چکیده اثرات تغذیه روغنهای ماهی و کلزا بر عملکرد تولیدی و شاخص فولیکولی گاوهای هلشتاین در سه آزمایش بررسی شد. در آزمایش اول، قابلیت هضم آزمایشگاهی ماده خشک (ivdmd) و ماده آلی (ivomd) دو نوع علوفه یونجه یا ذرت سیلو شده همراه با سه نوع روغن (ماهی، کلزا و مخلوط آنها) در سه سطح 2، 4 و 6 درصد (بر اساس ماده خشک) بررسی شد. استفاده از مکمل روغنی باعث کاهش ivdmd و ivomd در هر دو نوع علوفه شد (05/0>p). آزمایش دوم بمنظور بررسی اثرات جیره های 1- شاهد، 2- روغن ماهی (2%)، 3- روغن ماهی (1%) و روغن کلزا (1%) و 4- روغن کلزا (2%) بر عملکرد تولیدی و الگوی اسیدهای چرب شیر گاوهای شیری انجام شد. مصرف ماده خشک و پروتئین خام و قابلیت هضم ظاهری ماده آلی و دیواره سلولی در جیره 2 کاهش و مصرف عصاره اتری در جیره های حاوی روغن افزایش پیدا کرد (05/0>p). تولید شیر، پروتئین، لاکتوز و ماده جامد بدون چربی آن تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفت (05/0<p)، اما چربی شیر در جیره های حاوی روغن کاهش پیدا کرد (05/0>p). غلظت ترانس10- سیس12، 18:2c و سیس9- ترانس11، 18:2c، 18:3c، ایکوزا پنتاانوئیک اسید (epa) و دوکوزاهگزاانوئیک اسید (dha) در جیره های 2 و 3 افزایش معنی داری نشان داد (05/0>p). متابولیت های خون و پارامترهای تخمیری شکمبه تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار نگرفت (05/0<p). در آزمایش سوم، جیره های 1- شاهد و 2- حاوی مخلوط روغن های ماهی و کلزا (در دوره انتقالی 1% و در دوره شیرهی 2% ماده خشک) از 21 روز قبل تا 50 روز بعد از زایش مورد بررسی قرار گرفت. مصرف ماده خشک در دوره انتظار در جیره 2 افزایش (05/0>p) یافت. توازن انرژی و اسکوربدنی تحت تاثیر جیره حاوی روغن قرار نگرفت (05/0<p). تولید شیر در جیره 2 افزایش (05/0>p) ولی درصد چربی آن کاهش یافت (05/0>p). غلظت پروتئین و لاکتوز جیره ها مشابه بود (05/0<p)، اما تولید لاکتوز در جیره 2 افزایش یافت (05/0>p). مجموع اسیدهای چرب کوتاه و متوسط زنجیر و مجموع اسیدهای چرب اشباع در جیره 2 کاهش (01/0>p) ولی مجموع اسیدهای چرب بلند زنجیر غیر اشباع این جیره افزایش نشان داد (01/0>p). غلظت ترانس9- ترانس12، ترانس9-ترانس11، ترانس10-سیس12، سیس9-ترانس11 لینولئیک اسید، epa و dha در جیره 2 افزایش یافت (05/0>p). غلظت گلوکز، نیتروژن اوره ای، اسیدهای چرب غیر استریفه و بتا هیدروکسی بوتیرات خون تحت تاثیر جیره ها قرار نگرفت (05/0<p). غلظت کلسترول و تری گلیسیرید در کل دوره در جیره 2 افزایش یافت (05/0>p). شمارش سلولهای خونی در جیره ها مشابه بود (05/0>p). میانگین قطر کل فولیکول ها در روز 10 شیردهی، تعداد فولیکول هایی با قطر 5 تا 10 میلی متر و بیشینه قطر فولیکول غالب در روز 10 شیردهی در جیره 2 افزایش و فاصله روزها تا اولین تخمک ریزی در این جیره کاهش یافت (05/0>p). جیره ها اثر معنی داری بر ph و غلظت نیتروژن آمونیاکی شکمبه نداشتند (05/0<p). نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از مخلوط روغنهای ماهی و کلزا در ابتدای شیردهی و نیز از دوره انتظار تا ابتدای شیردهی سبب بهبود مصرف ماده خشک و تولید شیر، تغییر الگوی اسیدهای چرب شیر و برخی از شاخص های فولیکولی در گاوهای تازه زا شد. کلید واژه ها: روغن ماهی، روغن کلزا، اسیدهای چرب شیر، عملکرد تولیدی، شاخص فولیکولی