نام پژوهشگر: رقیه وهابی دریاکناری

بررسی و مقایسه ی "منشأ شخصیت" در هشت رمان از نویسندگان مرد و زن دهه ی شصت
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1389
  رقیه وهابی دریاکناری   علی اکبر عطرفی

رساله حاضر، درباره ی بررسی و مقایسه ی "منشأ شخصیت"(prototype) در هشت رمان از نویسندگان مرد و زن دهه ی 60 می باشد. رمان های انتخابی این رساله به شرح زیر می باشد: "طوبا و معنای شب" از "شهرنوش پارسی پور"، "اهل غرق" از "منیرو روانی پور"، "سه هزار و یکشب" از "فروغ شهاب"، "دو منظره" از "غزاله علیزاده"، "زمستان 62" از "اسماعیل فصیح"، "زمین سوخته" از "احمد محمود"، نخل های بی سر" از "قاسمعلی فراست" و "کتاب آدم های غایب" از "تقی مدرسی". این رساله پژوهشی است در زمینه ی نقش "پروتوتیپ" در فرآیند آفرینش ادبی. در واقع نمونه های اولیه ای در زندگی واقعی هر نویسنده وجود دارد که به نوعی ذهن نویسنده را، برای آفرینش یک یا چند شخصیت برمی انگیزد. نویسنده با استفاده از این ابزارها و مواد خام و البته نیروی تخیلش دست به خلق کاراکترهای داستانی ا ش می زند. در برخی موارد یک شخصیت، پروتوتیپ های گوناگونی دارد. گاه چند پروتوتیپ در آفرینش یک شخصیت با یکدیگر همراه می شوند. در این پژوهش تمام شخصیت های اصلی و فرعی رمان ها و نیز شیوه ی شخصیت پردازی نویسندگان مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه در بخشی جداگانه در پایان هر رمان، نوع پروتوتیپ هایی که نویسنده از آن ها در خلق شخصیت های داستانی اش بهره برده است، مشخص شده است. در فصل پایانی این رساله، پروتوتیپ ها با یگدیگر مقایسه و نتایج تحصیل شده ارائه گردید. اـ هر چهار نویسنده ی مرد انتخابی در این پژوهش، در خلق شخصیت های داستانی شان از "پروتوتیپ طبقاتی" بهره برده اند. با این تفاوت که آن ها طبقات مختلف اجتماعی را برگزیده اند و از یک طبقه ی خاص استفاده نکرده اند. 2ـ زنان نویسنده انتخابی در این رساله، در آفرینش کاراکترهای داستانی خود توجه ویژه ای به "پروتوتیپ در زندگی خصوصی نویسنده" داشته اند. 3ـ هر چهار نویسنده ی زن، در خلق آدم های داستانی شان از "پروتوتیپ طبقاتی" بهره برده اند. البته هر چهار نویسنده طبقه ی اجتماعی "زن" را به عنوان پروتوتیپ اثر خود برگزیده اند. 4ـ در بین هشت رمان انتخابی از نویسندگان زن و مرد، چهار رمان بر اساس "پروتوتیپ تاریخی" بنا نهاده شده است. در نتیجه نویسندگان مرد و زن به یک نسبت از "پروتوتیپ تاریخی" بهره برده اند. 5ـ اغلب کاراکترهای مطرح در رمان های نویسندگان مرد، از میان "مردان" انتخاب شده اند. شخصیت اول هر چهار رمان "مرد" می باشند. اما در مورد زنان نویسنده، شخصیت اول و اصلی گاهی "زن" و گاهی "مرد" انتخاب شده است. 6ـ نویسندگان مرد مطابق با حوادث و مشکلات زمانِ زندگی شان دست به گزینش "موضوع" برای رمان هایشان زده اند. در حالی که این مطلب در مورد نویسندگان زن صدق نمی کند. آن ها بیشتر به تاریخ گذشته ی کشورشان عنایت داشته و تلاش نموده اند در حوزه ی دفاع از "زن" قلم بزنند.