به منظور بررسی تاثیر مقدار و زمان مصرف کود سکوسترین و نانو کود کلات آهن بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات رشد کلزا رقم اکاپی، آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل نوع و مقدار مصرف کود آهن در چهار سطح: (1- نانو کود کلات آهن بصورت محلولپاشی با دز یک در هزار (f1)، 2- نانو کود کلات آهن بصورت محلولپاشی با دز سه در هزار (f2)، 3- کود سکوسترین بصورت خاک مصرف به میزان 15 کیلوگرم در هکتار (f3) و 4- کود سکوسترین بصورت خاک مصرف به میزان 5/22 کیلوگرم در هکتار (f4) و فاکتور دوم شامل چهار مرحله مصرف کود (1- خروج از روزت (t1)، 2- 50 درصد گلدهی (t2)، 3- 50 درصد غلاف بندی (t3) و 4- 50 درصد گلدهی + 50 درصد غلاف بندی (t4) ) بود. در هر بلوک یک کرت بدون مصرف کود، به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که در بین صفات مرفولوژیک فقط تعداد شاخه در بوته تحت تاثیر اثر ساده زمان مصرف کود آهن و اثر متقابل تیمارها قرار گرفت. اثر ساده و متقابل تیمارها بر صفات کیفی (درصد و عملکرد روغن و مقدار آهن موجود در دانه و اندام های هوایی) معنی دار بود. غیر از اثر ساده نوع و مقدار مصرف کود بر تعداد غلاف در بوته و اثر زمان مصرف کود بر عملکرد بیولوژیک، اثر ساده و متقابل تیمارها بر کلیه اجزاء عملکرد، شاخص برداشت و عملکرد دانه معنی دار بود بطوری که حداکثر عملکرد دانه به مقدار 33/5120 و17/5236 کیلوگرم درهکتار به ترتیب در تیمارهای نانو کود کلات آهن به مقدار 1 و 3 در هزار به دست آمد. همچنین مصرف کود در مرحله 50 درصد گلدهی بیشترین عملکرد دانه را به میزان 25/5589 کیلوگرم در هکتار تولید کرد و ترکیب تیماری f2t2 و f3t3 به ترتیب حداکثر و حداقل عملکرد دانه را به مقدار 66/6257 و 4351 کیلوگرم در هکتار به خود اختصاص دادند.

چکیده: به منظور بررسی امکان تاخیر در کاشت چهار ژنوتیپ کلزا، آزمایشی در سال زراعی 92- 1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. آزمایش به صورت کرتهای یک بار خرد شده، درقالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل چهار تاریخ کاشت (20شهریور، 30 شهریور، 9 مهر و 19 مهر) و کرت های فرعی شامل 4 ژنوتیپ کلزا(اکاپی، الایت، تاسیلو و اکتانزnk ) بودند.نتایج نشان داد که صفاتی نظیر عملکرد دانه، تعداد خوجین در بوته، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع بوته، شاخص برداشت، عملکرد روغن، قطرساقه، قطر طوقه، طول ریشه و درصد سرمازدگی در سطح احتمال1% و صفاتی نظیر ، وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجین و وزن خشک ریشه در سطح احتمال 5% تحت تاثیر برهمکنش تاریخ کاشت و ژنوتیپ قرار گرفتند. همچنین اثر ساده تاریخ کاشت بر تعداد شاخه فرعی و تعداد برگ در سطح احتمال 1% و اثر ساده ژنوتیپ بر صفت درصد روغن دانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در تاریخ کاشت اول با میزان 3/ 5083 کیلوگرم در هکتار، مربوط به ژنوتیپ اکتانز nk و کمترین عملکرد در تاریخ کاشت آخر به میزان 4/1244 کیلوگرم در هکتار، مربوط به ژنوتیپ اکاپی بود. بررسی مراحل فنولوژیکی کلزا نشان داد که بیشترین طول دوره رشد با 175 روز و 67/1687 درجه روز رشد، مربوط به ژنوتیپ اکتانز nk در تاریخ کاشت اول و کمترین دوره رشد، مربوط به ژنوتیپ تاسیلو با 130 روز و 4/966 درجه روز رشد در تاریخ کاشت چهارم بود. تأخیر در کاشت موجب کاهش میزان تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ در کلیه ژنوتیپ ها شد، بیشترین میزان تجمع ماده خشک به ژنوتیپ تاسیلو در تاریخ کاشت اول و کمترین آن به ژنوتیپ اکتانز nkدر تاریخ کاشت آخر اختصاص داشت. بیشترین بیشینه سرعت رشد محصول مربوط به ژنوتیپ تاسیلو (44/29 گرم در روز بر متر مربع) در تاریخ کاشت اول و کمترین آن مربوط به ژنوتیپ اکاپی (05/16 گرم در روز بر متر مربع) در تاریخ کاشت آخر بود. بیشترین بیشینه شاخص سطح برگ در ژنوتیپ اکتانز nk (15/5)در تاریخ کاشت اول و کمترین آن در ژنوتیپ تاسیلو(2/2 )در تاریخ کاشت آخر بدست آمد.