چکیده انسان از جهات متعدد نیازمند تماس با طبیعت و در نتیجه لزوم حفظ بقای آن است. بخشی از این نیازها به حوزه روان انسان مربوط می شود و مقوله هایی همچون زیبایی، تلطیف روح و روان و ایجاد زمینه آرامش و تفکر را در بر می گیرد. از آنجا که در دهه های اخیر اقتصاد محیط زیست در جنگل با نگرش به تمامی جنبه های اقتصادی جنگل، نگاه یک جانبه خود در مورد اقتصاد چوب محور در جنگل را تغییر داده است، با تبدیل ارزش های محیط زیستی و تفرجی جنگل به ارزش های پولی، شناخت عمومی نسبت به این ارزش ها نیز افزایش پیدا خواهد کرد موجبات رشد اقتصادی این بخش را به عنوان شاخه های از اکوتوریسم فراهم خواهد آورد. در مرحله اول این تحقیق سعی بر آن بوده که مناطق مستعد توسعه اکوتوریسم جنگلی استان کهگیلویه و بویراحمد جهت برنامه ریزی های آتی شناسائی شود. در مرحله دوم تحقیق شاخص ها و زیرشاخص های موثر بر توسعه اکوتوریسم استان شناسائی و از روش تحلیل سلسله مراتبی جهت وزن دهی به این شاخص ها استفاده شد. اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار اکسپرت چویس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت ودر نهایت شهرستان های استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از شاخص ها و زیر شاخص های شناسائی شده اولویت بندی و وزن نهائی هر شهرستان مشخص گردید. نتایج بدست آمده حدود 6580 کیلومتر مربع از مساحت استان را مستعد توسعه اکوتوریسم گسترده طبقه 1 و همچنین 8028 کیلومتر مربع را جهت توسعه اکوتوریسم گسترده طبقه 2 مناسب تشخیص داد. همچنین درصد مساحت مناطق مستعد برای هرکدام از طبقات تفرجی گفته شده با توجه به نسبت مساحت شهرستان محاسبه شد که اولویت شهرستان های استان بر این اساس عبارتند از: اولویت بندی شهرستان های استان برای تفرج گسترده جنگل طبقه 1: دنا، بهمئی، بویراحمد، کهگیلویه، گچساران اولویت بندی شهرستان های استان برای تفرج گسترده جنگل طبقه 2: دنا، بویراحمد، کهگیلویه، بهمئی، گچساران نتایج بدست آمده از مرحله دوم نشان داد که از میان پنج معیار اصلی اکولوژیکی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و فنی، معیار اکولوژیکی با وزن نهائی 0.46 بالاترین و معیار فنی با وزن نهادی 0.062 پایین ترین درجه اهمیت را به خود اختصاص دادند. همچنین با توجه به امکانات و شرایط طبیعی و اولویت بندی صورت گرفته براساس معیارها و زیرمعیارهای بدست آمده، با استفاده از نرم افزار اکسپرت چویس، اولویت بندی برای شهرستان های استان نیز محاسبه گردید که نتایج اولویت بندی نهائی به ترتیب شامل شهرستان های : دنا، بویراحمد، کهگیلویه، گچساران و بهمئی بوده است.

در نگاه اول اصلی ترین کارکرد یک اکوسیستم جنگلی در بعد ظاهری همان تولید چوب است. تولیدات غیر چوبی و درآمدهای فرعی دیگر مانند میوه های جنگلی، محصولات دامی و مهم تر از همه نقش اکوسیستم جنگلی در پیدایش صنعت اکوتوریسم که صنعتی درآمدزا و رو به رشد است را نمی توان نادیده گرفت. حفاظت آب و خاک و تولید اکسیژن و ترسیب کربن از جمله کارکردهای دیگر اکوسیستم می باشد. فراوانی مواهب طبیعی و تلقی رایگان بودن خدمات و تولیدات غیرچوبی حاصل از جنگل ها، همواره انگیزه مهمی برای فرو بستن چشم کارگزاران اقتصادی از تقویم ارزش پولی و تعیین سهم هر یک از اجزای آن ها در تولید کالاهای اقتصادی بوده است. ارزش گذاری اقتصادی اکوسیستم ها با بازگوکردن ارزش کمی کارکردها، خدمات و کالاهای اکوسیستم ها برنامه ریزان و مدیران اجرایی، اجتماعی و اقتصادی را در برنامه ریزی حفاظت و بهره برداری پایدار منابع طبیعی یاری می دهد. این تحقیق با هدف ارزیابی برخی از توانمندی های اقتصادی – اجتماعی اکوسیستم جنگلی منطقه لاویج انجام گردید. گام اول این تحقیق با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سیستمی مخدوم ]????[ انجام گردید. در گام بعدی کارکردها و خدمات اکوسیستمی منطقه برای هر کدام از اجزای خاک، آب و هوا و موجودات و اندرکنش های بین آن ها به روش مشاهده عینی و تحلیل یافته های آماری شناسایی شدند و سپس با استفاده از آمارهای رسمی موجود و یا اطلاعاتی که مستقیماً از محل جمع آوری شد، ارزش هر یک از خدمات به ریال محاسبه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که منطقه دارای توانمندی های زیادی می باشد که برخی از توانمندی های منطقه به شرح زیر می باشد. ارزش گیاهان زیر اشکوب درختی منطقه در هر هکتار مبلغ 66/544463 تومان، درآمد کل منطقه از بهره برداری و فروش گونه های صنعتی و هیزمی هر هکتار 17946063 ریال، ارزش آب جاری در منطقه معادل 130200 ریال در هکتار در سال ، ارزش آب نفوذی در منطقه تقریباً معادل 267840 ریال در هکتار در سال ، کاهش هزینه های تصفیه آب و حذف آلاینده ها برای منطقه در حدود 1371744000 ریال در سال ، ارزش منطقه برای جذب دی اکسید کربن 42122240 هزار ریال ، ارزش اقتصادی جنگل های لاویج برای تولید اکسیژن و تنظیم گاز 935280000 ریال ، ارزش تولید علوفه در منطقه 760000 ریال در هکتار در سال، ارزش حفاظت خاک در منطقه 315000 ریال در هکتار در سال، قیمت مواد آلی که هر ساله به خاک بازگردانده می شود، 30400 ریال در هکتار، ارزش چرخه عناصر غذایی (به صورت ماده آلی و تثبیت بیولوژیکی نتروژن) 638092 ریال در هکتار، ارزش تفرجی روزانه، مبلغ 33059753 تومان، ارزش زیستگاهی و پناهگاهی منطقه 1252680 ریال در هکتار در سال و کل درآمد منطقه از فروش محصولات غیرچوبی محلی 10687500 تومان برآورد گردِید. حدود 50% درصد از کارکردهای منطقه سهم کارکردها و محصولات غیرچوبی است که در جامعه ما فاقد ارزش اقتصادی هستند. به نظر می رسد در تصمیم گیری های دولت و بخش های خصوصی برای بهره برداری از این منابع چه بخش عظیمی از کارکردها و خدمات این اکوسیستم ها در نظر گرفته نمی شود. ارزش بالای خدمات اکوسیستمی منطقه و دارا بودن پتانسیل بالای تولید چوب با گونه های مرغوب ضرورت حفاظت از آن را امری اجتناب ناپذیر می نماید.