پدیده دوزبانگی یکی از مسایل حسّاس در حوزه جامعه شناسی زبان محسوب می گردد که از برخورد دو یا چند زبان حاصل می شود. پیامد حاصل از دوزبانگی یا حفظ و ادامه حیات مسالمت آمیز هر دو زبان در کنار همدیگر، یا تغییر و حذف زبان مغلوب و انتخاب زبان غالب است. تحلیل حوزه ای زبان همراه با نگرش های زبانی به عنوان اصول اساسی و تعیین کننده در انتخاب و گزینش زبانی افراد جامعه به حساب می آید. تحلیل حوزه ای زبان، مقدار یا کمیّت انتخاب یک یا چند زبان در جامعه را تعیین می کند در حالی که نگرش های زبانی، علل یا دلایل انتخاب یک زبان در یک موقعیّت یا وضعیّتی را نشان می دهد. تالش به عنوان قومی منطقه ای، یا منطقه ای قومی در حاشیه جنوب غربی دریای خزر، دارای قدمت تاریخی و فرهنگی چندهزار ساله است که در چند دهه اخیر به دلیل مجاورت با اقوام دیگر، کم و بیش در آن نفوذهای زبانی صورت گرفته است. بررسی پدیده دو یا چندزبانگی در جغرافیای قومی تالش هم از نظر زبان شناسی و هم از منظر جامعه شناسی جالب و قابل اهمیّت است. به منظور جمع آوری داده ها، از240پرسش شونده در سه ناحیه تالش جنوبی (ماسال)، تالش مرکزی (شهر تالش و روستای خاله سرا 57)، تالش شمالی (کشلی و خطبه سرا) به تفکیک جنسیّت (نصف دختر و نصف پسر) از مقاطع دبیرستانی در قالب پرسشنامه نظرسنجی به عمل آمد. نتایج حاکی از آن بود که حوزه خانواده با 54 درصد در ردیف اول ، حوزه شادی ها با 45درصد و حوزه کوچه و بازار با40 درصد، حوزه افراد ناشناس با 27درصد، حوزه مذهب با 26درصد و حوزه مدرسه با 25درصد در ردیف های بعدی قرار گرفتند. حوزه ادارات و حوزه هنر و سرگرمی ها، هرکدام با10درصد در آخرین درجه کاربرد زبان تالشی قرار گرفتند. به طورکلی در جامعه مورد آزمون، کاربرد زبان تالشی30 درصد، زبان فارسی41درصد ، هر دو زبان 25درصد و هیچکدام از زبان ها 4درصد برآورد شد. در کلیه حوزه ها در بین مناطق تفاوت معنی داری آماری مشاهده شد و در بین جنسیّت ها تفاوت معنی داری آماری مشاهده نشد. در قابلیّت دوزبانگی تالشی، 89 درصد پرسش شونده ها در سطح1 ،72درصد، در سطح2، 59 درصد، در سطح3، 38درصد، در سطح4، و 28 درصد در سطح 5 مهارت دارند. از نظر قابلیّت دوزبانگی، تفاوت معنی دار آماری در بین مناطق مشاهده شد و در بین جنسیّت ها تفاوت معنی داری مشاهده نشد. به علاوه نتایج نشان داد که در نگرش ها به فرهنگ و زبان تالشی، حدود70درصد از پاسخ دهنده ها نگرش مثبت و20 درصد نگرش خنثی داشتند. در نگرش به سمت سایر تالش زبانان، 42 درصد تالش زبان را انتخاب کردند که در موقعیّت های تلویزیون و بیمارستان این نگرش مثبت بیشترین مقدار را داشت.41درصد نیز نگرش خنثی داشتند. درنگرش به برنامه های سواد تالشی،36درصد نگرش کاملاً مثبت و34 درصد نگرش خنثی مثبت داشتند. در نگرش به رسانه های توسعه زبان تالشی63 درصد نگرش مثبت و23درصد نگرش خنثی داشتند. در بین رسانه ها نیز نگرش به تلویزیون در ردیف اول و روزنامه در ردیف سوم قرار دارد. نگرش به رادیو در ردیف دوم قرار دارد. از نظر نگرش های زبانی در هریک از نگرش ها، در بین مناطق جغرافیایی افراد پرسش شونده اختلاف معنی دار آماری وجود دارد درحالی که در بین جنسیّت های مختلف افراد پرسش شونده اختلاف معنی دار آماری وجود ندارد.

چکیده توجّه به عملکرد تحصیلی به عنوان ملاکی جهت بررسی میزان دستیابی به اهداف آموزشی و نیز بررسی عوامل موثّر بر آن از مهم ترین دغدغه های محقّقان آموزشی است. از میان این عوامل، عامل زبان به عنوان یک عا مل مهم و اثرگذار در جوانب مختلف تحقّق اهداف آموزشی بیش از سایرعوامل، شایست? توجّه و اهتمام است و نسبت به آن نظرات مختلف و متفاوتی بیان شده است.در این تحقیق ضمن مقایس? عملکرد تحصیلی دانش آ موزان دوزبانه و تک زبانه در دور? ابتدائی، به بررسی رابط? میان عملکردتحصیلی دانش آموزان دختر و پسر درسال های تحصیلی دور? ابتدائی در درس خواندن فارسی(به عنوان عامل کلامی)و دردرس علوم(به عنوان عامل مفهومی) و در معدل دروس(به عنوان عامل کلّی) و عامل زبان(یک زبانگی ودوزبانگی)پرداخته می شود. روش تحقیق این پژوهش،روش غیرآزمایشی از نوع علّی پس از وقوع است.نمونه آماری شامل :135 دانش آموز پسر و 147 دانش آموزدختر پایه پنجم ابتدائی شهرستان بندرانزلی در سال تحصیلی 1392- 1391 با میانگین 11.9 و انحراف معیار 0.53 می باشد.ابزار تحقیق، دو فرم جمع آورند? محقّق ساخته است. دراین پژوهش با توجه به فرضیه ها ، از آزمونهای آماری مناسب استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که :بین عملکرد کلّی،کلامی و مفهومی تحصیلی دانش آموزان یک زبانه و دوزبانه تفاوت معناداری وجود دارد. بین عملکرد کلّی،کلامی و مفهومی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود ندارد. تعامل دوزبانگی و جنسیّت دانش آموزان درعملکرد کلّی، کلامی و مفهومی آنان تأثیر معناداری ندارد.بین عملکرد کلّی ، کلامی ومفهومی دانش آموزان یک زبانه و دوزبانه درطی سال های تحصیل دور? ابتدائی تفاوت معناداری وجود دارد. به طور خلاصه با توجّه به یافته های پژوهش حاضر و مبانی نظری پژوهش می توان با اطمینان بیان نمود که دوزبانگی به عنوان یک معرّف و یا یک شاخص از مجموعه علّت ها، عامل تاثیر گذار منفی است. کلید واژه ها: تک زبانه و دو زبانگی، عملکرد تحصیلی،عملکرد کلی،عملکرد کلامی و عملکرد مفهومی.

زبان فارسی از زمان پیدایش اولین نوشته های فارسی تا کنون همواره دچار تغییر و تحوّل شده است. این تحوّل در حوزه های صرفی، نحوی و آواشناسی به طور جداگانه و یا با هم روی داده است. دگرگونی هایی که در واژگان، افعال، جملات و... روی داده، موجب شده است تا برخی تفاوت های صرفی، نحوی و آوایی بین متون کهن تر و متون و زبان فارسی امروز به وجود آید. در پژوهش حاضر سعی شده است تا برخی از این تحوّلات و دگرگونی های زبانی و واژگانی، و نیز صورت های کاربردی کهن آن در متن کتاب (جلد)های اوّل و دوم ذخیره خوارزمشاهی، تألیف سید اسمعیل جرجانی، مورد بررسی قرار گیرد. از آنجا که متن مورد پژوهش، تقریباً در اواخر قرن پنجم هجری به نگارش درآمده است، تفاوت هایی در هر سه سطح صرفی، نحوی و آوایی، بین این متن و زبان فارسی امروز به چشم می خورد. نیز، به دلیل آن که متن مورد مطالعه یک متن پزشکی است، از سادگی و روانی متون علمی هم عصر خود برخوردار است و با متون متکلّف و مصنوع ادبی هم عصر خود تا حدودی فاصله دارد. از مهم ترین ویژگی های زبانی ذخیره، می توان به کاربرد جملات کوتاه، تکرار یا حذف افعال، جابجایی ارکان جمله، معنای قدیم واژگان، تحوّلات تلفّظی واژه ها و ... اشاره کرد. کلیدواژه: آواشناسی، صرف، نحو، ذخیره خوارزمشاهی، سید اسمعیل جرجانی

چکیده مبانی شخصیت و شخصیت پردازی رمان های پیشامدرن، مدرن و پسامدرن ادبیات فارسی مجید جلاله وند آلکامی انسان گره گاه، دال اصلی و در عین حال دال شناور و سیال نوع ادبی رمان است. رمان از انسان سخن می گوید و به دغدغه های انسان امروز پاسخ می دهد. انسان رمان، شخصیت نامیده می شود. این رساله به بررسی مبانی شخصیت و شخصیت پردازی رمان های پیشامدرن، مدرن و پسامدرن ادبیات فارسی می پردازد. نقط? عزیمتِ این پژوهش در بررسی شخصیت پردازی رمان های فارسی بر نظری? گفتمان لاکلائو موفه و نیز تحلیل پساساختگرایان? لاکان از سوژه؛ یعنی گذار سوژه از ساحت وحدت ِدوسوی? کودک و مادر ِدورانِ پیشاادیپی به نظم نمادین و نام و قانون پدراستوار است. شخصیت، گره گاه و نقط? کانونی و محل مناقش? رمان های پیشامدرن، مدرن و پسامدرن فارسی است. هریک از این جریان ها تلاش می کند با ایجاد بست و طرد چندمعنایی، آن را در قلمرو خاص خود مفصل بندی کند. رمان های برتر پیشامدرن و نیز گفتمان های غالب روشنفکریِ پس از کودتای 28 مرداد ـ در اوج بحران رویارویی با غرب و فروپاشی گره گاه ها، خاطره های قومی و ملی و نام و قانون پدر و نیز مبارزه با نظام خودکامه ـ بر محور چهره های اسطوره ای و شخصیت های بزرگ؛ به عبارتی دیگر، قهرمان مفصل بندی می شوند. قهرمان در این رمان ها تجسم نام و قانون پدر است؛ به تردید شخصیت های پراکند? پیرامون خود پایان می دهد؛ رابط? ازهم گسیخت? فرد و جمع را پنهان و تمامیت ذهن و عین عصر حماسی را احیا می کند و نهایتاً ساخت جتماعی را ممکن می سازد. اما رمان مدرن ـ که با بوف کور هدایت در سال 1315 آغاز می شود و در ده? چهل رواج می یابد ـ حکایت دوپارگی سوژه و ابژه و داستان گذار است؛ گذار انسان و جامع? ایرانی از وحدت خیالی ذهن و عینِ دنیای سنت به دنیای مدرن. در این رمان ها، نام پدر گره گاه منسجمی نیست که به آشفتگی شخصیت ها پایان دهد؛ از این رو، تحقق تمامیت در چرخ? دال های سیال نظم نمادین به تعویق می افتد. شکست و ناکامی در فرآیند هویت یابی، موجب ظهور شخصیت های مضطرب، مظنون و خودمحور پارانوئیدی می گردد که سرگذشت گریزناپذیر آن ها، امکان احیای هویت جمعی دنیای سنت را انکار و تنهایی ها، بی قراری ها و نهایتاً شکل گیری جامع? فردی را برجسته می کند. برخلاف شخصیت های بسته و منسجم پیشامدرن و پارانوئیدی مدرن، بن معناهای شیزوفرنیک در شخصیت پردازی رمان پسامدرن برجسته می شود. سوژه های شیزوفرنیک را «ماشین های میل گر» نامیده اند. میل نیرویی است پیشازبانی و انقلابی. شخصیت های رمان پسامدرن فارسی چون ماشین های میل گر شیزوفرنیک از مرزبندی ها فراتر می روند و کثرت گرایی، سیلان و صیرورت بی پایان را رواج می دهند. آن ها نه تنها نام و قانون پدر را درونی نمی کنند، بلکه بر گره گاه ها، کلان روایت ها و مراکز قدرت می شورند تا نشان دهند که هیچ مرجع غایی و مدلول استعلایی وجود ندارد. در این رمان ها، اعتماد و اعتقاد به شخصیت های بزرگ، اصالت مولف و نام و قانون پدر از دست می رود. واژه های کلیدی: رمان، پیشامدرن، مدرن، پسامدرن، شخصیت، گفتمان، رویکرد لاکان