چکیده شاعر متعهد فلسطینی، محمود درویش از پیشگامان شعر مقاومت فلسطین است که شعرش را یکسره وقف آرمان فلسطین نموده و به شرح دردها و آرزوهای هم وطنان خویش پرداخته است، اوضاع تأسف بار آوارگان فلسطینی در اردوگاه ها و کشورهای عربی، بازداشت و اسارت انسان-های بی گناه، قتل عام و ترور، فقر و محرومیت، از دست دادن هویت، دوگانگی و خیانت سران عرب از مضامین اصلی شعر او به شمار?می رود، اشعار درویش در یک نگاه کلی آیینه ای تمام نما از احساسات یک انسان مظلوم است؛ انسانی که تمام حقوق انسانی اش پایمال شده و اینک او در مقام یک شاعر در پیشگاه افکار و وجدان عمومی بشر از درد خویش سخن می گوید. درویش برای رساندن فریاد مظلومیت ملت فلسطین به گوش مخاطبان تلاش نموده از تمام ظرفیت های شعر عربی بهره گیرد، از جمله اقتباس از شخصیت های قرآنی، بهره گیری از میراث، نمادهای تاریخی، الهام پذیری از شخصیت ها و حوادث تاریخی و اسطوره ای. فراخوانی نمادهای دینی، بویژه فراخوانی شخصیت پیامبران در شعر محمود درویش یک فراخوانی هدفمند و به منظور بالا بردن ارزش هنری شعر از طریق ارائه دلالت های گوناگون از یک نماد دینی صورت گرفته است. شاعر علی رغم بهره گیری فراوان از رمز و میراث در شعر خود از غموض و ابهام اجتناب ورزیده است، چرا که او شاعری است در ارتباط با مردم سرزمین خویش و می خواهد شعرش به این مردم برسد. درویش در میان سطرها، تصاویر و معانی شعری اش خودنمایی می کند. او عاشق وطن و دردمند از آه و ناله ی داغ دیدگان و ستمدیدگان فلسطینی است، اما علی رغم بازتاب رنج و اندوه انسان فلسطینی در شعر او، وی شخصیتی سوداوی مزاج و متشائم نیست و رنج و اندوه تنها بر صلابت و پایداری و مبارزه طلبی او افزوده است.?با توجه به اینکه شعر درویش پژواک اندوه مردم زمانه ی خویش و نبض تپنده ی ادبیات مقاومت فلسطین است. در این پایان نامه سعی بر آن است تا بازتاب رنج و اندوه انسان فلسطینی در شعر وی مورد بررسی قرار گیرد. کلیدواژه ها: ادبیات مقاومت، رنج و اندوه انسان فلسطینی، محمود درویش