نام پژوهشگر: مهناز زارع خورمیزی

اثر شیب و خصوصیات خاک در تولید رواناب و فرسایش خاک با استفاده از شبیه‏ساز باران (مطالعه موردی: حوزه آبخیز چهل‏چای استان گلستان)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان - دانشکده مرتع و آبخیزداری و شیلات و محیط زیست 1389
  مهناز زارع خورمیزی   نادر نورا

فرسایش خاک به عنوان یک مشکل جدی زیست محیطی شناخته شده است که ظرفیت نگهداری آب را به علت ایجاد رواناب و کاهش ماده آلی خاک کم می کند و همچنین باعث کاهش حاصلخیزی خاک و افزایش رسوب در آب می شود. از آنجایی که تغییر شیب و خصوصیات خاک تأثیر قابل توجهی بر تولید رواناب و فرسایش خاک می گذارد، بررسی تغییرات رواناب و فرسایش خاک در خاک‏ها و شیب های مختلف امری ضروری می باشد. لذا این پژوهش به‏ منظور بررسی اثر شیب و خصوصیات خاک بر رواناب و فرسایش در حوزه آبخیز چهل‏چای استان گلستان صورت گرفته است. بدین منظور بر اساس نقشه واحد اراضی منطقه، سه واحد اراضی در مناطق زراعی در نظر گرفته شد. در هر سه واحد اراضی سه طبقه شیب 10-0، 30-10 و بیشتر از 30 درصد تعیین شد. سپس در هر طبقه شیب چهار پلات 10*10 متر انتخاب گردید و در هر پلات به طور تصادفی مبادرت به اندازه‏گیری میزان رواناب و فرسایش خاک در 4 تکرار به وسیله شبیه‏ساز باران با شدت ثابت 120 میلی‏متر بر ساعت و مدت زمان 15 دقیقه گردید و همزمان نمونه‏برداری خاک در داخل هر پلات انجام شد. نتایج نشان داد که بین حجم رواناب و شیب همبستگی کمی وجود دارد و در سطح 05/0 معنی‏دار نمی‏باشد ولی بین فرسایش و شیب در سطح 01/0 همبستگی مثبت و معنی‏داری برقرار می‏باشد. طبق نتایج ماتریس همبستگی درصد شن ریز، آهک و سیلت دارای همبستگی مثبت و معنی‏دار با رواناب می‏باشند. همچنین درصد رطوبت دارای همبستگی مثبت و مقاومت خاک سطحی دارای همبستگی منفی و معنی‏دار با فرسایش می‏باشد. نتایج حاصل از بررسی فرسایش‏پذیری نیز نشان داد که مقاومت خاک سطحی، درصد آهک، ازت، ماده آلی، رس و شن درشت همبستگی منفی و درصد سیلت همبستگی مثبت و معنی‏دار با فرسایش‏پذیری را دارا می‏باشد. به طور کلی حجم رواناب و غلظت رسوب در شیب بیشتر از 30 درصد نسبت به شیب 0-10 درصد به ترتیب 8 و 100 درصد افزایش داشته است و با افزایش شیب مقاومت ذرات خاک کاهش و فرسایش خاک افزایش داشته است.