infectious mononucleosis (im) یک بیماری عفونی است که با تب، درد گلو، تورم غدد لنفاوی، تورم طحال و سوزش کبد مشخص می شود. عامل این بیماریepstein- barr virus (ebv) می باشد. انسان تنها مخزن طبیعی این ویروس می باشد و انتقال ویروس نیاز به تماس مستقیم با بزاق افراد آلوده دارد. بعد از عفونت اولیه، ویروس به صورت نهفته درون سلول های اپی تلیال غدد بزاقی و لنفوسیت های b خون محیطی میزبان باقی می ماند و مجدداً می تواند فعال شود. ردپای ebv را می توان در ارتباط با دیگر بیماری ها از جمله لنفوم بورکیت، سرطان حلق و گلو و سرطان معده دید، اما ویروس ebv عامل اصلی این بیماری ها نمی باشد. با توجه به مشکلاتی که در تشخیص این بیماری وجود دارد، هدف از این پژوهش بررسی بیماری مونونوکلئوز عفونی و مقایسه روش های متداول جهت شناسایی ویروس به منظور تشخیص سریع بیماری بود. در این مطالعه از 75 نمونه بیمار مبتلا به عفونت با ویروس ebv و 75 نمونه کنترل به عنوان شاهد استفاده گردید و با تست های pcr، elisa و monotest مورد بررسی قرار گرفت. روش pcr به صورت pcr آشیانه ای و برای یافتن ژن ebna1 از ویروس ebv انجام شد. روش elisa جهت جستجوی آنتی بادی های igg و igm علیه پروتئین های کپسید ویروسی(vca) و igg علیه آنتی ژن های هسته ای ویروس(ebna) مورد استفاده قرار گرفت و روش mono test برای یافتن آنتی بادی های هتروفیل که منحصراً در این بیماری ایجاد می شود، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از pcr نشان داد که 76% از نمونه بیماران و 20% از افراد گروه کنترل دارای dna ویروسی در خون خود بودند. بر اساس آزمون fisher’s exact بین افراد بیمار و کنترل اختلاف معنی داری وجود دارد(p= 0.0001). بر اساس نتایج بدست آمده از تست الایزا افراد مورد آزمایش در 3 گروه دسته بندی شدند که به ترتیب 03/13% در مرحله عفونت حاد، 03/9% در مرحله عفونت اخیر یا دوره نقاهت بیماری و 06/46% در مرحله عفونت قبلی قرار گرفتند. نتایج حاصل از منوتست نشان داد که 06/10% از نمونه بیماران و 24% از نمونه های گروه کنترل در خون خود دارای آنتی بادی هتروفیل بودند. از مقایسه میان سه روش مورد بررسی در این مطالعه، نتایج بدست آمده از تست elisa نشان دهنده آن است که می تواند به عنوان بهترین تست جهت تشخیص بیماری مونونوکلئوز عفونی به کار گرفته شود. این تست را می توان در هر یک از مراحل بیماری جهت شناسایی ویروس به کار برد و از حساسیت بالاتری نسبت به روش های دیگر در تشخیص بیماری برخوردار می باشد. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، اگرچه امروزه معمولاً تست pcr به عنوان یک روش بسیار دقیق برای شناسایی عوامل بیماری زا مورد استفاده قرار می گیرد و از اختصاصیت بالایی برخوردار است، اما در مقابل یک تست پر هزینه به شمار می رود. به علاوه زمانی می توان آن را مورد استفاده قرار داد که از آغاز حمله بیماری 1 تا 2 هفته گذشته باشد و ویروس در خون قابل ردیابی باشد و این از نقاط ضعف این تست می باشد. روش مونو تست نیز که به عنوان یک تست سریع تشخیصی جهت جستجوی آنتی بادی های هتروفیل مورد استفاده قرار می گیرد به دلیل حساسیت پایین تر نسبت به دو روش دیگر، جهت شناسایی ویروس به تنهایی توصیه نمی شود. بنابراین با توجه به حساسیت و اختصاصیت تست elisa جهت جستجوی آنتی بادی ها علیه پروتئین های ویروس ebv که در مراحل مختلف بیماری قابل جستجو می-باشد، تست elisa نسبت به pcr و mono test می تواند به عنوان یک آزمون قابل اعتماد در جهت تشخیص سریع بیماری مونونوکلئوز عفونی به کار گرفته شود. ضمناً این تست در مدت زمان بسیار کوتاه و با هزینه بسیار کمتر در مقایسه با روش های مولکولی انجام می شود.