نام پژوهشگر: زینب یوسفی ناغانی

کانه زایی طلا در کانسار دره اشکی منطقه موته(شمال شرق گلپایگان)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده علوم 1390
  زینب یوسفی ناغانی   رضا شمسی پور دهکردی

کانسار طلای دره اشکی، یکی از 9 اندیس طلادار منطقه موته است که در 150 کیلومتری شمال غرب اصفهان، درون زون دگرگونی سنندج – سیرجان قرار گرفته است. سنگ های تشکیل دهنده این کانسار عبارتند از سنگ های آذرین نفوذی مثل گرانیتوئیدها و گرانیت ها، سنگ های دگرگونی نیز شامل سنگ های متا ولکانیک (متا ریولیت، متاداسیت و متاریو داسیت) هستند. به علاوه کوارتز بیوتیت شیست و کوارتز سریسیت شیست از انواع سنگ های شیستی منطقه می باشند. بر اساس مطالعات میکروسکوپی و تجزیه ژئوشیمیایی انجام شده، بیشترین عیار طلا در این کانسار ppm7/27 و در سنگ هایی با جنس متاریولیت حضور داشته است. مطالعات ژئوشیمیایی نشان می دهد که گرانیت های منطقه از نوع گرانیت های نوعs و همچنین از انواع گرانیت های همزمان با تصادم بوده اند و از نظر سری ماگمایی از انواع ساب آلکالن هستند. این منطقه تحت تاثیر چندین دگرگونی مثل دگرگونی مجاورتی و دگرگونی ناحیه ای قرار گرفته است که دگرگونی ناحیه ای در حد رخساره شیست سبز و آمفیبولیت بوده است. بررسی های ساختاری نشان می دهد کانه زایی طلا در این منطقه در ارتباط با گسل هایی با روند های nw-se است. بر اساس مطالعات قبلی انجام شده، تشکیل کانسار طلا در منطقه موته در زمان ائوسن آغازین تا ائوسن میانی رخ داده است. عمدتا کانه زایی طلای کانسار دره اشکی، در ارتباط با پیریت، کالکوپیریت و آرسنوپیریت بوده است. در این منطقه، بیشترین مقدار کانه زایی طلا در رگه های کوارتزی منطقه و در مناطق دگرشکل شده مشاهده می گردد، به نحوی که نواحی میلونیتی شده از مقدار کانه زایی بالاتری برخوردار هستند.. در منطقه دره اشکی، کانه زایی طلا در ارتباط نزدیک با دگرسانی های سیلیسی و سولفیدی شدن می باشد. انواع دیگر دگرسانی در این منطقه شامل کلریتی شدن، کائولینیتی شدن، سریسیتی شدن و کربناتی شدن است. برپایه نتایج به دست آمده از مطالعات سیالات درگیر، سه نوع سیال درگیر در این کانسار تشخیص داده شده است که عبارتند از : نوع a: سیالات درگیر آبگین ( h2o-nacl) - i: دوفازی غنی از مایع (l+v) - ii: دوفازی غنی از گاز (v+l) نوع :b سیالات درگیر کربن دار( حاوی co2) نوع c: سه فازی شامل مایع – گاز - جامد ((l+v+s شوری این سیالات از %33-32/1 وزنی معادل nacl متغیر است. دمای همگن شدن آنها در محدوده 323-125 درجه سانتیگراد قرار می گیرد و دانسیته این سیالات نیز از 17/1-65/0 گرم بر سانتیمتر مکعب متغیر است. سیالات با شوری های 2/8-3/2% معادل درصد وزنی nacl و دمای همگن شدن در محدوده c ?323-174 همراه با کانی سازی طلا بوده اند. بر اساس این بررسی ها طلا در کانسار طلای دره اشکی، به صورت au(hs)-2 انتقال یافته و سپس در اثر عملکرد عواملی مثل اکسید شدن، تغییرات ph و مخلوط شدن با آب های جوی ته نشست کرده است. مطالعات ژئوشیمیایی نشان دهنده بیشترین همبستگی عنصر طلا با عناصری مثل مس، سرب، تنگستن، روی، نقره، بیسموت و آهن و کمترین همبستگی با عنصر تیتانیوم بوده است. علاوه بر این ژئوشیمی عناصر خاکی نادر نیز نشان دهنده همبستگی بیشتر طلا با عنصرer بوده است. نتایج بررسی آماری در نمونه های دره اشکی نشان می دهد، میانگین عیار طلا دراین کانسار برابر با ppm 56/5 و بیشترین عیار طلا نیز برابر با ppm 7/27 بوده است. با توجه به ترسیم نقشه ژئوشیمیایی طلا و عناصری مثل آهن، سرب و تنگستن که بیشترین همبستگی را با طلا دارند، می توان قسمت شمال غرب و جنوب شرقی کانسار را برای اکتشافات بعدی عنصر طلا، امید بخش دانست. با توجه به بررسی خصوصیات کانسار طلای دره اشکی از جمله، سنگ میزبان، نوع دگرگونی، دگرسانی، دگرشکلی، محدوده دمایی و شوری سیالات، می توان این کانسار را از انوع کانسار های تیپ کوهزایی قلمداد نمود.