چکیده: پروژسترون به عنوان یک هورمون تولید مثلی در ساختمان مغز مورد مطالعه قرار گرفته است.از آنجایی که اثرات پروژسترون بر روی مغز نسبت به استروژن دورتر شناخته شد. مطالعات کمی اثرات متفاوت پروژسترون را بر روی حافظه نشان می دهند. شناسایی مقدار پروژسترون مهم می باشد. همچنین، گیرنده های پروژسترون در نواحی مختلف مغزی بخصوص هیپوکامپ و ناحیه ca1به طور فعال وجود دارد. لذا در این کار تحقیقی تزریق داخل هیپوکامپی پروژسترون بر حافظه و یادگیری درناحیه ca1 موش های صحرایی نر نژاد ویستار مورد بررسی قرار می گیرد. حیوانات به 8 گروه شامل گروههای کنترل, شاهد سرم فیزیولوژی, شاهد روغن بادام ( به عنوان حلال )و گروههای پروژسترون(5/. , 1, 5/1, 2 , lµg/µ 3) تقسیم شد. در همه گروهها به جز گروه کنترل جراحی وکانول گذاری با دستگاه استریوتاکس در ناحیه ca1 صورت گرفت. یک هفته بعد از بهبودی همه گروهها با شاتل باکس آموزش داده شدند و بلافاصله بعد از آموزش مقادیر مختلف پروژسترون در حجمlµ 5/. از طریق کانول به ناحیه ca1 هیپوکامپ تزریق گردید و گروههای شاهد به همان حجم سرم فیزیولوژی یا روغن بادام شیرین دریافت کردند, سپس حافظه همه گروهها پس از 48 ساعت مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه وتحلیل آماری نشان می دهد که پروژسترون 5/. , 5/1 , lµg/µ2 به طور معنی داری (p<0/001) حافظه و یادگیری را افزایش می دهند. اما مقادیر پروژسترون 1وlµg/µ 3 تاثیر معنی داری در حافظه و یادگیری ندارند. روغن بادام باعث افزایش حافظه و یادگیری می شود(p<0/001). به نظر می رسد که پروژسترون از طریق افزایش تعداد آستروسیت ها , خارهای نورونی ,ارتباط سیناپسی بیشترونورون های کولینرژیک حافظه را بهبود می بخشد.