مثنوی مولوی یکی از مهمترین آثار ادبیات فارسی به شمار می آید که علاوه بر شهرت جهانی سهم بسیاری در معرفی اسلام و هویت ایرانی در جهان داشته است. درباره مولوی جلال الدین محمد بلخی تحقیقات بسیاری انجام شده است. در این پژوهش، تحقیقات مربوط به عناصر داستان های دفتر اول مثنوی که از سال 1300 تا 1385 چاپ و منتشر شده، بررسی و تحلیل گردیده و از لحاظ شکل و معنا مورد مقایسه قرار گرفته است.در این بررسی ابتدا نظرهای محققان در خصوص سرچشمه ها و مأخذ داستانها طرح شده سپس نقدها و تحلیل های آنها درباره ساختار داستانها بیان گردیده است. آنگاه دیدگاه های مختلف درباره شرح و تفسیر و تأویل داستانها و نظرهایی که درباره شخصیت ها و نمادهای داستانها گفته شده، بررسی و طبقه بندی شده است و نهایتا خلاصه ای از نظرهای محققان به صورت مقایسه ای در قالب جدولهایی ارائه گردیده تا نشان دهنده تنوع دیدگاه های موجود در این خصوص باشد. بر اساس نتایج این تحقیق می توان گفت که بسیاری از آثار تحقیقی مربوط به داستان های مثنوی به کشف رموز و تأویل های آن پرداخته اند تا عمق مفاهیم عرفانی آنها را آشکار سازند و در این تحلیل آراء و اندیشه های کسانی چون فروزانفر و همایی و زرین کوب بسیار مورد مراجعه قرار گرفته است.