهاجر افغان در نزد مخاطب ایرانی بوده است. برای سوال دوم تحقیق ?آیا در اخبار مربوط به جامعه ی مورد نظر? رخدادهای یکسان?در صورت وجود?به صورت یکسان به تصویر کشیده شده اند؟? نگارنده با هیچ رخداد یکسانی که در دو روزنامه ی تحت بررسی منعکس شده باشد مواجه نشد.