نام پژوهشگر: منوچهر فرج‌ زاده

تحلیل پراکنش فضایی-زمانی تغییرات اقلیم در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1388
  وحید فیضی   منوچهر فرج زاده

پارامترهای مختلف اقلیمی نظیر دما، رطوبت و بارندگی در یک محل از عواملی هستند که بر اقلیم آن منطقه تاثیر گذار بوده و شناخت آنها تعیین کننده اقلیم آن منطقه می¬باشند. از مباحث مهم اقلیمی که در سال¬های اخیر افکار پژوهشگران و حتی سران حکومت¬ها و سازمان¬ها را به دلیل اثراتی که بر فعالیت¬های سیاسی، اجتماعی، اجتماعی، اقتصادی و ... دارا می¬باشد، به خود مشغول داشته است. در کشور ما نیز این مسئله کمتر مورد توجه بوده است ولی در سال¬های اخیر تحقیقات و کنفرانس¬هایی را در پی¬داشته است. تحقیق حاضر نیز در همین راستا و به دلیل اهمیت آن به منظور بررسی و ارزیابی تغییرات اقلیمی (دما و بارش) در کل محدوده ایران که کمتر مورد توجه واقع می¬شود، صورت پذیرفته است. محاسبات و تحلیل¬ها بر روی میانگین بارش،دما، حداکثر و حداقل دما انجام شده است. ایستگاه¬های مورد مطالعه در منطقه بر مبنای طول دوره آماری و صحت داده¬های آماری از 40 ایستگاه در دوره زمانی 1966-2005 به طول 40 سال انتخاب گردید. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق کل محدوده کشور ایران بوده است. نتایج به دست آمده از تحلیل داده¬ها نشان می¬دهد که زمان شروع بیشتر تغییرات ناگهانی و از هر دو نوع روند و نوسان بوده است. در اکثر ایستگاه¬ها پارامترهای دما دارای روند مثبت و بارش روند منفی را نشان می¬دهد. روند منفی بارش در مناطق جنوبی کشور در ماه¬های گرم سال یعنی از ماه می تا سپتامبر به وضوح دیده شد و روند مثبت دماها در ماه¬های مختلف در مناطق مختلف ایران پراکنده شده است. همچنین زمان و نوع تغییرات در پارامترهای دما و بارش حاکی از تغییرات ناگهانی افزایشی و کاهشی می¬باشد. تغییرات ناگهانی افزایشی در پارامترهای حداقل و حداکثر دما در ماه های مختلف سال به وضوح دیده شد. تغییرات ناگهانی کاهشی بارش در جنوب کشور بیشترین گسترش را دارند.

امکان سنجی طبقه بندی و تشخیص ابر ها بر اساس ارتفاع آن ها با استفاده از تصاویر modis
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس 1388
  نعمت الله کریمی   محمد رضا مباشری

ابرها با توجه به اینکه اثرهای گسترده و وسیعی برروی موازنه انرژی در سطح زمین و در جو دارند همواره مورد توجه محققین مختلف هواشناسی و اقلیم شناسی بوده است. از جمله مسایلی که تحقیق در مورد این پدیده جوی را با مشکلاتی مواجه کرده است، تغییرپذیری زیاد ابرها در مکان ها و زمان های مختلف است که خود منشأهای متفاوتی دارد. با این حال توانایی سنجش از دور در برآورد خصوصیات و ویژگی های ابرها در بررسی تغییرات آن ها در مکان ها و زمان های مختلف این فرصت را در اختیار محققین مختلف قرار داده است تا از سنجش از دور به عنوان مرجعی جهت اعتبارسنجی مدل های هواشناسی و برآورد و پیش بینی آن ها استفاده کنند. یکی از جنبه های تحقیقاتی مهم در ارتباط با ابرها ارتفاع آن ها می باشد، که در تحقیق حاضر نیز هدف تعیین آن با استفاده از تصاویر modis می باشد. به این ترتیب که ابتدا با استفاده از داده های رادیوساوند موجود در دو ایستگاه مهرآباد و کرمانشاه پروفایل دمایی اتمسفر نسبت به ارتفاع استخراج گردید. سپس با استفاده از یک مدل پنج مرحله ای جهت شناسایی ابرهای موجود در تصویر، پیکسل های تصویر مورد نظر به چهار دسته ابری، احتمالاً ابری، احتمالاً بدون ابر و غیر ابری تقسیم شدند، که در مراحل بعدی فعالیت ها فقط به پیکسل های ابری منحصر شدند. سپس با استفاده از دمای درخشندگی سطح ابرها و مقایسه آن با پروفایل دمایی استخراج شده، برآورد اولیه ای از ارتفاع ابرها به عمل آمد. اما با توجه به اینکه دمای درخشندگی تفاوتاتی با دمای واقعی دارد تلاش در برآورد مقدار گسیلمندی ابرها شد. در نهایت با استفاده از مدل lse در باندهای 31 و 32 سنجنده مذکور گسیلمندی ابرها برآورد گردید. سپس با استفاده از گسیلمندی برآورد شده، دمای واقعی و در نهایت ارتفاع واقعی آن ها استخراج گردید. مقایسه دو ارتفاع استخراج شده حاکی از این بود که ارتفاع ابرها در حالت دمای واقعی به طور میانگین 11.807 درصد کمتر از ارتفاع آن ها در حالت دمای درخشندگی می باشد. در آخر نیز جهت اعتبارسنجی ارتفاعات استخراج شده به طور نسبی، فاز ابرها برآورد گردید که مقایسه آن با ارتفاع ابرها؛ به طور ضمنی تأیید کننده صحت مدل ارائه شده جهت تعیین ارتفاع ابرها می باشد.

تحلیل تغییرات تصرفات اراضی حاشیه رودخانه میناب با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هرمزگان - دانشکده جغرافیا 1392
  مهران صفا   احمد نوحه گر

از جمله معایبی که در سیستم های سنتی شهرداری ها و ادارات ثبت اسناد وجود دارد خطاهای موجود در اسناد و مدارک بایگانی، عدم دسترسی به سوابق ملک و فقدان نقشه های که مرز املاک را در گذشته و حال مشخص نماید. آمار وضع موجود بسیاری از املاک و زمین ها بسیار پر هزینه و در مواردی به صورت بازدید زمینی غیر ممکن است. در اینجاست که نیاز به یک سیستم کاداستر با فن آوری های نوین احساس می گردد. امروزه یکی از کاربردهای رو به افزایش داده های سنجش از دور بازیابی این تغییرات است چون توسط این داده ها می توان به اطلاعات مربوط به سطح زمین در سطحی گسترده و در فواصل زمانی معین دست یافت. علی رغم مزایای متعدد احداث سد همچون کاهش در بسامد و اوج سیلاب ها، امکان دسترسی به آب در سال های کم آبی و غیره دارند احداث آن ها تعادل در سیستم های طبیعی را به هم می زنند و به دنبال آن تغییراتی در پدیده های هیدرولوژیکی، هیدرولیکی و بستر و حریم رودخانه ها بوجود می آورند. رودخانه ها بستر توسعه مراکز تمدن انسانی بوده و متناسب با فعالیت های انسانی دائما تغییر کرده اند. رودخانه میناب از میان شهر میناب می گذرد. در قدیم حریم و بستر آن مشخص نبوده و به صورت سنتی از آن بهره برداری می گشته به مرور زمان و پس از احداث سد تغییراتی در بستر آن ایجاد شده بدلیل مرغوب بودن زمین های داخل بستر تصرفات قانونی و غیر قانونی در آن صورت گرفته است. در این تحقیق ابتدا عکس های هوایی مربوط به سال1344با مقیاس 1/20000پس از ژئورفرنس کردن رقومی شد سپس از تصاویر ماهواره ای کاربری های حال حاضر استخراج گردید و با لایه رقومی سال 1344مقایسه گردید. بیش ترین کاهش مربوط به طبقه باغات با حدود شش درصد از مساحت باغ ها در حریم رودخانه است که به مرور زمان کاهش پیدا کرده و همچنین افزایش مربوط به طبقه مسکونی است که حدود پنج درصد به مساحت مناطق مسکونی اضافه شده است قابل توجه می باشد. کاداستر یکی از زیربناهای اصلی دولت است که در آن موقعیت املاک و حقوق مالیکت ثبت می شود. با وجود کاداستر رایانه ای افزونگی ها در در سیستم ها ثبت منسوخ خواهد شد و سرعت انجام امور ثبتی بالا خواهد. ایجاد یک کاداستر بهینه نیازمند داده و اطلاعات فراوانی است و با کمک سنجش از دور و روشن نمودن مالکیت ها از طریق بازدیدهای زمینی می توان باعث بهبود وضع اقتصاد کشور و بالا بردن سطح رضایت مردم شد. در نهایت پیشنهاد می شود با استفاده از تصاویر سنجش از دور و تصاویر قدرت مکانی بالا حدود مالکیت ها تعیین و با کمک سامانه اطلاعات جغذافیایی یک کاداستر رقومی برای منطقه اجرا شود.

پیش بینی بارش استان زنجان با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1387
  رسول محمدی   هوشنگ قایمی

شناخت نظام تغییرات زمانی بارش ، برنامه ریزی و به تبع آن چیرگی بر محدودیت منابع آب را افزایش داده، خسارت های حاصل از سیلاب و خشکسالی را کاهش می دهد. با استفاده از روش های مانند شبکه های عصبی مصنوعی می توان الگوریتم مناسبی جهت محاسبه و یا تخمین بارندگی در سال های آتی، بصورت کل بارندگی ماهانه و سالانه را بدست آورد. به همین دلیل آمار بارندگی هشت ایستگاه استان زنجان برای این منظور مورد ارزیابی قرار گرفت و سعی شد تا با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده و بارش های ماهانه سال های قبل به این مهم دست بیابیم. بخاطر اینکه سیگنال های بزرگ مقیاس اقلیمی soi و nao یکی از عناصر بکار برده در این تحقیق بود به بررسی همبستگی آن ها در مقیاس های مختلف زمانی و با روش همبستگی متوالی و ساده پرداخته شد. نتایج حاکی از ارتباط معنی دار بین ضرایب همبستگی حاصل از رگرسیون soi و بارش پاییزه و زمستانه در اکثر ایستگاه ها بوده است و همین طور ارتباط معنی دار بین nao و بارش ایستگاهها وجود داشت. در ادامه کار با استفاده از شبکه های عصبی به آزمون ورودی های مختلف برای پیش بینی شاخص spi پرداخته شد بدین منظور شاخص spi به عنوان خروجی و بارش ماهانه و سیگنال های بزرگ مقیاس اقلیمی بعنوان ورودی های شبکه عصبی معرفی شد و برای تاخیرهای زمانی سه و شش و نه و دوازده ماهه پیش بینی ها صورت گرفت. نتایج بدست آمده حاکی از عملکرد مطلوب شبکه های عصبی در پیش بینی شاخص spi بود اما بکارگیری ورودی های شاخص های soi و nao در پیش بینی ها نه تنها موجب بهبود پیش بینی ها نشد بلکه عملکرد پیش بینی به میزان قابل توجهی افت پیدا کرد و از سوی دیگر تاخیرهای زمانی سه ماهه نسبت به تاخیرهای زمانی شش، نه و دوازده ماهه نتایج مطلوبتری ارائه کردند.

توزیع زمانی و مکانی بارش تگرگ در ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1387
  طاهر مصطفی پور   منوچهر فرج زاده

در این تحقیق به بررسی توزیع زمانی و مکانی 3 پدیده بارش تگرگ، رخداد طوفان تگرگ و طوفان تندری در ایران پرداخته شده است. بدین منظور از آمار مشاهده ای 3 پدیده فوق در تعداد 67 ایستگاه سینوپتیک کشور در یک دوره آماری 20 ساله (2005-1986) استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که کانونهای اصلی رخداد این 3 پدیده در ایران بیشتر در نواحی غرب و شمالغرب می باشند. ایستگاههای با فراوانی بالای بارش تگرگ ایستگاههای ایلام، آبعلی و مراغه در غرب و شمالغرب کشور(به ترتیب دارای میانگین سالانه 4/7، 4/3 و 3/2 مورد) و همچنین ایستگاههای تربت حیدریه و بیرجند در شمال شرق و شرق کشور (دارای میانگین سالانه به ترتیب 1/5 و 1/3 مورد) می باشند. کانون رخداد طوفان تگرگ نیز ایستگاه ایلام (با میانگین رخداد سالانه 2/4 مورد) و کانون رخداد طوفان تندری ایستگاههای ماکو، جلفا، و ایلام (با میانگین سالانه رخداد به ترتیب 35/7، 30/5 و 25/8 مورد)می باشند. کانون واقع شدن این ایستگاهها نسبت به 3 پدیده مورد مطالعه، احتمالاً با وجود رشته کوههای مرتفع زاگرس و البرز در غرب و شمال کشور و نحوه عملکرد توده هواها هنگام برخورد با این ارتفاعات، در ارتباط است. از نظر توزیع زمانی نیز ، فصل بهار دارای بیشترین فراوانی رخداد این 3 پدیده می باشد. (فراوانی بارش تگرگ و رخداد طوفان تگرگ و طوفان تندری در این فصل به ترتیب 19/1، 10/8 و 392/9 می باشد). بیشترین فراوانی رخداد تگرگ در کشور در ماههای مارس و آوریل؛ رخداد طوفان تگرگ در ماههای آوریل و می؛ رخداد طوفان تندری در ماه می می باشد.