در گیاهان دو پایه میزان تنوع ژنتیکی پایه های نر و ماده یکسان نیست، زیرا عوامل درونی و محیطی بر تعداد آن ها به طور متفاوت تاثیر می گذارد، با کاهش تعداد گیاهان ماده تنوع ژنتیکی در گیاهان نر نسبت به گیاهان ماده بیشتر می شود. در این مطالعه تنوع ژنتیکی جمعیت های نر و ماده پسته وحشی (pistacia atlantica) درجنگل ارسباران و جزیره اسلامی با استفاده از آغازگر های rapds بررسی شد. تنوع ژنتیکی درون جمعیتی بر اساس شاخص ژنی نی و شاخص اطلاعات شانون محاسبه گردید، هم چنین فاصله ژنتیکی بین جمعیت ها نیز بر اساس شاخص ژنی نی نامتعادل به دست آمد. دندروگرام مربوط به گروه بندی جمعیت ها توسط روش upgmaبر اساس فاصله ژنتیکی نی نامتعادل رسم شد. در مجموع از 8 آغازگر تصادفی آزمایش شد، فقط 5 آغازگر که بیشترین و واضح ترین نوار های چند شکل تکرار پذیر را تولید کردند، انتخاب شدند. میزان چند شکلی نوار های rapdsدر کل جمعیت های نر (89/88?) و کل جمعیت های ماده (88/80?) بود. این میزان تنوع برای کل جمعیت ارسباران (89/88?) و کل جمعیت جزیره اسلامی(67/66?) محاسبه گردید، هم چنین میزان چند شکلی نوار های rapdsبرای جمعیت نر ارسباران 69/68?، ماده ارسباران 68/67?، نر جزیره اسلامی 55/54? و ماده جزیره اسلامی48/48? بود. تنوع ژنتیکی بر اساس نی و شانون به ترتیب برای جمعیت های نر (387/0، 252/0) بیشتر از جمعیت های ماده (381/0، 249/0) بود. این تنوع در جمعیت های ارسباران (387/0، 248/0) بیشتر از جمعیت های جزیره اسلامی (312/0، 205/0) مشاهده شد. بیشترین و کمترین فاصله ژنتیکی به ترتیب150/ (بین ماده های ارسباران و نر های جزیره) و 059/0 (بین نر و ماده ارسباران) بر اساس ضریب نی نامتعادل بر-آورد گردید. این مقادیر برای شباهت ژنتیکی بین حداکثر 941/0 و حداقل مقدار 850/0 متغیر بود. دندروگرام مبتنی بر روش upgma جمعیت ها را به 2 گروه ارسباران و جزیره اسلامی تقسیم بندی کرد. بر آورد آنالیز مولکولی amova در سطح جنسیت نشان داد که تنوع درون جمعیتی (92?) بیشتر از تنوع بین جمعیتی (8?) بود، هم چنین در سطح منطقه تنوع درون منطقه ایی (77?) بیشتر از تنوع بین منطقه ایی (23?) بود. این مقادیر در سطح جنسیت و منطقه تنوع درون جمعیتی (70?) بیشتری را به تنوع بین منطقه ایی (15?) و بین جمعیتی (15?) نشان دادند. در کل گیاهان نر پسته وحشی به دلیل کاهش اندازه جمعیت های ماده، تنوع ژنتیکی بیشتری را نشان دادند از این رو پیشنهاد می شود در هر دو منطقه سیستم حفاظتی بهتری تدبیر شود.