چکیده کار حاضر در دوبخش ارائه شده است. در بخش اول، ابتدا نانو ذرات مغناطیسی fe3o4 به روش همرسوبی سنتز شدند و برای حذف رنگدانه هایdisperse red 167 وdisperse blue 183 به عنوان دو نمونه از رنگ های دیسپرس از محلول های آبی به کار رفتند. برای افزایش تمایل نانو ذرات به مولکول های رنگ سطح آن ها با استفاده از اصلاح کننده های آلی (مثل ماده ی سطح فعال ها) اصلاح شد. فاکتورهای موثر بر فرایند جذب رنگ بر روی سطح نانوذرات، شامل ph، مقدار ماده ی سطح فعال ctab و قدرت یونی در یک غلظت ثابتی از جاذب و رنگ بررسی و بهینه شدند. در ادامه اثر نسبت غلظت رنگ به غلظت ctab نیز بررسی و بهینه شد. برای تعیین میزان ظرفیت جاذب، در شرایط بهینه (8 ph = و غلظت 5-10 × 5/2 مول بر لیتر از ctab برای red 167 disperse و 5-10 × 5 مول بر لیتر برایdispers blue183 ) راندمان حذف برای محلول رنگ با غلظت mg l-1 500 بیشتر از 95% بدست آمد. تحت این شرایط ظرفیت جاذب mg g-12000 بدست آمد. برای تایید نتایج حاصله ترموگرام نمونه با دستگاه tgتهیه شد. همچنین واجذب رنگ از سطح نانوذرات اصلاح شده با ctab با استفاده از شوینده های مختلف بررسی شد و بیشترین بازده واجذب برای متانول و بیش از 95% به دست آمد. در بخش دوم، نانو ذرات مغناطیسی fe3o4 اصلاح شده با ctab به عنوان فاز جامد برای استخراج مقادیر ناچیز داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای در نمونه ی ادرار به کار رفت. پس از شستشوی داروها از سطح ذرات با متانول اندازه گیری آن ها با دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا صورت گرفت. فاکتورهای موثر بر فرایند جذب داروها بر روی سطح نانوذرات، شامل ph، مقدار ماده ی سطح فعال ctab، زمان تماس و قدرت یونی محلول و فاکتورهای موثر بر فرایند واجذب دارو از سطح نانوذرات شامل، نوع حلال شوینده و حجم حلال شوینده بررسی و بهینه شدند. تحت شرایط بهینه (درصد نمک:(0w/v%) غلظت ctab: (120 میلی گرم بر لیتر)، ph محلول: (12)، نوع حلال شوینده: (متانول)، حجم حلال شوینده: (5/0 میلی لیتر)، زمان استخراج: (15 دقیقه) فاکتور پیش تغلیظ بدست آمده برای همه ی آنالیت های مورد مطالعه بیش از 250 بود. درصد انحراف استاندار نسبی روش برای سه اندازه گیری متوالی دارو در ادرار، در محدوده ی 4-6 درصد تعیین شد. منحنی درجه بندی در محدوده ی 10-400 میکروگرم بر لیتر به صورت خطی و با ضریب همبستگی بیش از 99/0 بدست آمد. حد تشخیص بدست آمده در محدوده ی 3-5 بود.کاربرد روش برای استخراج این داروها از نمونه های آب شهر و ادرار مورد بررسی قرار گرفت و نتایج قابل قبولی بدست آمد.