نقشمایه انسانی همواره جایگاهی خاص در هنر ایران و عناصر تصویری آن داشته است.در دوره ساسانی باتوجه به نوع حکومت و باورهای موجود، شاه به عنوان مرکز قدرت و نماد شکوه سلطنتی همواره جایگاهی ویژه را در نقوش به خود اختصاص داده است .با ورود اسلام به ایران و در سالهای اولیه آن ،ترسیم نقش انسانی مکروه دانسته و بسیار کم شد.در دوره سلجوقی به عنوان اولین و اصلی ترین دوره هنری بعد از اسلام ،مجددا تصاویر انسانی جایگاهی ویژه را به خود اختصاص داد و تصاویر به نوعی مجددا انسان محور شد،اما با توجه به تغییر آیین و باور هنرمند نسبت به دنیای پیرامون ،این بار تصویر و تعریف انسان ،جایگاهی معنوی یافت و با توجه به درونمایه و ذات او شکل گرفت .هدف از انجام این پژوهش بررسی نقوش انسانی ظروف ساسانی و تطبیق آن با نقشمایه های انسانی ظروف سلجوقی است که دراین میان چگونگی سیر توالی ،تداوم و یا عدم تداوم عناصر و بنمایه های تصویری بررسی خواهد شد. به طور کلی توالی و امتداد عناصر و مولفه های تصویری قبل از اسلام به ویژه دوره ساسانی در دوره های اسلامی و به طور اخص سلجوقی در(مضامین و نقوش ) به چشم می خورد .الهام از ادبیات ،صور نمادین سماوی ، برخی تقسیمات هندسه ای بر اساس فرم دایره ، نحوه ترسیم پرسپکتیو تصاویر ، نماد پردازی و چکیده نگاری برخی از وجه تشابهات تصویری این دو دوره است.داشتن انعطاف و حالت در نقشمایه های انسانی سلجوقی در برابر پیکره های با صلابت و عاری از احساس ساسانی و تفاوت در چگونگی نمایش بدن و نوع پوشش و نیز تزیینات آن از موارد وجوه تمایز نقوش انسانی این دو دوره است. پژوهش حاضر کتابخانه ای و اسنادی و به صورت مقایسه ای انجام شده است.

شهرستان رفسنجان نیز یکی از مهم ترین شهرستان های استان کرمان به شمار می رود که در شمال غرب استان قرار دارد. شهری که هر چند بناهای تاریخی به جا مانده از آن ، به دوران سلوکیان تا به پهلوی بر می گردد ، اما آوازه تاریخی آن به شش هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد. حاج آقاعلی ملاک عمده رفسنجان ابتدا مرد پیله ور و ساده ای بود که به مرور زمان به تاجری بزرگ مبدل شد ، که در تجارت با شرق و غرب نیز ارتباط برقرار می کند. او نقش آبادانی را در پیشبرد امر تجارت به خوبی درک می کرده است . به همین علت در روستای کوچک قاسم آباد در شرق شهر رفسنجان و همچنین شهر کرمان با صرف هزینه های زیاد اقدام به ساخت مجموعه ای از بناهای فرهنگی ، مذهبی و تجاری نمود تا بتواند جامعه آن روز را به دور این مرکز فرا خواند تا در این رهگذر به اهداف تجاری خود نیز دست یابد. او علاوه به این دو مجموعه اقدام به ساخت بزرگترین و زیباترین خانه خشتی جهان در روستای قاسم آباد می نماید.

واقع بازشناسی وباز خوانی سکه های صفوی موزه خوی با دید و نگرشی موشکافانه تر و بررسی آنها از لحاظ تمامی اجزا و عوامل سکه شناسی (محل ضرب ،خواندن خطوط ،شناخت عیار و وزن ،تهیه شناسنامه در و کاتالوگ های فرهنگی سکه ها برای صفویه ثبت مشخصات با توجه به استانداردهای بین المللی ) و ظنیز طبقه بندی مجموعه سکه های صفوی ضرب خوی موزه با نگاهی تازه از ورای خصوصیات ظاهری هر سکه نسبت سکه دیگرو تاثیرات عوامل اقتصادی ،سیاسی ،مذهبی و اجتماعی در تغییرات سکه های دوره صفویه روند کار این رساله می باشد. با توجه به موضوع مورد نظر گرد آوری اطلاعات از طریق موزه ها(موزه خوی،موزه خصوصی خوی و موزه ارومیه و موزه سکه بانک سپه ) وکتابخانه ها و بررسی مستقیم آثار صورت گرفته و روش توصیفی و تاریخی انتخاب گردید و گرد آوری اطلاعات بدین صورت انجام گرفت که ابتدا از شناسنامه اشیاء و اطلاعات مربوط به سکه ها فیش برداری و عکسبرداری انجام شد و سپس منابع مورد نیاز در این رساله شناسایی شده و سپس به ترتیب ، طبقه بندی شد. در مرحله اول طبقه بندی کلی سکه ها با توجه به اینکه سکه ها بر اساس دیدگاه های تاریخی (پیش از اسلام ، اسلامی ،یا ساسانی ،صفوی ،قاجار) ، جغرافیایی(سکه های ایرانی ،یونانی ،روم ) و دودمانی(سکه های الیمایی ،خاراسن و ...) طبقه بندی می گردند لذا این مهم کار طبقه بندی را در اولین مرحله یعنی تعلق به صفوی کرد و سپس به صورت (تاریخی:مانند تاریخ صفویه وزندگانی شاه عباس اول –هنری: آثار و احوال نقاشان قدیم ایران و تز ئینات بکار رفته - و موزه ای :بابررسی خود سکه ها و اسناد موزه ای) مورد مطالعه قرار گرفتند. در ثبت مشخصات سکه نیز اطلاعاتی چون: عنوان دارالضربها،نام پادشاهان ، شعائر مذهبی ، تاریخ ضرب ، تعیین جنس و عیار ، تزئینات بکار رفته ، نوع خط و غیره ... مسائل اقتصادی و مذهبی و سیاسی این دوره را مشخص نمود.

چکیده ندارد.

سرزمین پهناور آذربایجان یکی از خاستگاههای تمدن ایرانی می باشد که در گذر تاریخ سهم ارزنده ای در شکوفایی فرهنگی آن داشته است. فرهنگ آذربایجان در سیر تکوین هنر معماری ایران دارای جایگاه ویژه ای می باشد. زیر که سبک معماری آذربایجان یکی از چهار سبک هنر معماری اسلامی ایران است و در حقیقت معماری عصر صفویه را با معماری عصر سلجوقی پیوند می دهد. پس از تهاجم ویرانگر سپاه مغول به ایران و تشکیل سلسله ایلخانی، آذربایجان محور و کانون تمدن ایرانی می شود و عصر رسانس فرهنگ و هنر آذربایجان فرا می رسد . سده های هفتم و هشتم هجری قمری را می توان عصر طلایی هنر معماری آذربایجان دانست که با عصر اصلاحات فارابی آغاز می شود و در این هنگام مکتب معماری تبریز به عرصه تاریخ هنری معماری ایران گام می نهد. سبک معماری آذربایجان که از سه مکتب شروان، نخجوان و تبریز شکل می گیرد، در عصر ایلخانی با مکتب معماری تبریز شکوفا می شوذ . شاهکارهایی چون غازانیه، سلطانیه، رشیدیه و مجموعه علیشاه در مکتب معماری تبریز پدید می آیند. یکی از یادگارهای شکوهمند مکتب معماری تبریز، ارک علیشاه می باشد که از آن با نام های مسجد علیشاه، طاق علیشاه و ارک تبریز هم یاد می شود. مجموعه معماری علیشاه در خارج از شهر تبریز و در فاصله سالهای 715 تا 739 ه. ق به سفارش، پشتیبانی و سرمایه وزیر تاج الدین علیشاه ساخته شد. یک مسجد جامع، خانقاه، مدرسه و آرامگاهی ناتمام به شکل یک ایوان بلند به این مجموعه شکل می بخشیدند. تحقیقات این رساله پژوهشی که بر محور کاوش های باستانشناسی و تاریخ هنر معماری انجام گرفته است، نه تنها ثابت می کند که ارک تبریز بازمانده همان جامع علیشاه نیست بلکه نشان میدهد مسجد جامع علیشاه و دیگر بناهای مجموعه معماری علیشاه در جبهه شرقی اراک علیشاه قرار داشته اند. ارک تبریز بازمانده ایوانی سترگ می باشد که روزگاری بلندترین طاق آهنگ جهان به ارتفاع 63 م بر فراز آن استوار بوده است. این ایوان با دهانه ای به پهنای 4/30 م، ژرفای 2/14 م و بلندی 36م تا پاکارقوس، بزرگترین و بلندترین ایوان و طاقبند شناخته شده در تاریخ هنر معماری جهان می باشد.