نام پژوهشگر: حمید احمدی پورفرسنگی
حمید احمدی پورفرسنگی مسیب سبزه یی
آتشفشان مرکب مزاحم با مساحت 625 کیلومترمربع در استان کرمان در 15 کیلومتری شمالشرقی شهرستان شهربابک واقع شده وسنگهای کمربند آتشفشانی ارومیه - دختر(کمپلکس هزار- ائوسن) میزبان آن می باشند. مخروط آتشفشان شامل انواع مواد آذرآواری(مواد خیزآبی یا موجی، مواد جریانی قطعات و خاکستر و مواد ریزشی) ، گدازه، برشهای گدازه ای و توده های نفوذی است . ساختمان آن را می توان به چهار رخساره تقسیم نمود. رخساره مرکزی که فقط در محدوده کالدرا رخنمون داشته وشامل برشهای گدازه ای وتوده های نفوذی است ، قسمت اعظم آن دگرسان شده و انواع کانیهای ثانوی سولفیدی، طلا و نقره اپی ترمال در آن تشکیل شده است . رخساره جنبی یا نزدیک که در مجاورت کالدرا قرار دارد، ازیکسو با مرز گسله به رخساره مرکزی و از سوی دیگر بطور بین انگشتی به رخساره متوسط متصل می گردد. رخساره متوسط بعد از رخساره نزدیک قرار گرفته ، بیشترین سطح را در مخروط آتشفشان داراست و بصورت لایه لایه دیده می شود. رخساره دورحاوی رسوباتی است که گردشدگی و جور شدگی بهتری داشته و مرز آن با رخساره متوسط بین انگشتی است . دینامیزم فعالیت آتشفشان را می توان بدین صورت بیان نمود که در اواخر دوران سوم ماگمایی آندزیتی از محل شکستگی ها صعود و با منطقه اشباع از آب برخورد می نماید، در اثر این عمل، یک فوران انفجاری فراتوماگماتیک به وقوع پیوسته ، طی آن سنگهای سقف مخزن ماگمائی به همراه ماگمای قطعه قطعه شده به هوا پرتاب می گردند. سپس یک جریان آذرآواری خیزآبی از قاعده ستون فورانی ایجاد و بطور افقی به اطراف پخش می شود که پس از توقف مواد آذرآواری خیزآبی را به وجود می آورد. سپس ماگما همچنان بالا می آید و در اثر کاهش فشار و دما ، ناگهان سرد و قطعه قطعه شده ، برش گدازه ای رخساره مرکزی را می سازد. آنگاه آتشفشان برای مدتی خاموش می گردد. سپس مرحله دوم فعالیت با یک فوران فراتوپلینین آغاز و در اثر ریزش ستون فورانی آن ، مواد آذرآواری جریانی و گدازه ها تشکیل شده و کالدرای ریزشی با قطر 5-7 کیلومتر بوجود آمده است . سپس محلولهای گرمایی صعود و منطقه وسیعی را در کالدرا دگرسان نموده و در آخرین مرحله نیز توده های نفوذی بالا آمده ند. این فعالیتها تا اوائل کواترنری ادامه داشته است .