نام پژوهشگر: سیدرضا موسوی نیا

الگوهای تصمیم گیری در سیاست خارجی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1390
  سیدرضا موسوی نیا   حسین سلیمی

الگوی تصمیم گیری سیاست خارجی در ایران چه قبل از انقلاب اسلامی و چه پس از آن به عنوان یک سوال جدی مطرح است. پاسخ به این سوال که در گذشته چه فرد و یا افرادی و با چه الگویی دست به تصمیم در عرصه سیاست خارجی می زدند، می تواند چراغ راه امروز ما برای تبیین سیاست خارجی کنونی جمهوری اسلامی باشد. عرصه تصمیم سازی سیاست خارجی ایران چه در دور? پهلوی دوم و چه در جمهوری اسلامی همواره غیر شفاف بوده و الگوهای تصمیم گیری در هر دو دوره خصوصاً در دوره پهلوی دوم نامشخص و پر از ابهام بوده است. نویسنده معتقد است ارائه فهمی هر چند مختصر از الگوی تصمیم گیری سیاست خارجی در این دو دوره می تواند به بسیاری از ابهامات امروز ما در مورد فهمِ رفتارهای خارجی جمهوری اسلامی ایران پاسخ دهد. نویسنده به منظور تبیین الگوی تصمیم گیری سیاست خارجی ایران به بررسی چگونگی و چرایی اتخاذ برخی از تصمیمات حیاتی در سیاست خارجی ایران در دور? پهلوی و جمهوری اسلامی ( 1342-1368) می پردازد و آنها را با یکدیگر مقایسه می کند. به اعتقاد او در هر دو دوره، تصمیمات سیاست خارجی متأثر از عناصر شناختی و محاسبات عقلایی اخذ می شدند اما نقش عناصر شناختی در تصمیم نهایی بیش از عناصر عقلایی بوده است. تفاوت تصمیم گیری در این دو دوره نیز در این بوده است که در دور? پهلوی نظام شناختی عمدتاً متأثر از شخصیت و خلقیات شخص شاه بوده است اما در جمهوری اسلامی نظام شناختی عمدتاً مبتنی بر برداشت و تفسیر روحانیت از نظام فقهی شیعه بوده است. تنش زدایی با شوروی، بحران های نفتی 1973 و 1967 و واگذاری بحرین در دور? پهلوی و در دور? جمهوری اسلامی نیز آزادسازی گروگان های امریکایی در ماجرای اشغال لانه جاسوسی، تصمیم برای ورود به خاک عراق پی از آزادسازی خرمشهر و پذیرش قطعنامه نمونه های مطالعاتی این تحقیق را تشکیل می دهند.