نام پژوهشگر: محمد صادق علمی سولا

تدابیر فقهی در پیشگیری از جرایم موجب حد
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری 1390
  حسین رسولی   محمد صادق علمی سولا

جرایم، عامل مهمّی در بی ثباتی و انحطاط فردی و اجتماعی است و عقل هر خردمندی حکم می کند که آن چه در درجه ی اوّل اهمّیّت در مقابله با جرایم می باشد پیشگیری از وقوع آن ها است. با عنایت به این مطلب، این تحقیق به دنبال ارائه ی احکامی است که در فقه اسلامی به منظور پیشگیری از برخی از جرایم یعنی جرایم موجب حدّ تدبیر شده است و با عنوان " تدابیر فقهی در پیشگیری از جرایم موجب حدّ " موضوع را پی می گیرد. این پایان نامه دارای چهار فصل است. در فصل اوّل به بیان کلّیّات پرداخته شده است. فصل دوّم، اشاره ای گذرا به دیدگاه های علوم اجتماعی و روانشناسی در پیشگیری از جرم دارد. فصل سوّم، که ساختار اصلی بحث را تشکیل می دهد به طور تفصیلی به بیان راهکارهای فقهی شرع در پیشگیری از جرایم موجب حدّ می پردازد و در حدّ توان، این راهکارها را به تفکیک هر یک از جرایم بیان می دارد و در فصل چهارم، نتیجه گیری می شود. در نهایت به این نتیجه می رسیم که اِعمال این تدابیر فقهی، پیوندی مستقیم و ناگسستنی در مقابله با وقوع و یا تکرار این جرایم دارد.

بررسی مسائل عنوان دار فقه در ارث (ادله و احکام)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری 1393
  آق اویلی ارخی   حسین صابری

چکیده پایان نامه : تحقیق حاضر با موضوع «بررسی مسائل عنواندار فقه درارث» و به اصطلاح عامه «مسائل ملقّبه» با بررسی تطبیقی اصطلاحات پایه ای کاربردی و تعاریف آن ها از قبیل عول، حجب، فروض و بسیاری از اصطلاحات دیگر شروع می شود. بنا به اهمیت دانش ارث در فقه با ادلّه قرآنی، در متون فقهی مواریث عنوان های خاصی توسط صحابه، تابعین و به تبع آن ها فقهای مذاهب ایجاد گردیده است، به عنوان مثال مسئله دیناریه که علت شهرت و تسمیه آن در فرایض به خاطر یک دینار نصیب خواهر میّت از 600 دینار و اعتراض او بر سهمش از ترکه است. مسائل دیگر با نام گذاری متعدد به مسائل مشهور و غیر مشهور در فرایض قابل تقسیم است. فصل دوم تحقیق حاضر با ترتیب حروف الفبایی تنظیم و با پرداختن به شرح لغوی و اصطلاحی آن ها از دیدگاه فقه عامه شروع می شود. برای دست یابی به اثری تطبیقی ابتدا به خلاف فقهی صحابه و تابعین در صورت وجود پرداخته و در ادامه به نظرات فقهای مذاهب اربعه اهل سنّت که بعضی مواقع نظراتشان با قول صحابه در تحقیق تطبیق خورده است، اشاره می شود. در پایان هر مسئله بررسی قول امامیه و تطبیق آن با اهل سنّت صورت گرفته است. در ذکر نتیجه از تحقیق می توان گفت: خلاف صحابه و مذاهب عامه در نحوه تقسیم ترکه و فروض ناشی از عدم دلیل روشن از قرآن، سنّت و تفاوت در استنباط است. خلاف امامیه نیز با عامه در نحوه تقسیم ترکه مسائل، جدا از تفاوت استنباط در ادلّه در ابطال عول و تعصیب است. از جهتی در فروض نص و صریح قرآنی بین مذاهب و فقها خلاف قول در مسائل وجود ندارد.

بررسی موارد پرداخت دیه از بیت المال در فقه مذاهب اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری 1393
  حمید شیخ الاسلامی   محمد صادق علمی سولا

دیه از جمله مباحث پرکاربرد و بحث برانگیز در فقه اسلامی است. این بحث مفصل از حقوق اسلام دارای فصول و بخش بندی های متعددی است که ذیل باب دیات در کتب فقهی بدان اشاره شده است آنچه در این رساله بررسی می شود پژوهشی جدید بوده که با نگاهی دقیق و جزئی مستقلاً به موارد پرداخت دیه از بیت المال اشاره نموده است موارد بی شماری وجود دارد که به هر دلیل پرداخت دیه از سوی جانی امکان پذیر نیست و بیت المال مسلمین متکفّل آن است که در این رساله احصاء شده است. هدف از نگارش این تحقیق جمع آوری دقیق موارد پرداخت دیه از بیت المال می باشد و با اشاره به خلأ های قانونی در این زمینه علی رغم گزاره های فقهی موجود؛ پیشنهاداتی در این زمینه تقدیم می گردد: 1. روشن شدن مصادیق افراد عاقله در قانون و موارد جایگزینی امام ( بیت المال ) به نیابت از عاقله 2. افزودن ماده ای به لایحه جدید قانون مجازات اسلامی جهت روشن کردن شرط پرداخت دیه از بیت المال؛ اینکه اولا اولیای دم باید پرداخت دیه را تقاضا کنند ثانیا بیت المال تمکن مالی داشته باشد. 3. روشن نمودن دیه شهروندان غیر مسلمان و شرایط ادای دیه آن ها از سوی بیت المال 4. روشن نمودن اینکه آیا مصادیقی که در موارد عدم شناسایی قاتل در فقه آمده است به صورت تمثیلی است یا حصری مضافاً در شرایط خاصی دیه ممکن است تغلیظ گردد و پرداخت چنین مبلغ اضافی توسط بیت المال جای بحث و تامل دارد چرا که بار سنگینی را بر دولت اسلامی تحمیل می کند. همچنین در صورتی که نیاز به پرداخت فاضل دیه باشد دوباره نقش بیت المال در تادیه آن بحث پذیر می گردد.

بررس? د?دگاههای ع?مه مجلس? در زمینه ی آ?ات الأحکام در کتاب بحارالأنوار (کتاب ص?ت: مقدمات)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری 1394
  زینب میری   محمد صادق علمی سولا

قرآن کریم، اساسی ترین منبع برای استنباط حکم فقهی، در تمام زمان ها است. تفسیر فقهی، یکی از قدیمی ترین و سودمندترین روش های موضوعی قرآن است که مفسر در آن احکام فقهی را از میان آیات الأحکام استخراج می کند. یکی از این منابع معتبر، کتاب صد و ده جلدی بحارالأنوار اثر علامه مجلسی می باشد . پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی وجمع آوری اطلاعات اسنادی و کتابخانه ای، با هدف گردآوری دیدگاه های تفسیری 33 آیه ی فقهی باب صلاه، بخش مقدمات صلاه از کتاب شریف وی، تحلیل روش تفسیری، استخراج مستندات آیات الأحکام و ارجاعات، تدوین گشته است. این تحقیق نشان می دهد که بیش تر ین تعداد آیات الأحکام این بخش(مقدمات صلاه) مربوط به اوقات صلاه و کمترین تعداد، مربوط به لباس نماز گزار می باشد. علامه مجلسی در تفسیر آیات همان رویه ی مشهور میان علما ی شیعه (تفسیر موضوعی) را برگزیده اند. هم چنین ایشان در تفسیر و شرح آیات، روش های متعددی از جمله: ارجاع به آیات دیگر، سنت، شأن نزول، مبانی اصولی و مبانی نحوی به کار برده است.