زندگی شهری پایدار دست آورد اجتماعات پایدار است. روزگاری محلات بافت قدیم شهر یزد مانند بافت های قدیم سایر شهرهای ایران به عنوان یک اجتماع پایدار، ایمن، سرزنده، پررونق و باهویت مکان زندگی شهروندان یزدی بود. اما اکنون تحت تأثیر عوامل متعدد درونی و بیرونی به نظر می رسد در ابعاد مختلف دچار ناپایداری شده است. روند کاهنده رشد و میزان جمعیت، وجود پدیده مهاجرت، تداوم سیر تدریجی مخروبه و متروکه شدن واحدهای مسکونی و تجاری موجود در این بافت و غیره نشان از ناپایداری اجتماعی بافت قدیم شهر یزد دارند. این پژوهش با هدف بررسی و ارزیابی سطح پایداری اجتماعی این بافت با تکیه بر شاخص های مربوط سعی در ارائه راهکارهایی برای ارتقاء و بهبود وضعیت اجتماعی این محدوده دارد. تحقیق حاضر از نظر ماهیت کاربردی است و به روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته و داده های مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی به کمک تکمیل پرسشنامه گردآوری شده است. همچنین از نرم افزار spss و مدل swot برای برنامه ریزی راهبردی محلات استفاده شده است. برمبنای یافته های تحقیق، سنجش شاخص های پایداری اجتماعی شامل هویت، سرزندگی، مشارکت، ایمنی و امنیت نشان داد: بافت قدیم شهر یزد در رابطه با شاخص های سرزندگی، ایمنی و امنیت با پدیده ناپایداری اجتماعی روبروست. در این رابطه، مهاجرت ساکنان بومی از این بافت و اسکان مهاجران غیربومی و فرودست بجای آن ها تأثیر گذار بوده است. تعریض معابر؛ مقاوم سازی ابنیه موجود؛ ایجاد پاتوق های مناسب و امن برای اقشار گوناگون؛ ارائه ضوابط تشویقی، تنبیهی در بهسازی و نوسازی بافت به منظور جلوگیری از مهاجرت از بافت و افزایش ارزش قیمت اراضی و مساکن بافت قدیم می تواند به بهبود وضعیت پایداری اجتماعی این محدوده بیانجامد. واژگان کلیدی : توسعه پایدار- پایداری اجتماعی – بافت قدیم – شهریزد.

مرور ادبیات دو قرن اخیر در باب طراحی فضای شهری حاکی از بی توجهی به نقش اجتماعی و معماری خیابان و توجه صرف به حرکت سواره است. غفلت از ساماندهی و برنامه ریزی برای حرکت پیاده یکی از نقایص شهرسازی معاصر محسوب می شود که موجب از دست دادن کیفیت فضاهای شهری امروزه شده است. عدم توجه به ادراک افراد از محیط اطراف آنها در طراحی فضاهای شهری پیاده بسیار محسوس و تامل برانگیز است. پیاده روی بیشترین میزان نزدیکی به محیط را دارد و بالطبع اجازه می دهد فرایند تفسیر و به خاطر آوردن، منسجم تر باشد. از این رو در طراحی فضاهای شهری پیاده، ادراک افراد از محیط و ذهنیت افراد نسبت به فضاهای شهری به عنوان عوامل مهمی در انتخاب فضاهای شهری به عنوان بستر فعالیت پیاده توسط افراد، بایستی مد نظر قرار گرفته شود. در پژوهش حاضر که با هدف نهایی افزایش حضور پیاده مردم در فضای شهری خیابان رحمت آباد شیراز صورت گرفته، با مرور مطالعات مختلف موجود و مرتبط، اقدام به تشخیص و تدوین عوامل موثر بر ارتقای فعالیت پیاده در خیابان رحمت آباد شیراز با تاکید بر ادراک عابرین گردید. این بررسی با روش توصیفی- تحلیلی انجام و داده های مربوط از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی گردآوری شد که در مورد اخیر از ابزار برداشت عینی و تکمیل پرسشنامه به منظور سنجش ادراک افراد پیاده استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد: ویژگی های کالبدی خیابان شامل شبکه معابر،کاربری ها، عوامل ساختمانی و... و ویژگی های اجتماعی شامل مردم و فعالیت-های آنها در خیابان و واکنش های فردی نسبت به آنها شامل احساس راحتی، امنیت، ایمنی و... سه دسته عمده از عواملی هستند که توجه به آنها در اصلاح عرصه عمومی و فضای شهری اتومبیل محور این خیابان گامی مهم در جهت افزایش فعالیت پیاده در آن خواهد بود. در نهایت به ارایه الگوهای طراحی خیابان رحمت آباد و طراحی سه گره اصلی این خیابان با توجه به دستاوردهای پژوهش پرداخته شد.

مقدمه: مروری گذرا بر آن چه که از آن با عنوان شهرنشینی مدرن یاد می شود حاکی از آن است که رواج و تثبیت الگوهای جدید در شهرسازی به قیمت تضعیف و یا از دست دادن بسیاری از «ارزش های انسانی» حاکم بر معماری و شهرسازی تمام شده است. گسترش ناموزن و نامتعادل بافت های شهری جدید، فقدان نسبی وحدت اجتماعی و افول نهادها و سازمان های اجتماعی، تغییرات فاحشی را در ساختارهای اجتماعی و ارزش هایی سبب شده است که بیشتر مردم را به همدیگر پیوند می دادند. فرآیند صنعتی شدن و حرکت به سمت شهری شدن جوامع را به سمت ساختار اجتماعی فردگرا سوق داده است که در آن رابطه منسجم معنادار و یا حتی اخلاقی میان افراد در حال کم رنگ شدن و از بین رفتن است. در شهر مدرن امروزی، که در آن روابط اجتماعی تبدیل به کالا می شود، هر کس یک فرد است و نه عضوی از جمع. طبیعتاً او بیش از آنکه یک آشنای بالقوه باشد، غریبه ای بالفعل است و « تحمل دیگری» راه گشای روابط اجتماعی است. از مهمترین تبعات این غریبه شدن شکل گیری جامعه ای است که در آن، مردم هم از نظر اجتماعی و هم از نظر اخلاقی متفرق شده اند. تماس میان مردم صرفاً به رفتارهایی رسمی و قراردادی فروکاسته شده است. ارتباطی سرد و فاقد انسجام برقرار است که هیچ رو نمی تواند متضمن قوانینی سازمان دهنده برای بهره مند شدن از مواهب زندگی اجتماعی بوده و بر ارزش های اساسی جوامع بشری متکی باشد. در این میان، نقش کالبد فضا را نیز در تقلیل روابط اجتماعی نمی توان نادیده گرفت. در سکونتگاه های معاصر دانه ها و فضاهای بافت چنان با بی تفاوتی کنار هم نشسته اند که هیچگونه احساس همبستگی یا ارتباط را به ساکنانشان القاء نمی کنند و تنها نحوه ای از فردگرایی را تبلیغ می کنند که در آن ارزش های کاذب سربرآورده از فرهنگ صنعتی جایگزین ارزش های واقعی اجتماعی شده است. این سکونتگاه ها قبل از آنکه مبتنی و بستر ساز ایجاد حس تعلق به جامعه باشند، به دلیل فقدان بستر مناسب برای رشد و شکوفایی بعد اجتماعی، سبب به وجود آمدن چند پارگی شده اند. رواج و تثبیت این الگوهای طراحی که سبب دوری گزینی از حیات مدنی و انسجام اجتماعی و گرایش بیش از حد به خصوصی سازی شده اند مسائلی هستند که زندگی در سکونتگاه های شهری را تهدید می نمایند. لذا اصلاح در روند شکل گیری فضاهای سکونتی جدید که به جهت ساختار اجتماعی، کیفیتی نازل دارند، از اهمیت ویژه ای جهت ارتقای انسجام اجتماعی - کالبدی بافت های شهری برخوردار است. اغلب شهرهای بزرگ ایران در دهه های اخیر با مشکلی به نام نوسازی بافت های فرسوده مواجه بوده اند که ریشه در توسعه برون زا ( دهه 40 – 1320 ) ، رشد شتابان جمعیت و شهرنشینی و مهاجرت های گسترده از شهر به روستا دارد. در طی سال های اخیر، سیاستگذاران و برنامه ریزان شهری تلاش های فراوانی به منظور نوسازی بافت های فرسوده انجام داده و هزینه-های هنگفتی صرف نموده اند، اما به دلیل عدم توجه کافی و لازم به بعد اجتماعی و ویژگی های جوامع انسانی، در ارائه راهکارها ناموفق عمل نموده است. مدیریت شهری در صدد ارائه راهبردها و راهکارهای نوین در مواجهه با مسایل و مشکلات عرصه های نابسامان شهری اند. افت منزلت اجتماعی و اقتصادی و نابسامانی های کارکردی و کالبدی این محدوده ها به همراه افت بسیار شدید کیفیت محیط شهری، ضرورت توجه به این مناطق را دوچندان کرده است. سیاست ها و برنامه های متعددی برای ارتقاء کیفی و ساماندهی این عرصه های شهری به اجرا گذاشته شده است، اما حجم و وسعت این مناطق از یک سو و ناکارآمدی برخی اقدامات ، دست اندرکاران را به ارزیابی و تحلیل اقدامات گذشته واداشته است. ارزیابی و تحلیل بیش از دو دهه اقدام بیانگر این واقعیت است که در اکثر اقدامات صورت گرفته، حضورپذیری و امکان فعالیت گروه های مختلف اجتماعی ، بعضا مورد بی مهری قرار گرفته است. اغلب ساکنین بافت های فرسوده در برابر فروش، تخریب و تجمیع خانه های خود مقاومت کرده و در نتیجه اغلب طرح ها با مشکلات و موانع عمده روبرو می شوند. در صورت تداوم رویه کنونی و عدم شناخت دلایل مقاومت ساکنین و عدم همراهی شهروندان در نوسازی، هزینه، زمان و انرژی فراوانی از دست خواهد رفت. در رساله حاضر سعی شده است بخش کوچک اما مهمی از مشکلات و موانع فرآیند تجدید حیات در بافت های شهری با به کارگیری سرمایه اجتماعی و در جهت ارتقای انسجام اجتماعی- کالبدی در این بافت ها مورد بازشناسی قرار گرفته و در این زمینه پیشنهاداتی ارائه گردد.

منطقه ویژه ی گردشگری سبز چشمه واقع در استان چهارمحال و بختیاری و در 45 کیلومتری مرکز این استان واقع می باشد. از آنجا که طرح منطقه ی ویژه گردشگری شیدا یک طرح گردشگری می باشد، شعاع عملکرد آن فراتر از منطقه و حتی در سطح ملی خواهد بود اما با توجه به اینکه این منطقه از لحاظ مسافت کوتاه ترین فاصله را با بخش بن دارد و از آنجایی که بیشترین منفعت اقتصادی طرح متوجه مردم این بخش می باشد، بنابراین محدوده مطالعاتی این پژوهش بخش بن در نظر گرفته شده است. در این تحقیق سعی گردیده که ابتدا به بررسی برخی از اثرات مثبت و منفی طرح گردشگری سبز چشمه بر بخش بن پرداخته و سپس باارزیابی و توانسنجی استان در جذب گردشگر متمرکز و با رتبه بندی میزان توجه سرمایه-گذار به این کانون ها به ارائه راهکاری جهت ارتقاء اقتصاد شهری در استان پرداخته شود. روش کار در بخش اول تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده با ابزار پرسشنامه و نظرات شهروندان و کارشناسان بخش گردشگری و شاغلین این طرح به وسیله ی آمار توصیفی و آزمون همبستگی پیرسون به وسیله نرم افزار spss می باشد. در بخش دوم این پژوهش با استفاده از داده ها واطلاعات جمع آوری شده از سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی و... مبادرت به شناخت و تبیین موقعیت مکانی- فضایی کانون های گردشگری استان در هریک از پهنه ها و محورهای توریستی گردید و سپس به ارزیابی و توان سنجی سرزمین(قلمرو تحقیق) در جذب گردشگر متمرکز (موجود و مستعد) با کمک نرم افزار arc gis و اولویت بندی کانون های گردشگری استان جهت سرمایه گذاری به وسیله آزمون z score پرداخته شد، نتایج حاکی از آن است که اولویت بندی سرمایه گذاری در کانو های گردشگری استان را می توان به عنوان راهکاری برای ارتقاء اقتصادی استان مد نظر قرار داد.

درمیان کیفیت های متعدد قلمروهای عمومی، یکی از مهم ترین آنها،کیفیت خاطره انگیزی فضاست که مشتمل بر چهار مرحله شکل گیری، ثبت، تداعی و انتقال می باشد. نقش این قلمروها در دو مرحله اول نسبت به سایر مراحل از اهمیت بیشتری برخوردار است. در این میان بازارها از جمله مکان هایی هستند که در شکل گرفتن خاطره جمعی و در پی آن هویت جمعی موثرند، در این مکان هاست که فرد تعاملات اجتماعی را تجربه می کند، فضا را احساس و به ادراک محیط نائل می آید؛ نتیجه اینگونه فعالیت ها و رفتارها، شکل گیری و ثبت خاطرات جمعی خواهد بود. در این پزوهش کاربردی- توسعه ای- کیفی، برای گردآوری داده ها از مطالعات اسنادی و مطالعات میدانی استفاده گردیده همچنین از ابزار پرسشنامه و مشاهده بهره گرفته شده است. در روند پژوهش با درنظرگرفتن خاطره جمعی به عنوان مفهوم ابعاد مختلف تاثیرگزار بر شکل گیری و ثبت آن شناسایی گردید که شامل ابعاد اجتماعی، مکانی، زمانی و احساسی بود. برای این ابعاد، مولفه و در نهایت برای مولفه ها، شاخص هایی شناسایی شد. از دیگر یافته های تحقیق مراحل مختلف شکل گیری و ثبت خاطره جمعی بود که مشخص شد این مراحل نسبت به هم همپوشانی دارند و شروع یک مرحله الزاما در نقطه پایانی مرحله قبل نمی باشد. برمبنای چارچوب نظری استخراج شده، قابلیت بازار خان یزد برای شکل گیری و ثبت خاطره جمعی مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید علی رغم تصور این قابلیت را داشته و در حال حاضر نیز از آن بهره مند است؛ به همین دلیل در انتها بر اساس چارچوب مذکور بازطراحی اجزاء بازار که دارای تشخص و ویژگی خاص در اذهان شهروندان بودند، در جهت تقویت این قابلیت ارائه گردید و برنامه هایی برای حفظ این قابلیت بیان شد.

آنچه امروزه در اداره امور شهر مورد توجه و تأکید قرار می¬گیرد و به عنوان پارادایمی در مدیریت شهرها معرفی می شود، بهره گیری از الگوی حکمروایی شهری بوده که در آن دولت، شهروندان و نهادهای خصوصی در یک جریان افقی و فرابخشی به مشارکت می پردازند. در این بستر است که می توان امیدوار به حل مشکلات و معضلات ساختاری و کارکردی شهرها بود. اما یکی از مشکلات اصلی مدیریت شهری در ایران عدم وجود مشارکت بین دولت، شهروندان و نهادهای خصوصی می باشد، که باعث شده است حکمروایی شهری شرایط مناسبی را جهت اجرا نداشته باشد. در این پژوهش هدف اصلی سنجش میزان حکمروایی شهری در شهر یزد و ایجاد بستری مناسب جهت ارتقاء سیستم مدیریت شهری از حکومت به حکمروایی شهری می باشد در همین راستا ابتدا مطالعاتی جهت آشنایی بیشتر با مفهوم مدیریت شهری و حکمروایی شهری انجام شد تا اینکه به شناخت بیشتر شهر یزد و شهرداری به عنوان یکی از سازمان های اصلی در جهت اجرای حکمروایی شهری پرداخته شد. بعد از این مرحله با انتخاب شاخص های ایمنی و امنیت، پاسخگویی، مشارکت، کارایی و اثر بخشی، برابری و عدالت، قانون مداری و شفافیت که متناسب با سیستم مدیریت و محدوده مورد مطالعه انتخاب شده است به مطالعه و جمع آوری اطلاعات در رابطه با موضوع و محدوده مورد نظر پرداخته شد. بعد از این مرحله بوسیله روش های آماری، از جمله آزمون ویلکاکسون و همچنین نرم افزار spss ، اطلاعات و آمار بدست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سطح اجرایی و عملکردی حکمروایی شهری در یزد شناسایی و نقاط ضعف و قوت آن شناخته شد. در مرحله آخر با توجه به نقاط ضعف و کمبود ها، راهبرد هایی جهت ارتقاء مدیریت شهری از حکومت به سمت حکمروایی ارائه گردید.

شهر به عنوان عالی ترین نمود تمدن بشری، نقش بنیادینی در ایجاد زندگی خوب برای تمام شهروندان را دارد. اما در عین حال تأکید بر ابعاد کمی رشد منجر به دو قطبی شدن شهرها گردیده است. و از این روی برای حل مشکلات بشر شهر نشین و ارتقاء ابعاد کیفی زندگی او مفهومی تحت عنوان کیفیت زندگی مطرح و مورد تحقیق قرار گرفت. در واقع هدف پژوهش حاضر بررسی کیفیت زندگی در بافت فرسوده حاشیه شهر با استفاده از شاخص های کالبدی – فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی، خدمات شهری و زیست محیطی و بهداشت و ارائه راهبردهایی جهت ارتقاء کیفیت زندگی می باشد. ابتدا مطالعاتی اکتشافی به صورت کتابخانه ای و بعد از آن مطالعات میدانی با استفاده از پرسشنامه و برداشت کالبدی انجام شد و در نهایت با استفاده از روش های آماری به سنجش کیفیت زندگی در محدوده مورد مطالعه پرداخته که بعد کالبدی محدوده به عنوان اصلی ترین دلیل پایین بودن کیفیت زندگی و بعد از آن ابعاد خدمات شهری، زیست محیطی و بهداشت، اقتصادی و اجتماعی رتبه های بعدی را کسب کردند و در پایان به ارائه راهبردهایی جهت ارتقاء کیفیت زندگی در محدوده پرداخته شد.

مناطق نمونه¬ی گردشگری، زیرمجموعه¬ی قطب¬های گردشگری و یکی از مهم¬ترین مباحث مهم مطرح شده در صنعت گردشگری هستند که با توجه به نیازهای فزاینده کشور به اینگونه فضاها و الزامات توسعه¬ای مترتب بر بخش گردشگری، از اهمیت ویژه¬ای برخوردارند. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف برنامه¬ریزی راهبردی در منطقه نمونه گردشگری جوارم واقع در شهرستان سوادکوه در استان مازندران تهیه شده و اثرات اجتماعی، زیست¬محیطی و به ویژه اثرات اقتصادی آن مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و ابزار گردآوری داده¬ها پیمایش، مصاحبه و مشاهده است. پس از بررسی وضع موجود، به روش تحلیل محتوا به تجزیه و تحلیل پرداخته و با استفاده از مدل استراتژیک swot و پس از اولویت¬بندی عوامل آن، راهبردهایی جهت برنامه¬ریزی منطقه نمونه و افزایش اثرات مثبت اقتصادی آن ارائه شده است. نتایج مطالعات اسنادی و یافته¬های میدانی نشان می دهد که با برنامه¬ریزی و ارائه راهبردهایی مناسب از جمله تقویت زیرساخت¬ها، توسعه تاسیسات و تجهیزات و خدمات گردشگری، حمایت از مشارکت سرمایه¬گذاران بخش خصوصی می¬توان اثرات مثبت منطقه نمونه گردشگری را افزایش داده تا سبب توسعه اقتصادی منطقه ¬شود.

چکیده: ترتیب یا سازمان یابی عناصر و اجزای سیستم در جهت هدف سیستم، در درون خود به وجودآورنده رابطه بین عناصر و اجزاست که به آن ساختار گفته می شود. بافت از اجزایی شکل گرفته است که با یکدیگر رابطه دارند. تار، پود، بند، شبکه اجزای بافت هستند که با استفاده از ماده زمینه ای اجزا به یکدیگر چسبیده اند. بافت کالبد به عنوان کلیتی همبسته، یکی از زیرسیستم های کالبد شهر است. مفهوم ساختار در نیمه دوم قرن بیستم در قلمرو فلسفه و علوم انسانی پدید آمد. این آیین، از دهه 1950 به طور عمده در فرانسه بسط یافت. نظریه چیدمان فضا، از جمله نظریه هایی است که به مطالعه ساختار و پیکربندی فضای شهر می پردازد. این تئوری برای تحلیل ساختار فضایی و نظم درونی یک سیستم شهری به کار برده می شود. در این نظریه با تحلیل تصاویر فضائی از توده های شهر می توان به ساختار کالبد آن دست یافت و رابطه این کالبد با کارکرد فعلی آن را مورد توجه قرار داد. لذا هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و تحلیل ساختار بافت کالبد بخشه مرکزی شهر اسفراین با استفاده از فن space syntax وهمچنین استفاده از مدل ساخت به منظور ایجاد نظم در ساختار آن می باشد. روش مورد استفاده در این پژوهش علی است که در آن تحلیل ساختار کالبد بخشه مرکزی شهر اسفراین در سه مرتبه کلان، میانی و خرد انجام خواهد شد. یکی از نتایج این پژوهش ارائه مدل مفهومی از ساختار می باشد که در آن ساختار شامل ساخت، توان و نفوذ است. به طور مشابه ارائه مدل توان و مدل نفوذ یکی دیگر از دستاوردهای این پژوهش است. همچنین در این پژوهش تعریفی دقیق از ساختار متناسب با ادبیات شهرسازی ارائه شده است که مطابق با آن در ساختار مجموعه ای از اشکال وجود دارند که بر اساس اصول، قواعد و گشتارهایی حول انتظام دهنده هایی شکل می گیرند و دارای مناسبات و ترتیبات و روابط مشخص در جهت هدف سیستم هستند. از آنجایی که یک ساختار منظم با استقرار تصادفی چند فضا به وجود نمی آید و تمامیت خود را از اصول خاصی به دست می اورد، در نتیجه می توان از انتظام دهنده ها و گشتارها برای ایجاد انسجام و نظم دهی به ساختار بافت کالبد استفاده نمود. ارائه راهنمای برنامه ریزی که شامل احکام ساخت، ضوابط ساخت، سرانه ساخت، استاندارد ساخت می باشند، یکی دیگر از دستاوردهای این پژوهش است که این راهنماها متفاوت با ضوابطی هستند که در حال حاضر در بسیاری از طرح ها ارائه می شوند. توصیه می شود از نتایج این پژوهش در برنامه ریزی ساختار بافت کالبد شهرها در توسعه های آتی به منظور ایجاد ساختار منسجم و منظم استفاده گردد.

مسکن به دلیل پهنه های وسیعی که در سطح شهرها به خود اختصاص داده است، از کاربری های مهم شهری محسوب می شود. اما آنچه که توجه به آن را ضرورت می بخشد، معنا و مفهوم حقیقی مسکن است و آن آرامش، آسایش و سکنی دادن انسان است. حقیقتی که در هیاهوی زندگی امروزی به فراموشی سپرده شده است. انسان که در دهه اخیر به عنوان عنصر کلیدی در تمامی نظریات جدید شهرسازی مطرح شده است، به یک نمونه بیولوژیک یکسان، در تمامی نقاط تبدیل گردیده است و این امر موجب یکسانی الگو و مدل مسکن در تمامی نقاط کشور از شمال تا جنوب شده است. در حالی که این مناطق در مقوله های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقلیمی و اقتصادی تفاوت های بارزی با یکدیگر دارند. عدم توجه به این تفاوت ها باعث تغییر مفهوم مسکن از محل آرامش، رشد و تعالی انسانی به خوابگاه شده است. همچنین این امر موجب افزایش بی رویه مصرف انرژی و افزایش آلودگی های محیطی گردیده است. شهر یزد نیز از این مقوله مستثنی نیست. این در حالی است که شهر یزد یک مجموعه بی نظیر از مسکن بومی گذشتگان را در دل خود دارد که متاسفانه به دلیل عدم به روز رسانی، فرسوده قلمداد می شود و کمتر رد پایی از این الگو در ساخت و ساز سایر نواحی یزد دیده می شود. یکی از دلایل این امر را می توان تغییر نیازها، سلیقه و مسائل اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی ساکنین دانست که باعث تغییر در تعریف مسکن بومی شهر یزد شده است. از این رو پژوهش حاضر به دنبال ارائه مدل مسکن بومی شهر یزد با تاکید بر خصوصیات اقلیمی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با استفاده از دو نمونه موردی در بافت قدیم (محله فهادان) و بافت جدید (محله قاسم آباد) است. این پژوهش در قلمرو پژوهش های اکتشافی، توسعه ای قرار می گیرد که در آن از روش های توصیفی، تاریخی، تحلیلی، مقایسه ای و تطبیقی نیز استفاده شده است. در جمع آوری اطلاعات آن نیز از روش-های کتابخانه ای و میدانی از جمله برداشت 100درصد کالبدی مسکن محله قاسم آباد، مصاحبه با اهالی و مطالعه و برداشت یک نمونه از پلان مسکونی منطقه و همچنین مشاهده، برداشت و مطالعه دو نمونه از مساکن سنتی محله فهادان بهره گرفته شده است. مهمترین دستاورد پژوهش حاضر ارائه مدل مسکن بومی شهر یزد بر مبنای خصوصیات اقلیمی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است. مدل مذکور بیان کننده برخی از خصوصیات و ویژگی های مسکن از جمله فرم، جهت گیری، چیدمان فضایی، شیوه ساخت و نوع مصالح، نوع سقف، محل بازشوها و اندازه آن، ارتباط با واحد های مجاور و... می باشد. براین اساس بهترین فرم برای مسکن بومی یزد درونگرا، بهترین جهت گیری25 درجه جنوب شرقی، بهترین محل استقرار بازشوها جداره جنوبی با نسبت 2 به 3 و با استقرار سایه بان، بهترین اسکلت بتنی، بهترین مصالح نما آجر سفال، بهترین نوع سقف گنبدی دولایه و بهترین شیوه چیدمان فضایی براساس رعایت اصل محرمیت است.

چکیده ندارد.