یکی از مهم ترین ابزارهای اصلاح نژاد و افزایش ظرفیت ژنتیکی تولید گاوهای بومی، استفاده از اسپرم های منجمد گاوهای نر اصلاح شده با تلقیح مصنوعی دام های کم بازده است. بدین منظور کشور ما در سال های اخیر اقدام به تولید اسپرم منجمد از گاوهای نر اصلاح شده نموده است. هدف از این مطالعه، بررسی و ارزیابی شاخص های فیزیکی اسپرم های منجمد (درصد تحرک، حجم، تعداد تام اسپرم هر پایوت، درصد سلول های زنده و مرده، مدت زنده مانی و بررسی ساختار اسپرم ها) توزیع شده در سطح دامداری های استان خوزستان می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد؛ حجم تقریبی هر پایوت 500 میکرولیتر و تعداد کل اسپرم در هر پایوت 105× 761/102 ± 23/269 ، میزان تحرک اسپرم ها 46/8 ± 05/14 درصد، میزان اسپرم های زنده 84/13 ± 23/42 درصد، مدت زمان زنده مانی اسپرم ها 39/11 ± 45/10 ساعت، میزان سلامت ساختار اسپرم ها به طور متوسط 33/5 ± 24/79 درصد و میزان سلامت آکروزوم اسپرم ها 71/5 ±62/84 درصد می باشد. براساس نتایج به دست آمده از آزمایش تورم هیپواسموتیک، آب مقطر و محلول دکستروز- نمکی با رقت 75 میلی اسمول محیط های مناسب برای بررسی وضعیت غشاء پلاسمایی اسپرم های منجمد گاو هستند. بنابر آزمایشات انجام گرفته، بعضی از شاخص های باروری اسپرم های منجمد مانند میزان تحرک، میزان اسپرم های زنده و میزان پاسخ به آزمایش تورم هیپواسموتیک پایین می باشد، اما سایر شاخص ها مناسب بودند. پیشنهاد می گردد که برای ارزیابی بهتر این اسپرم ها آزمایش میدانی میزان باروری در سطح دامداری ها انجام گیرد.