نام پژوهشگر: شهرام مدرس خیابانی

وام واژه های روسی در زبان فارسی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1390
  ناهید عبدالتاجدینی   محمدرضا محمدی

موضوع تحقیق حاضر مطالعه وام واژه های روسی در زبان فارسی یا واژه های اروپایی است که از طریق زبان روسی به زبان فارسی وارد شده اند که باهدف شناسایی این وام واژه ها، تحلیل تغییرات آوایی و معنایی آنها در زبان فارسی صورت گرفته است. این پژوهش از مقدمه، دو فصل، نتیجه گیری، فهرست منابع و ضمیمه تشکیل شده است. در فصل اول به بررسی و تجزیه و تحلیل مسائل مربوط به تئوری های وام گیری در زبان روسی پرداخته شده است که به صورت تفصیلی مفاهیمی چون: وام گیری واژگانی، دلایل و شرایط وام گیری، راه های ورود و دلایل تغییر معنایی واژگان قرضی، بومی سازی واژگان قرضی، گرته برداری واژه گانی و واژگان بین المللی، ریشه شناسی، واژه و واژه شناسی در زبان روسی، معنای واژگانی واژه ها و انواع آن، فرهنگ نویسی و فرهنگ های ریشه شناسی مورد بررسی قرار گرفته اند. در فصل دوم نیز مسائل مربوط به تئوری های وام گیری در زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر اساس فرهنگ سخن وام واژه های روسی وارد شده به زبان فارسی به همراه ریشه روسی ، معانی آنها در زبان های روسی و فارسی نیز تغییرات آوایی و معنایی صورت گرفته شده در زبان فارسی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. واژگان کلیدی: وام گیری، زبان روسی، زبان فارسی، معنا، تغییرات آوایی و تطابق معنایی.

بررسی باهم آیی واژگانی در زبانهای فارسی و فرانسه
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده زبانهای خارجی 1390
  سیما چوپان   شهرام مدرس خیابانی

چکیده این پژوهش به بررسی باهم آیی واژگانی در زبان های فارسی و فرانسه می پردازد. در ابتدا پس از ارائه ی مقدمه به بررسی مطالعات انجام شده توسط زبان شناسان ایرانی و غیرایرانی پرداخته می شود. سپس رویکردهای متفاوت نسبت به باهم آیی بررسی می شود و رویکرد مورد نظر که چارچوب این پژوهش را در برمی گیرد، ارائه می گردد. پس از ارائه چارچوب نظری که شامل رویکرد معنایی هاوسمن (1984) می باشد، در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته می شود. برای تحلیل داده ها ابتدا تعدادی باهم آیی از زبان فرانسه بر اساس طبقه بندی هاوسمن انتخاب شده و در قالب جملات فارسی به صورت پرسش نامه در اختیار دانشجویان در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری قرار داده شده است، پاسخ های ارائه شده توسط دانشجویان مورد بررسی قرار گرفته و میزان پاسخ های درست و نادرست همراه با نمودار نشان داده می شود. این نوع بررسی میزان شناخت دانشجویانِ زبان فرانسه را نسبت به باهم آیی نشان می دهد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که اطلاعات دانشجویان در مورد باهم آیی زبان فرانسه بسیار اندک می باشد و هیچگونه شباهت معنایی میان باهم آیندها در دو زبان فارسی و فرانسه وجود ندارد در نتیجه-ی این عدم شباهت معنایی و عدم آگاهی دانشجویان از باهم آیی، دانشجویان هنگام فراگیریِ زبان دوم که همان زبان فرانسه است، با مشکل روبه رو می شوند. واژه های کلیدی: باهم آیند، باهم آیی، فارسی، فرانسه، باهم آیی معنایی، هاوسمن.

بررسی زبان شناختی گونه های حذف، در گزارش های فوتبال سیما
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده زبانهای خارجی 1391
  نیلوفر حسامی   شهرام مدرس خیابانی

حذف پدیده ای پربسامد است که معمولاً در سطوح مختلف زبانی رخ می دهد. گرچه دربیشتر موارد خللی در ارتباط ایجاد نمی کند، گاهی منجر به ایجاد ابهام و درنتیجه اختلال در ارتباط خواهد شد. صفوی (1390) به طرح این موضوع می پردازد که اگر کنار گذاشتن یک واحد زبانی خللی در ارتباط ایجاد نکند، ما با "کاهش معنایی" روبه رو هستیم و اگر کنار گذاشتن واحد زبانی به ایجاد اختلال در ارتباط بیانجامد و به نوعی ابهام ایجاد کند، "حذف" صورت گرفته است. در گزارش های فوتبال سیما به دلیل آشکار بودن بافت موقعیتی از یک سو و آشنایی بیننده با شرایط بازی، گزارشگر دائماً اقدام به حذف واحدهای زبانی می نماید. در این پژوهش سعی بر آن است تا مشخص شود میزان و نوع حذف های صورت گرفته در گزارش های فوتبال سیما چقدر است. برای رسیدن به این هدف ابتدا پیکره ای متشکل از پانزده دقیقه ی پایانی از دوازده گزارش فوتبال سیما که توسط چهار گزارشگر مطرح ارائه شده است، آماده شده و سپس میزان و نوع واحدهای حذف شده مبتنی بر نگرش صفوی (1390) بررسی شد. از سوی دیگر نگارنده سعی کرده است تا براساس الگوی هلیدی و حسن (1976 (1987) نوع مقوله زبانی واحدهای حذف شده را نیز بررسی کند. در پژوهش حاضر نگارنده، چهار نوع حذف را طبقه بندی نموده است؛ حذفی که به ابهام معنایی می انجامد، حذفی که در ارتباط خللی ایجاد نمی کند و از نظر صفوی کاهش معنایی محسوب می شود، حذفی که تمایز زبان گفتار و نوشتار را مشخص می سازد و حذف عناصر اختیاری زبان. پژوهش حاضر نشان می دهد که بیش از نیمی از واحدهای حذف شده خللی در ارتباط ایجاد نمی کند و به نوعی، براساس ویژگی های گزارش فوتبال، کاهش معنایی تلقی می شود. از سوی دیگر بررسی انواع حذف به لحاظ ویژگی های نحوی نشان می دهد که نوع حذف های صورت گرفته با سه نوع حذف مورد نظر هلیدی و حسن یعنی حذف گروه فعلی، حذف گروه اسمی و حذف گروه بندی متفاوت است و انواع بسیاری را دربر می گیرد. پژوهش حاضر بیانگر این واقعیت است که رویکرد سنتی به حذف که حذف را به قرینه لفظی و معنوی تقسیم می کند، نمی تواند حذف های صورت گرفته در گزارش های فوتبال سیما را توجیه کند. نتایج پژوهش حاضر ضمن آنکه فراوانی و انواع حذف در گزارش های فوتبال را مشخص می کند، نارسایی رویکرد سنتی را به این مقوله نمایان می سازد.

مقایسه شیوه املای مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی و شیوه املای غالب در متون فارسی معاصر
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده علوم انسانی 1391
  ملیحه نصیریان   شهرام مدرس خیابانی

پژوهش در مورد خط فارسی، تاریخچه‏ای کهن دارد و از دیرباز مورد بررسی و توجه دانشمندان و محققان مربوط به این رشته بوده است. خط فارسی یکی از ابزارهای نیرومندی است که می‏تواند به اشاع? فرهنگ و ادبیات فارسی کمک کند اما مشکلاتی مانند نداشتن علامت برای واکه‏ها، مشابهت حرف‏ها، تعداد شکل‏ها و تنوع املایی موانعی برای گسترش شایست? این خط می‏باشد. پیوسته‏نویسی‏ و جدانویسی‏ مشکل دیگری است که نویسندگان را دچار سردرگمی و شبهه می‏کند. برخی این مورد را به انعطاف‏پذیری خط فارسی نسبت می‏دهند. در این پژوهش تلاش داریم تا با بررسی دستور خط مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مقایس? آن با گرایش نوشتاری مردم به ارائ? پیشنهادی برای تعدیل این انعطاف‏پذیری و دستور خط دست یابیم. پیکر? مورد بررسی، آماری از بسامد واژه‏های به کار برده شده در روزنامه‏ها، مجله‏ها و مقاله‏ها بدست می‏دهد. بر اساس مطالعات انجام شده روی پیکر? حاضر که شامل 10,136,415 نماد و 154,595 نوع است، به این نتیجه نائل آمدیم که استفاده از واژه‏های مصوب، هشت برابر بیشتر از واژه‏های غیرمصوب بوده و میان این دو اختلاف معنی‏داری وجود دارد.

بررسی پیکره بنیاد فعل مرکب بر مبنای کتاب های دستور زبان فارسی دبیرستان های ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  سارا وحدت زاده   شهرام مدرس خیابانی

پایان نامه ی حاضر با هدف بررسی فعل مرکب در کتاب های درسی زبان فارسی ایران انجام شده است. در این پژوهش با رویکرد آماری به این مقوله ی زبانی نگریسته شده و ابزار سنجش و معیار تشخیص جدیدی برای شناخت فعل مرکب ارائه شده است. این پایان نامه در قالب نظریه ی زبان شناسی پیکره ای انجام شده است؛ بر این اساس تعداد 14 فعل گروهی که در کتاب های درسی برای شناخت فعل مرکب نمونه آورده شده بود، مبنای مطالعه قرار گرفت و تمام نمادهای صورت های مختلف صرفی این 14 فعل گروهی از یک پیکره ی زبانی استخراج شد. پس از آن فاصله ی جزء غیر فعلی از جزء فعلی شمارش و بر مبنای چرچ و دیگران( 1991) میانگین و واریانس این فاصله محاسبه شد. بر اساس نتایج بدست آمده؛ فعل های گروهی که واریانس فاصله ی جزء غیر فعلی از جزء فعلی صفر داشتند، در طبقه ی ترکیب( فعل گروهی گسترش ناپذیر) قرار می گیرند. واریانس بین صفر و یک نشان دهنده ی تمایل دو جزء فعل گروهی به ترکیب( فعل گروهی گسترش پذیر) و واریانس بالاتر از یک نشان دهنده ی عدم وجود رابطه ی ترکیب بین سازه ی غیر فعلی و سازه ی فعلی (توالی آزاد) است.