نام پژوهشگر: جعفر یاسمی

نقد وبررسی قرآن بسندگی در تفسیر
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی قم 1389
  جعفر یاسمی   سید عبد الرسول حسینی زاده

چکیده قرآنبسندگی به توجه تام و همهجانبه به قرآن گفته میشود که در حوزه دین و تفسیر قابل بحث است. قرآنبسندگی در دین در بحث از منابع شریعت، در رابطه بین کتاب و سنت به عنوان دو منبع وجوبی در تشریع و استخراج برنامههای دینی، به حالت و رابطهای اطلاق میشود که در ارتباط این دو در دین شناسی، توجه تام به قرآن میشود، و برای امور دینی کافی به نظر میرسد و نقش سنت نادیده انگاشته میشود. قرآنبسندگی نخستین که به قرآن بسندگی در منابع شریعت نامبردار بود، به عنوان راهبرد تک منبعی در منابع شریعت، یک مسیر انحرافی و دستاویزی سیاسی بود. قرآنبسندگی نخستین نابود کنندهی تفسیر ماثور بود و به عنوان عامل بسترساز در قرآنگرایی افراطی نقش دارد. استقلال منبعیت قرآن در تفسیر یا قرآنبسندگی در تفسیر در بحث و بهرهبرداری از منابع تفسیر در رابطهی بین کتاب و سنت و ارتباط و کارایی آنها در تفسیر و تفهیم قرآن، به حالت و رابطه ای اطلاق میشود که در تفسیر قرآن، به قرآن توجه تام شود و نقش قرینه بودن سنت در تفسیر قرآن نادیده انگاشته شود، که به عنوان استقلال منبعیت قرآن در تفسیر یا قرآنبسندگی در تفسیر مدنظر است. قرآنبسندگی در تفسیر به عنوان یک جریان افراطی-انحرافی، در زیر مجموعه روش تفسیر قرآن به قرآن و جهد و جد مفسر و افراط او حاصل میشود، میتوان آن را یک جریان افراطی در نظر گرفت که مفسر مجتهد میخواهد با تکیه ص?رف به قرآن، به تفسیر و تفهیم قرآن دست یابد. برای قرآن بسندگی ادلهای طرح شد که پس از تحلیل و بررسی آن معلوم شد که ادله به قابل فهم بودن قرآن، حجیت ظواهر آن و اندیشیدن در قرآن و پند گرفتن از آن دلالت داشت و در بالاترین سطح از ادله، آیات دسته جامعیت به استقلال قرآن در تبیین رهاورد و مقاصد خود در امور هدایت دلالت داشت و بیشتر از این از ادله قرآنی چیزی قابل برداشت نیست. از ادله روایی هم به استفاده از قرآن تشویق شده بود که راهی برای دوری از مهجوریت قرآن بود. با توجه به این تحلیل؛ قرآنگرایی افراطی اتقان و استواری لازم برای ارائه تفسیر کارامد را ندارد و ادله آن کافی نیست و استفاده از این روش در تفسیر قرآن ، یک برداشت ناقص از تفسیر قرآن به حساب میآید. در توجه به قرآن و استفاده از روش تفسیر قرآن به قرآن به عنوان یگانه روش راستین و اصیل، می توان به قرآئن درون متنی قرآن توجه حداکثری داشت و از سنت به عنوان قرینه غیرمنفصل در تفسیر کمک گرفت. تفسیر معتبر در گرو همین پیشنهاد قابل ملاحظه و ارزش است. کلید واژه: قرآنبسندگی، تفسیر، سنت، تفسیر قرآن به قرآن، قرآن گرایی