چکیده:تحقیقات حاضر نشان داده است که برخی از اثرات مضر ومنفی برای برخی از نانوذرات وجوددارد.دی اکسیدتیتانیوم(tio2) به عنوان یک نانوذره ی بسیار متداول در بسیاری از محصولات صنعتی نظیر کرم های محافظ پوست،پوشش های موادغذایی و ابزار آلات خودتمیزکننده موردکابرد دارد.این ذرات می توانند به راحتی ازمحل اصلی خود جداشده و به درون اکوسیستم راه یافته و موجب ایجادسمیت در محیط زیست جانداران گردد. درهمین ارتباط پژوهش حاضر طراحی گردید تا اثرات سمی احتمالی نانوذرات دی اکسید تیتانیوم بر برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی کرم خاکی قرمز،به عنوان یک بیواندیکاتور مهم درخاک ،مورد بررسی قرارگیرد.اول از هرچیز به مشخص سازی میزان حد کشندگی نانوذرات دی اکسید تیتانیوم ld50برای کرم های قرمز پرداختیم و مشخص شد که میزان ld50 > ppm 1560 بوده و بر این اساس جهت انجام آزمایش ها از سه غلظت زیرحدکشندگی800, 1000 و ppm 1200 استفاده شد. غلظت های مختلف از نانوذرات دی اکسید تیتانیوم با غذای کرم های خاکی مخلوط شد و به مدت 14 روزدوره تیمار به طول انجامید.پس از انقضای این مدت از کرم های خاکی هوموژنیت تهیه شدومیزان پراکسیداسیون لیپید(lpo/mda)، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی کاتالاز،گلوتاتیون پراکسیدازوسوپراکسیددیسموتاز،همچنین میزان آسیب بهdna ،آزمایش گریز از محل،تعیین میزان ظرفیت تام آنتی اکسیدانی مایع سلومی و بررسی الگوی پروتئینی بدن کرم های خاکی به روشsds-page ،مورد سنجش قرار گرفتند.برطبق نتایج حاصله دریافتیم نانوذرات دی اکسید تیتانیوم موجب ایجاد القاء استرس اکسیداتیو و افزایش پراکسیداسیون لیپیدها در بدن کرم های قرمز شده و از سویی ریگرموجب افزایش میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی گردیدند.همچنین مشخص گردید که نانوذرات دی اکسید تیتانیوم موجب آسیب بهdna شده که درواقع در این جا نانوذرات باعث افزایش درصد تعدادسلول های آپوپتاتیک شده اند. بررسی ها مشخص نمود که نانوذرات دی اکسید تیتانیوم موجب کاهش توان آنتی اکسیدانی مایع سلومی کرم ها شده و همچنین کرم های خاکی به سرعت از خاک آلوده به نانوذرات دی اکسید تیتانیوم دورگشته که در واقع نشان دهندهanr% مثبت می باشند.داده های حاصل از الکتروفورز نشان داد که نانوذرات دی اکسید تیتانیوم موجب افزایش وسعت برخی از باند های پروتئینی در ژل های تهیه شده از هوموژنیت کرم های خاکی می شوند.نتیجه می گیریم که نانوذرات دی اکسید تیتانیوم موجب بروز صدمات بسیار خطرناک و کشنده در بی مهرگان خاک زی نظیر کرم های خاکی شده اند لذا در استفاده از آنان می بایست حداکثر احتیاط را به خرج داد