نام پژوهشگر: اکرم جوزیان

بررسی تاریخ نگاری و تاریخ نگری ضیاء الدین برنی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده ادبیات، زبانهای خارجی و تاریخ 1389
  اکرم جوزیان   شهلا بختیاری

کتاب تاریخ فیروزشاهی، تالیف ضیاء الدین بن موید الملک برنی، یکی از مهمترین کتابهای تاریخنگاری اسلامی درهند است که به زبان فارسی نگاشته شده است. این نوشتار می کوشد با شناخت بینش تاریخی مولف، از طریق بررسی شاخصه هایی چون بینش معرفت شناسانه، بینش اجتماعی و بینش فرهنگی، چگونگی بازتاب این بینش ها را در تاریخنگری وی باز جسته و تاثیر هر کدام از آنها را در روش تاریخنگاری او تحلیل کند. برای تحقق این هدف، پرسشهایی در جهت بررسی تاثیر این بینش ها مطرح شده است، که چگونگی تاثیر هر کدام از آنها را ارائه داده است. فرض بر این است بینش معرفت شناسانه مولف درباره مبانی علم تاریخ سبب اتخاذ رویکرد انتقادی مولف و تلاش برای دریافت حقیقت بوده است. نگارنده در پی آزمون این فرضیه، به این نتیجه رسیده است که برنی به علم بودن تاریخ باور داشته و برای آن موضوع و روش قائل بوده و در روش تاریخنگاری خود به رویکرد انتقادی و علّی توجه داشته و در تلاش برای دریافت حقیقت بوده است. از سوی دیگر فرض بر این است بینش اجتماعی مولف سبب رویکرد جدی وی به مسائل اجتماعی جامعه و راهنمایی حکام و شاهان عصر برای اصلاح جامعه بوده است. نگارنده در پی بررسی این فرضیه نیز به این نتیجه رسیده است که مولف اثر خویش را به یک اثر صرفا سیاسی و نظامی محدود نکرده بلکه به مسائل اجتماعی، اقتصادی جامعه توجه کرده و تغییرات اجتماع از نظرگاه وی دور نمانده است. چنانچه اثر او مجموعه ای از اطلاعات اجتماعی، اقتصادی و مالی است. از دیگر فرضیاتی که در بینش تاریخی وی مورد نظر قرار گرفته و بر اهمیت بررسی موضوع می افزاید ،استفاده برنی از دیدگاههای ایرانی و اندیشه های سیاسی ایرانشهری در بینش فرهنگی خود است . آنچه از این پژوهش به دست آمده است تاثیر پذیری برنی از این اندیشه ها در زمینه سیاست وبه کار گیری این اندیشه ها برای مشروعیت بخشیدن به حاکمیت سلاطین عصرش در دهلی بوده است.