یکی از شاخص ترین تزئینات معماری ایران، گچبری است که اوج این هنر را می توان در عصر ایلخانی، به ویژه، در محراب های این دوره مشاهده نمود. به نحوی که هر یک از این محراب ها شاهکاری در طراحی و اجرا هستند. نمونه های ارزشمندی از این محراب ها، در ابنیه ی تاریخی شهرستان اصفهان و حومه آن - که در آن زمان از رونق و آبادانی فراوانی برخوردار بوده اند- به یادگار مانده است که برخی ناشناخته و مهجور باقی مانده و در مواردی در خطر نابودی کامل قرار گرفته اند. از آنجا که تاکنون، اقدامی در جهت بررسی و ثبت نقوش گچبری تزئینی به کار رفته در این محراب ها انجام نگرفته است، ضرورت انجام این پژوهش احساس گردید، تا بدین طریق آنچه تاکنون از این میراث گرانبها باقی مانده، برای آیندگان نیز قابل مراجعه و مستند باشد. در این راستا، نگارنده پس از شناسایی ابنیه ایلخانی مورد نظر، ضمن بازدید و عکس برداری از نقوش محراب های مزبور، توسط نرم افزارهای «اتوکد» و «فتوشاپ»، به اجرای نقوش گچبری آنها پرداخته است. اگرچه به دلیل آسیب دیدگی های فراوان، ترسیم کامل بسیاری از این نقوش میسّر نبوده است، تا حد امکان، و با پرهیز از به تصویر کشیدن نقوش تکراری، آنچه در تزئینات گچبری محراب های ایلخانی شهرستان اصفهان و روستاهای اطراف آن، حائز اهمیّت بوده، شناسایی، اجرا و ثبت گردیده است. نهایتاً، نقوش مورد نظر در جداولی مقایسه و آنالیز شده اند تا هر چه بیشتر و بهتر برای سایر پژوهشگران هنر دوره ایلخانی (گچبری) مورد استفاده باشد. به طور خلاصه نتایج حاصل بدین شرح است: در دوره ایلخانی، از نقوش پرکار و متنوّعی، در هر چه بیشتر به جلوه درآوردن محراب های گچبری استفاده شده است؛ نقوشی که با تکنیک های مختلف؛ به صورت برجسته، برهشته و مطبّق - در بیشتر موارد همراه با آژده کاری های ظریف و شلوغ- اجرا شده، و در قالب نقوش گیاهی استلیزه شده، نقوش اسلیمی، نقوش هندسی و کتیبه جلوه نموده اند. کتیبه ها اکثراً با دو قلم «کوفی» (ساده، تزئینی، بنایی و معقلی) و «ثلث»، و در یک مورد به قلم «نسخ» گچبری شده اند. کتیبه نگاری به شیوه «مادر و فرزند» و نیز کتیبه های ماری شکل، از ویژگی های تزئینات گچیری محراب های ایلخانی است. چهار رنگ آبی، قرمز، سبز و سفید در رنگ آمیزی اکثر این محراب ها به کار برده شده و در دو مورد طلاچسبان نیز دیده می شود.