در تحقیق حاضر به منظور بررسی راهکارهای افزایش شانس موفقیت بذرکاری بلندمازو، برخی از مهم ترین عوامل موثر بر فرآیند تجدیدحیات مصنوعی بلندمازو در جنگل لوه (شرق استان گلستان) مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور بذر 18 درخت مادری از سه منطقه از جنگل لوه با میانگین ارتفاع از سطح دریای 400، 1000 و 1600 متر جمع آوری شد و پس از آماده سازی تحت چهار آزمایش مربوط به یکدیگر قرار گرفت. در آزمایش اول بذرهای سالم و رسیده پس از تعیین رطوبت اولیه تحت 5 سطح رطوبت داخلی (شاهد، 4/39%، 1/35%، 1/30% و 9/25%) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که رطوبت داخلی بذر نقش مهمی در تعیین قدرت حیاتی، صفات جوانه زنی و بنیه بذر و همچنین نرخ استقرار بذرکاری بلندمازو دارد. طوری که وقتی رطوبت بذر به 5/35 % رسید، قدرت حیاتی آن شروع به کاهش نمود. تاجایی که وقتی رطوبت داخلی بذر به 1/30 % و سپس 3/24% رسید، ابتدا 50% و سپس 100% قدرت حیاتی بذرها کاهش یافت. در آزمایش های دوم و سوم پس از طبقه بندی بذرهای هر مبداء به سه طبقه اندازه ای (کوچک، متوسط و بزرگ) اثرات مبداء و اندازه بذر بر کیفیت بذر و نرخ ظهور، استقرار، رشد و زنده مانی نهالهای حاصل از بذرکاری مشخص گردید. نتایج نشان داد که نهال های مبداء ارتفاعی پایین تر (400 متر) عملکرد مناسب تری نسبت به سایر بذرها در شرایط آزمایشگاهی و عرصه کاشت (ارتفاع 750متر) داشتند. نتایج آزمایش 4 نیز نشان داد که کنترل بذرخواران و جوندگان در عرصه کاشت با استفاده از حصار مناسب و محافظ نهال نقش موثری در افزایش نرخ استقرار، زنده مانی، رشد و کیفیت نهال های حاصل از بذرکاری بلندمازو دارد. همچنین اندازه بذر نیز به عنوان یکی از ملموس ترین شاخص های کیفیت بذر نقش مهمی در استقرار، رشد، زنده مانی و کیفیت نهال های حاصل از بذرکاری دارد. که البته با افزایش فشارهای محیطی (مثل خشکی و رقابت) اهمیت بیشتری می یابد.

چکیده جهت بررسی تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی گونه بلوط بلندمازو با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و ایزوآنزیمی 5 رویشگاه طبیعی از جنگل های هیرکانی واقع در دو گرادیان ارتفاعی واقع در جنگل های نور و نکا انتخاب و نمونه های برگ و شاخه یک ساله برداشت شد. پس از عصاره گیری از نمونه های شاخه یک ساله، بررسی کمی آنزیم با استفاده از دستگاه اسپکتوفتومتر uv و بررسی کیفی آن با استفاده از روش ژل الکتروفورز (page) انجام شد. از میان صفات مورفولوژیکی صفات مساحت برگ، حداکثر پهنای برگ، تعداد دندانه سمت راست و تعداد جفت رگبرگ اصلی برگ طول دمبرگ، طول کل برگ، وزن خشک، وزن تر قطر بزرگ میوه ، شکل ویژه بذر، ، قطر براکته و ارتفاع براکته در تبیین مولفه های اصلی و ایجاد واریانس بیشترین اهمیت را داشته اند و کمترین میزان پلاستیسیتی را به خود اختصاص داده اند. این صفات به عنوان صفات پیشنهادی جهت بررسی گونه بلوط معرفی می شود. نتایج بررسی فعالیت کمی پراکسیداز نشان داد که میزان آن در جمعیت لاویج بیشتر از سایر جمعیت ها بود. بررسی فعالیت کیفی پراکسیداز در مجموع 7 باند را نشان داد پایه های 8 و 10 لاویج و 6 چمستان و 1 کوهسارکنده دارای تنوع متفاوتی نسبت به سایر پایه ها در جمعیت های خود می باشند. این امر تنوع در میان و درون جمعیت های مورد بررسی را تائید می کند. تکثر آللی (na)، تعداد آلل موثر (ne)، هتروزیگوتی مشاهده شده (ho) و هتروزیگوتی مورد انتظار از معاله هاردی- وینبرگ (he) به ترتیب 4، 38/3، 8/0 و 70/0 محاسبه شد. مقادیر تمایز ژنتیکی (fis و fit) نشان داد که تنوع درون جمعیتی بیشتر از تنوع برون جمعیتی است. کمترین فاصله ژنتیکی بین جمعیت های لاویج و خرم چماز و چمستان و کوهسارکنده دیده شد. بیشترین اختلاف ژنتیکی بین جمعیت های لاویج و لایی پاسند و خرم چماز و لایی پاسند مشاهده شد. نتایج نشان داد که طول جغرافیایی بر روی ویژگی های مورفولوژیکی و ایزوآنزیمی تاثیری نداشته است. ولی تغییرات ارتفاعی به خوبی در گروه بندی جمعیت ها ایفای نقش کرده است. نتایج این تحقیق کارایی هر دو نشانگر را تائید می کند و لزوم مطالعات مولکولی برای شناسایی زیر گونه های بلندمازو در طول یک گرادیان ارتفاعی را تایید می کند. واژگان کلیدی: بلندمازو، تنوع ژنتیکی، صفات مورفولوژیکی، تنوع ایزوآنزیمی، الکتروفورز.

بانک بذر خاک، بعنوان یک ذخیره گاه مطمئن برای گونه های گیاهی، موجب حفظ اجزای یک جامعه گیاهی در هنگام تخریب می باشد که می تواند اطلاعات بسیار مفیدی را در راستای تجدید و احیای مناطق جنگلی در اختیار مدیران جنگل قرار دهد. تحقیق حاضر در راستای کسب اطلاعات از بانک بذر در جنگل های خزان کننده هیرکانی، بانک بذر را در سه توده انجیلی- ممرزستان، ممرزستان و راشستان از جنگل های حوزه تجن رود که تحت مدیریت شرکت چوب و کاغذ مازنداران می باشد را 2 هکتار و به / مورد مطالعه قرار داد. در این راستا در مرکز هر تیپ جنگلی یک توده ای با مساحت 2 150 متر که معرف توده مورد نظر بوده انتخاب شد. سپس با توجه به اهداف کار، هر توده × ابعاد 150 50 متر تقسیم شد و اطلاعات کمی به تفکیک هر گونه یادداشت گردید. در × به 9 پلات به ابعاد 50 هر پلات 5 میکروپلات روی دو خط عمود بر هم ایجاد و به منظور مطالعه بانک بذر خاک، در مرکز هر میکروپلات دو نمونه خاک در عمق 0 تا 5 سانتی متر و عمق 5 تا 10 سانتی متر تهیه گردید. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، تعداد بذر هر گونه به تفکیک هر عمق شمارش و ثبت شد. پس از حدود 2 ماه استراتیفه کردن بذرها در سردخانه، بذرها در نهالستان نزدیک منطقه جنگلی کاشته و درصد جوانه زنی هر گونه نیز ثبت شد. نتایج بطور واضح نشان داد که در تیپ انجیلی- ممرزستان حدود %50 ، در تیپ ممرزستان حدود 46 % و در تیپ راشستان حدود 62 % گونه های رویه زمینی در بانک بذر نیز حضور دارند. نتایج آنالیزهای آماری ضمن تایید تفاوت معنی دار آماری بین سه تیپ جنگلی 0 سانتی متر بیشتر - بطور واضح نشان داد که تراکم و درصد زادآوری بذرهای اکثر گونه ها در عمق 5 است. نتایج کلی حاکی از آن است که ترکیب و تراکم بانک بذر در هر تیپ جنگلی با گونه غالب آن در ارتباط بوده و شباهت زیادی را نشان می دهند.

جهت بررسی تنوع سیتوژنتیکی گونه بلندمازو، تجزیه و تحلیل کاریوتیپ شش جمعیت آن در شمال ایران (لوه گلستان، لاجیم و کلاردشت در استان مازندران، مازپشت، گردکوی و ورزمی در استان گیلان) با استفاده از سیستم آنالیز تصویری انجام شد. همچنین جهت بررسی تنوع مورفولوژیکی و ساختار ژنتیکی جمعیت های این گونه، بذر لازم از 34 پایه مادری مشخص از چهار رویشگاه واقع در جنگل های چمستان و لاویج از حوزه شهرستان نور، و کوهسارکنده و خرم چماز از حوزه شهرستان بهشهر جمع آوری شد. بذرها در ایستگاه تحقیقات پاسند بهشهر (ارتفاع از سطح دریا 26 متر) تبدیل به نهال شد و سپس در سال دوم در ایستگاه تحقیقات چمستان (ارتفاع از سطح دریا 100 متر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در هر تکرار برای هر پایه مادری 10 نهال، بازکاشت شد. نتایج مطالعات سیتوژنتیک نشان داد که تعداد کروموزوم های پایه این گونه 12=x است و همگی سلول های مورد بررسی دیپلوئید بودند. فرمول کاریوتیپی در کلیه جمعیت های مورد مطالعه m12بود و سایر شاخص های تقارن کروموزومی نیز مبین متقارن بودن نسبی کروموزوم ها در کلیه کاریوتیپ ها بود. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی (pca) براساس کلیه صفات کروموزومی و تقارن کاریوتیپ نشان داد که صفات نسبت بازوها، شاخص سانترومری، شاخصa1 و درصد شکل کلی کروموزوم بیشترین نقش را در تبیین مولفه اول داشتند و طول کروموزوم، طول بازوی کوتاه و دامنه طول نسبی کروموزوم بیشترین نقش را در تبیین مولفه دوم دارا بودند. مولفه اول و دوم مجموعا 80 درصد از واریانس کل را به خود اختصاص دادند. تجزیه خوشه ای (wards) نیز جمعیت های مورد مطالعه را در دو خوشه مجزا طبقه بندی نمود. نتایج بررسی دو ساله اثر مبداء بذر و درختان مادری، همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی و وراثت پذیری برخی از صفات مورفولوژیکی نهال ها در مجموع نشان داد که بین مبداءها، تنوع معنی داری از نظر صفات مورد بررسی وجود دارد و نونهال های پایه های مادری رویشگاه چمستان در مقایسه با مبداءهای دیگر از وضعیت مطلوب تری در هر دو سال تحقیق برخوردار بودند. به علاوه، اختلاف بین پایه های مادری در هر رویشگاه نیز از نظر اکثر صفات مورد بررسی نونهال های آنها معنی دار بود که نشان دهنده تنوع درون جمعیتی مناسب این گونه در رویشگاه های مورد مطالعه است. همچنین صفات ارتفاع کل و قطر یقه وراثت پذیری بالاتری نسبت به سایر صفات داشتند. گزینش بر اساس شاخص انتخاب در هر دو سال نیز آشکار نمود که پایه های شماره 4، 6، 9 و10 مبداء چمستان، شماره 4 مبداء لاویج، و شماره 3 و 5 مبداء خرم چماز بهترین ژنوتیپ ها بودند که می توانند به عنوان درختان مادری مناسب جهت تولید نهال کاندید شوند. همچنین بالا بودن سهم عوامل ژنتیکی در بروز صفت ارتفاع در نتاج نشان می دهد که این صفت می تواند شاخصی برای انتخاب زود هنگام باشد.

به منظور بررسی بهترین مبداء ارتفاعی بذر از نظر کمی و کیفی چهار رویشگاه در چهار نیم رخ ارتفاعی در جنگل های منطقه ساری در نظر گرفته شد. منطقه مورد مطالعه به طور کلی از ارتفاع 315 متر تا ارتفاع حدود 2000 متر در محدوده ً15 َ8 ْ53 تا ً22 َ27 ْ53 طول شرقی و ً5 َ1 ْ36 تا ً5 َ11 ْ36 عرض شمالی واقع شده اند. لاجیم به عنوان پایین ترین دامنه ارتفاعی و با ارتفاع از سطح دریای آزاد 315 تا 425 متر و کلیج کلا با ارتفاع 850 تا 750 متر ارتفاع از سطح دریا جز مبداء های بذری با ارتفاع پایین تر نسبت به نهالستان و رویشگاه های سنگده با ارتفاع 1500 تا 1600متر و لش گردن با ارتفاع از سطح دریای بالای 1750تا 1900 متر جز مبداء های با ارتفاع بالاتر نسبت به نهالستان انتخاب شدند. از هر رویشگاه 10 درخت بالغ برای جمع آوری بذر انتخاب گردیدند. بذور در کرت های یک متر مربعی در سه تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در نهالستان درزیکلا شرکت چوب فریم (1250 متر ارتفاع از سطح دریا) کاشته شدند. نتایج مربوط به میزان تولید نهال در یک فصل رویش نشان داد که از نظر جوانه زنی بیشترین مقدار به رویشگاه لاجیم و کمترین مقدار جوانه زنی به رویشگاه کلیج کلا مربوط شد و نتایج مربوط به اثر پایه های مادری بر روی جوانه زنی نشان داد از نظر دامنه بین حداکثر و حداقل جوانه زنی می توان رویشگاه های لاجیم، لش گردن ، سنگده و کلیج کلا به ترتیب با بیشترین تنوع تا کمترین تنوع دسته بندی کرد. مقایسه میزان رشد نهال ها نشان داد که مبداء های با ارتفاع پایین دارای بیشترین میزان رشد ارتفاعی (لاجیم و کلیج کلا) و مبداء های با ارتفاع بالا دارای کمترین میزان رشد ارتفاعی (سنگده و لش گردن) بوده اند و مبداء های ارتفاع پایین دارای میزان رویش قطری کمتری در مقایسه با مبداء های با ارتفاع بالا بوده اند. نتایج این تحقیق نشان داد که از نظر تفاوت بین پایه ها از نظر قطر نهال در هیچ یک از رویشگاه های مورد بررسی تفاوت بین پایه های مادری آنها معنی دار نشد و از نظر ارتفاع نهال ها حداقل در دو رویشگاه سنگده و لاجیم و لش گردن تفاوت بین پایه های مادری معنی دار گردید. همچنین مقایسه میزان رشد پاییزه نهال ها نشان داد مبداء های میانی (سنگده و کلیج کلا) بیشترین میزان رشد قطری پاییزه در مقایسه با مبداء های با لایی (لش گردن) و پایینی (لاجیم) بوده اند و مبداء های ارتفاع بالایی (سنگده و لش گردن) دارای میزان رویش ارتفاعی پاییزه بیشتری در مقایسه با مبداء های پایینی (لاجیم و کلیج کلا) بودند و از نظر رشد قطری پایه های مادری حداقل در دو رویشگاه سنگده و لاجیم و لش گردن تفاوت بین پایه های مادری معنی دار گردید و از از نظر رشد پاییزه ارتفاعی در نهال های رویشگاه ها لاجیم و کلیج کلا این اختلاف معنی دار گردید. اثر مبداء بذر روی مشخصات برگ نشان داد مساحت و سطح وی‍ژه برگ برگ نهال های مبداء های پایینی (لاجیم و کلیج کلا) دارای بیشترین مساحت برگ در مقایسه با مبداء های بالایی (سنگده و لش گردن) بود و اثر مبداء بذر روی وزن تر و خشک طوری بود که مبدا های لاجیم و کلیج کلا دارای وزن تر بیشتری در مقایسه با مبداء های سنگده و لش گردن بود و اثر مبداء بر روی وزن خشک طوری بود که بیشترین وزن خشک مربوط به مبداء های بالایی و کمترین وزن خشک مربوط به مبداء های پایینی همچنین بیشترین میزان رطوبت برگ مربوط به مبداء های پایینی و کمترین میزان رطوبت برگ مربوط به مبداء های بالایی بود .

چکیده گونه افراپلت (.acer velutinum boiss) حدود 5% از حجم جنگل های تجاری شمال کشور را تشکیل می دهد که با توجه به کیفیت، ابعاد و حجم چوب تولیدی، از لحاظ اقتصادی گونه ای ارزشمند محسوب می گردد. این گونه به دلیل رشد سریع، بذردهی فراوان و سهولت زادآوری در جنگل کاری های شمال کشور بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. پراکسیداز یک آنزیم از گروه اکسیدوردوکتازها است که در عکس العمل های گیاهان در برابر تغییرات زیست محیطی نقش مهمی دارد. تغییرات طبیعی فنولوژی و فیزیولوژی و نیز تنش های زیست محیطی موجب افزایش تولید گونه های فعال اکسیژن می گردد. این افزایش به نوبه خود تغییراتی در آیزوزایم های پراکسیداز القا می کند که در جهت سازش گیاه با شرایط نامطلوب است. این مسئله برای گونه های درختی مناطق معتدله که در طول زندگی با تغییرات زیادی در شرایط محیطی خود مواجه هستند، اهمیت بیش تری دارد (شیروانی و همکاران، 1386؛ anderson , 1995). تحقیق حاضر به منظور بررسی تغییرات کمی و کیفی آیزوزایمی پراکسیداز در پایه های افراپلت واقع در ارتفاعات مختلف مازندران انجام گردید. با بررسی این تغییرات، وجود تنوع ژنتیکی در پایه های افراپلت نیز اثبات می گردد. تعداد چهار پایه درخت افراپلت انتخاب گردیده و از قسمت های مختلف آن ها به منظور تعیین اندام مناسب و بهترین شرایط نگهداری آنها نمونه برداری شد. پس از تعیین اندام مناسب (پوست تنه) و شرایط بهینه نگهداری (4 درجه سانتیگراد)، به منظور بررسی کمی و کیفی آنزیم پراکسیداز در پوست تنه پایه های افراپلت در اوایل ماه اردیبهشت، تعداد 30 پایه درخت افراپلت درسه دامنه ارتفاعی کمتر از 700 متر (رویشگاه پایین بند)، 100-800 متر (رویشگاه میان بند)، بیش تر از 1500 متر (رویشگاه بالابند) انتخاب نموده و از پوست تنه آن ها نمونه برداری شد. پس از تهیه نمونه های موردنظر و عصاره گیری از آن ها، مطالعات کمی توسط دستگاه اسپکتروفتومترuv و مطالعات کیفی با استفاده از روش الکتروفورز ژل پلی-اکریل آمید page)) انجام شد. نتایج این مطالعات نشان داد که از نظر فعالیت کمی آنزیم پراکسیداز در پوست تنه پایه های افراپلت در رویشگاه های بالابند، میان بند و پایین بند اختلاف معنی دار از نظر آماری در سطح احتمال 95% وجود دارد. بر این اساس، سه رویشگاه مورد بررسی از لحاظ فعالیت کمی آنزیم پراکسیداز تا حد زیادی قابل تفکیک از یکدیگر بودند. بررسی فعالیت کیفی آنزیم پراکسیداز نشان داد که این آنزیم برای مطالعه تنوع ژنتیکی در درون و بین رویشگاه های افراپلت کارا می باشد. بعلاوه نتایج این تحقیق حاکی از آن بود که فراوانی ظهور باندهای کاتدی در رویشگاه های بالابند و میان بند نسبتاً بیش تر بوده که علت این امر را می توان به احتمال وقوع سرمای دیررس بهاره در ارتفاعات بالاتر از 800 متر نسبت داد. در نهایت پیشنهاد شد تا جهت تولید نهال از پایه های افراپلت واقع در رویشگاه های بالابند و میان بند استفاده گردد تا در صورت کاشت این نهالها برای جنگل کاری در مناطقی که بیم بروز سرمای دیررس وجود دارد این نهالها قادر به رشد و نمو باشند. واژه های کلیدی: افراپلت، آنزیم پراکسیداز، الکتروفورز، تنوع ژنتیکی

چکیده ندارد.