پژوهش حاضر به بررسی اثر آزادی تجاری بر بهره وری نیروی کار در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته طی دوره زمانی 2006-1990 می پردازد. نمونه مورد بررسی شامل 69 کشور می باشد. از بین این 69 کشور، 25 کشور در گروه دارندگان درآمد بالا و 44 کشور در گروه کشورهای درحال توسعه می باشند. به گونه ا ی که از میان آنها 21 کشور دارای درآمد متوسط پایین، 14 کشور دارای درآمد متوسط بالا و 9 کشور دارای درآمد پایین می باشند. در این مطالعه از panel data و روش اثر ثابت از طریق gls برای تخمین مدل ها استفاده شده است. تنها در گروه دارندگان درآمد بالا (کشورهای توسعه یافته)، با توجه به نتایج آزمون هاسمن، از اثر تصادفی بهره گیری شده است. به منظور بررسی اثر آزادی تجاری بر بهره وری نیروی کار، دو مدل پیشنهاد شده است. تفاوت این دو مدل در تعریف آزادی تجاری و به دنبال آن تفاوت در تعریف بهره وری نیروی کار می باشد. یک مدل از طریق آزادی واقعی (نسبت مجموع صادرات و واردات واقعی کالا و خدمات به gdp برابری قدرت خرید واقعی) و بهره وری نیروی کار (نسبت gdp برابری قدرت خرید واقعی به کل نیروی کار) و مدل دیگر از طریق آزادی تجاری سنتی (نسبت مجموع صادرات و واردات واقعی کالا و خدمات به gdp واقعی) و بهره وری نیروی کار (نسبت gdp واقعی به کل نیروی کار) تخمین زده شده است. علاوه بر متغیر آزادی تجاری سه متغیر امید به زندگی (سلامت)، موجودی سرمایه itt (تعداد خطوط تلفن ثابت به ازای هر صد نفر) و موجودی سرمایه سرانه فیزیکی (غیر itt) به عنوان متغیر مستقل در هر دو مدل پیشنهادی در نظر گرفته شده اند. به طور کلی، نتایج تخمین نشان می دهد که در تمام گرو ه های اقتصادی، ضرائب تخمینی و معنی داری آنها در دو مدل پیشنهادی بسیار بهم نزدیک می باشند. در همه ی گروه های اقتصادی، آزادی تجاری در هر دو تعریف پیشنهادی، اثر مثبت و به لحاظ آماری معنی دار بر بهره وری نیروی کار دارد. قابل ذکر است که ضریب دو تعریف پیشنهادی از آزادی تجاری و معنی داری آنها در هر گروه اقتصادی بسیار به هم نزدیک می باشند. با مقایسه ضریب متغیر آزادی تجاری در بین گروه های مختلف اقتصادی، در می یابیم که کشش بهره وری نیروی کار نسبت به آزادی تجاری در کشورهای توسعه یافته بیش از کشورهای درحال توسعه می باشد. در کشورهای درحال توسعه، کمترین میزان کشش مربوط به دارندگان درآمد پایین می باشد. با توجه به نتیجه حاصل به نظر می رسد که در مراحل اولیه ی آزادسازی تجاری و ادغام در اقتصاد جهانی نمی توان انتظار بهبود قابل توجهی در بهره وری نیروی کار را داشت ولی در مراحل بعدی شرایط مناسب تر می گردد. ضریب موجودی سرمایه سرانه مثبت و به لحاظ آماری معنی دار می باشد. ضریب موجودی سرمایه سرانه در کشورهای توسعه یافته بسیار کمتر از کشورهای درحال توسعه برآورد شده است و معنی داری آن در گروه کشورهای توسعه یافته در سطح 10 درصد می باشد. بنابراین کشش بهره وری نیروی کار نسبت به موجودی سرمایه سرانه در این گروه بسیار کمتر از کشورهای درحال توسعه می باشد. همان طور که انتظار می رفت، ضریب متغیر امید به زندگی مثبت و به لحاظ آماری معنی دار می باشد. در تمام گرو ه های اقتصادی مورد بررسی، به جز دارندگان درآمد متوسط پایین، ضریب متغیر امید به زندگی از سایر متغیرها بزرگ تر هست. بنابراین کشش بهره وری نیروی کار نسبت به متغیر امید به زندگی بیش از کشش آن نسبت به سایر متغیرهای موجود در مدل می باشد. در واقع این امر نشان می دهد که سطح سلامت و سرمایه گذاری در سرمایه انسانی به شدت بر بهره وری نیروی کار اثر می گذارد. سرمایه گذاری بخشی در موجودی سرمایه itt نیز منبع مهم بهره وری نیروی کار است. بر طبق نتایج، در تمام گروه های اقتصادی توسعه شبکه تلفن به لحاظ آماری اثر مثبت و معنی داری بر بهره وری نیروی کار دارد.