مشکلات حافظه از شایع ترین پیامد های غیر قابل کنترل در بیماران صرع لوب گیجگاهی مقاوم به درمان است. بر این اساس ارزیابی حافظه از مسائل اساسی مورد بررسی در برنامه جامع صرع بیماران مبتلا به صرع لوب گیجگاهی مقاوم به درمان، علی الخصوص قبل از تصمیم گیری برای عمل جراحی درمانی صرع می باشد. از طرف دیگر هر نوع کمک در زمینه بازتوانی حافظه، موضوعی است که در کنار ارزیابی دقیق حافظه، اهمیت دارد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی حافظه و اثربخشی بازتوانی حافظه در بیماران صرع لوب گیجگاهی مقاوم به درمان انجام شده است. این پژوهش در دو مرحله ارزیابی و بازتوانی اجرا گردید. در مرحله ارزیابی 132 بیمار صرع لوب گیجگاهی مقاوم به درمان بستری شده در مرکز جامع صرع بیمارستان آیت ا.. کاشانی اصفهان بر اساس ملاک های ورود eeg و یافته های mri، غربالگری شدند. از میان آن ها 64 بیمار با دامنه سنی 15 تا 40 سال، فقدان عقب ماندگی ذهنی، تحصیلات پنجم ابتدایی به بالا، سلامت جسمانی عمومی و فقدان هر گونه بیماری عمده روانی و مغز و اعصاب همراه با صرع، انتخاب و در 4 گروه صرع لوب گیجگاهی کورتیکال راست =7، صرع لوب گیجگاهی کورتیکال چپ =17، صرع لوب گیجگاهی مزیال راست =22 و صرع لوب گیجگاهی مزیال چپ =18؛ و 32 آزمودنی که به شکل تصادفی از همراهان بیماران بستری شده در بیمارستان انتخاب گردیده بودند در گروه بهنجار قرار گرفتند. در مرحله بازتوانی 30 بیمار با دامنه سنی 15 تا 35 سال در گروه های بازتوانی(صرع لوب گیجگاهی راست=8 و صرع لوب گیجگاهی چپ=7) و کنترل(صرع لوب گیجگاهی راست=7 و صرع لوب گیجگاهی چپ8) قرار داده شدند. برای همه آزمودنی ها تست هوش وکسلر(فرم مختصر)، تست حافظه وکسلرiii و تست حافظه کلامی، دیداری و عملی اجرا گردیده بود. وضعیت حافظه بیماران مرحله بازتوانی، بعد از 4 ماه از پایان دوره بازتوانی مجددا از طریق تست حافظه رویدادی کلامی، دیداری و عملی بررسی گردید. در مرحله ارزیابی نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان دهنده وجود تفاوت معنادار بین گروه های بیمار و گروه بهنجار در نمرات شاخص های ترکیبی تست حافظه وکسلرiii و زیر مقیاس های آن و تست حافظه رویدادی بوده است(05/0>p). نتایج مقایسه های زوجی نشان داد نمرات حافظه شنیداری فوری و تاخیری و زیر مقیاس های آن و حافظه کلامی در گروه مزیال چپ کمتر از سایر گروه ها بوده است(039/0>p). اما برای حافظه دیداری و زیر مقیاس های آن بین گروه ها تفاوت معنادار به دست نیامده بود. همچنین نتایج tوابسته حاکی از آن بود که بین نمرات حافظه فوری و تاخیری در گروه ها تفاوت وجود نداشته است. تحلیل کوواریانس با اندازه های تکراری نیز نشان داد کارکرد حافظه عملی به شکل معناداری بیش از حافظه کلامی و حافظه دیداری بوده است(000/0>p). در مرحله بازتوانی مشخص گردید بین نمرات حافظه شنیداری فوری و تاخیری، تداعی جفت لغات i و ii و حافظه منطقی ii و حافظه کلامی و عملی در گروه های بازتوانی و گروه های کنترل تفاوت معنادار وجود داشته است(02/0>p). نتایج مقایسه های زوجی نشان داد نمرات حافظه دیداری فوری و تاخیری و زیر مقیاس های آن و حافظه دیداری تست حافظه رویدادی در گروه بازتوانی گیجگاهی چپ نه تنها بیش ازگروه های کنترل (02/0>p) بلکه به شکل معناداری بیش از گروه بازتوانی راست بوده است (011/0>p). نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد نمرات پیگیری حافظه کلامی، دیداری و عملی در گروه های بازتوانی به شکل معناداری بیش از گروه های کنترل بوده است(000/0>p). نتایج حاصل از پژوهش حاضر بیانگر آن است که هرچند وجود مشکل در کارکرد حافظه بیماران صرع لوب گیجگاهی مقاوم به درمان در مقایسه با افراد بهنجار توسط مقیاس حافظه وکسلرiii و تست حافظه رویدادی قابل تشخیص است، اما این آزمون ها در تعیین برتری جانبی محل ضایعه تنها برای حافظه شنیداری/کلامی تا حدی موفق بوده است. همچنین مشخص گردید برنامه بازتوانی حافظه برای پیشرفت وضعیت حافظه شنیداری/کلامی، حافظه دیداری و عملی موفق بوده است و اثربخشی آن بعد از 4 ماه پایداری داشته شده است.