جنس tanacetum از خانواده asteraceae (کاسنی) در جهان حدود 200 گونه دارد. این جنس در ایران 26 گونه گیاه علفی دائمی و گاهی بوته ای دارد که برخی از آن ها انحصاری ایران می باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی وجود تنوع درون گونه ای در گیاه tanacetum polycephalum در استان همدان، با استفاده از روش تعیین زیستگاه ویژه (d.s.s) انجام شد. بر این اساس از بین لوکالیته های مورد بررسی، 14 زیستگاه ویژه برای گیاه t.polycephalumتعیین گردید. در بررسی این زیستگاه های ویژه، به همراه گونه اصلی، گونه های همباش نیز جمع آوری و شناسایی شدند. سپس با استفاده از نرم افزار anaphyto داده های فلوریستیک، به روش fca آنالیز شد و مجموع زیستگاه های ویژه، در 7 گروه بر اساس مارکر فلوریستیک قرار گرفت. سپس چگونگی تأثیر عوامل اکولوژیکی، در گروه بندی زیستگاه ها بررسی شد و داده های اکولوژیک با استفاده از نرم-افزارmvsp با روش pca آنالیز گردید و آنالیز خاک نیز صورت گرفت. به منظور تعیین سطح و نوع تنوع درون گونه ای گروه های حاصل از بررسی های فوق، از مطالعات الکتروفورزی پروتئین های ذخیره ای بذر، سیتولوژی و مورفومتری استفاده شد. سپس آنالیز داده های حاصله با استفاده از نرم افزار ntsys و نرم افزارmvsp با روش های pca و upgma انجام گرفت. آنالیز داده های حاصل از شمارش کروموزوم های متافازی، منجر به تعیین سه سیتوتیپ 2n=2x=18، 2n=4x=36 و 2n=6x=54 برای این گیاه شد که به صورت دو اکوژن مشاهده می شوند. نتایج الکتروفورزی پروتئین های ذخیره ای بذر با گروه بندی های فلوریستیک، اکولوژیک و سیتولوژیک هم خوانی دارد. همچنین علی رغم وجود باندهای مشترک در جمعِت های گونه مورد بررسی، تفاوت در شدت و تعداد باندهای مشاهده شده می تواند بیانگر تفاوت ژنتیکی درون گونه ای آن ها باشد. در بررسی مورفولوژیکی، تعداد 76 صفت و ویژگی ریخت شناسی رویشی و زایشی برای نمونه های گیاهی انتخاب شد و داده های به دست آمده با نرم افزار mvsp آنالیز گردید و گروه بندی به دست آمده مطابقت خود را با گروه-بندی حاصل از ترکیب رستنی ها به روش fca نشان داد.