داغ «ناهمکاری» بر پیشانی هر جامعه ای که نشان شود، دست کم- از منظر روانی- چنان به خودباختگی مردم آن جامعه منتهی می شود که کوشش سالیان دراز پژوهشگران پیرامون صحت و سقم آن و یا راه های رفع آن را موجه می کند. پیرامون همکاری و ناهمکاری ایرانیان، دیدگاه های مختلفی وجود دارد که گاه کاملا در برابر هم قرار می گیرند. از این رو پرسش اساسی این پژوهش این است که علل مغایرت دیدگاه های پیرامون همکاری و ناهمکاری در جامعه ایران چیست؟ در ادبیات نظری این پژوهش عنوان شد که اختلاف دیدگاه ها می تواند ناشی از اتکا به نگرش های مختلفِ برخاسته از نظریات دانشمندان غربی و پیش فرض های نهفته در آن ها باشد. بنابراین دیدگاه های نظریه پردازان کلاسیک اروپایی پیرامون شرق و اهم مباحث ایران شناسی در دوران معاصر و همچنین گفتمان شرق شناسی مرور گردید. روش این پژوهش، یک روش کیفی و اسنادی است که مفهوم «تحلیل محتوی کیفی» بر آن گذارده شد. در این پژوهش با رویکرد استقرایی به سراغ متون رفته و به مقوله بندی آن ها پرداختیم. جمعیت آماری این پژوهش، همه متون معتبری بود که در آن پیرامون همکاری و ناهمکاری جامعه ایران اظهارنظرشده و روش نمونه گیری آن نیز، نمونه گیری نظری بود. یافته های تحقیق باتوجه به پرسش اصلی پژوهش، دو گزاره را نشان می دهد: «ضعف شدید در روش انجام پژوهش» و «نبود یک جامعه علمی نقّاد». البته این دو گزاره کاملا مستقل از هم نبوده و در ارتباط متقابل با یکدیگر قرار دارند. یافته های دیگر پژوهش نیز نشان می دهد که دیدگاه هایی که بر وجود همکاری در گذشته ایران تاکید می کنند، از اعتبار علمی بیشتری برخوردارند.