نام پژوهشگر: وحیده بهشتی وایقان

تحلیل روند تغییرات آب زیرزمینی و بارش در دشت شبستر - صوفیان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده کشاورزی 1391
  وحیده بهشتی وایقان   یعقوب دین پژوه

دانستن روند تغییرات منابع آب در هر منطقه در نحوه استفاده بهینه از آن اهمیت فراوانی دارد. در این مطالعه روند تغییرات آب زیرزمینی و بارش دشت شبستر - صوفیان در دو مقیاس ماهانه و سالانه ارزیابی شدند. برای این منظور از اطلاعات 29 حلقه چاه پیزومتری استفاده شد. برای بررسی روند تغییرات بارش دشت مذکور از داده های 6 ایستگاه باران سنجی در دوره آماری 1389-1373 استفاده شد. به منظور بررسی روند از آزمون مان - کندال پس از حذف اثر ضریب خودهمبستگی معنی دار مرتبه اول استفاده شد. شیب خط روند متغیرهای مذکور با روش تخمین گر شیب sen محاسبه شد. سطوح معنی داری 1، 5 و 10 درصد برای انجام آزمون روند استفاده شد. آزمون همگنی روند دشت نیز با روش وان بل و هوقس انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که به جز 4 ایستگاه علی بیگلو (اکتشافی)، علیشاه، شندآباد (لوله کوچک) و وایقان (بعد آبیاری)، روند تراز آب زیرزمینی بقیه ایستگاه ها در اغلب ماه ها منفی و معنی دار بود. تراز آب زیرزمینی دشت بطور متوسط 44/0 متر در سال کاهش یافته است. روند تراز آب زیرزمینی در ماه های مختلف همگن، ولی در ایستگاه های مختلف غیرهمگن می باشد. در مورد متغیر بارش، نتایج نشان داد که در حالت کلی روند تغییرات بارش در این دشت نزولی ولی غیرمعنی دار است. در مقیاس ماهانه تنها 13 درصد ایستگاه ها روند منفی معنی دار داشته ولی هیچ یک از ایستگاه ها روند مثبت معنی دار نداشتند. به طور کلی بارش سالانه دشت مورد مطالعه در اغلب ایستگاه ها افت نموده است. متوسط شیب خط روند بارش سالانه دشت شبستر - صوفیان برابر با 01/0- میلی متر در سال است. در این پایان نامه روند تغییرات 13 پارامتر مربوط به کیفیت آب زیرزمینی دشت مذکور با استفاده از داده های 18 حلقه چاه و 4 رشته قنات در دوره آماری 1390-1377 نیز تحلیل شد. نتایج تحلیل روند متغیرهای کیفی، حاکی از این بود که در ماه پرآب، 12 ایستگاه و در ماه کم آب، 13 ایستگاه در بیشتر از نیمی از متغیرهای ژئوشیمیایی روند افزایشی معنی داری را تجربه نمودند. در حالت کلی کیفیت آب زیرزمینی در ماه کم آب رو به نزول است. روند افزایشی غلظت عناصر شیمیایی در هر دو ماه در حاشیه جنوبی دشت که مشرف به دریاچه ارومیه است مشاهده شد. در حالت کلی می توان نتیجه گرفت که افزایش برداشت آب زیرزمینی، دلیل اصلی کاهش سطح ایستابی است.