نام پژوهشگر: محمد رضا فتحی

بررسی تطبیقی تصویر انسان در نقاشی ها و قالی های تصویری دوران قاجار
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شاهد - دانشکده هنر 1390
  محمد رضا فتحی   حبیب الله صادقی

رساله پیش رو پژوهشی درباب، بررسی تطبیقی تصویر انسان در نقاشی ها و قالی های تصویری دوران قاجار است. با ارائه نمونه های تصویری از نقاشی ها و قالی ها و سایر هنرهای تأثیرگذار، عوامل فرهنگی و اقتصادی و تشابهات بین تصاویر انسان در نقاشی ها و قالی ها، مورد مطالعه قرار می گیرد. نقاشی در دور? قاجار پس از دو قرن رکود، از نو شکوفا شد. این شکوفایی معلول اشتیاق سران قاجار به نمایش قدرت و شوکت خود در قالب تصویر بود. همین امر به پیدایی گونه ای نقاشی انجامید که «پیکرنگاری درباری» اش خوانده اند. در این نقاشیها، شکل انسان مهمترین عنصر تصویر است؛ به این ترتیب زمینه های بروز هنری ایجاد شد که از میان مردم برخاست و خواستگاهش عقاید مردم عادی و عامی بود که نقطه مقابل نقاشی رسمی و یا هنرهای عامیانه قرار داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که نقوش قالی های دوره قاجار در ادامه گسترش و تحول خود به تدریج راهی جدا از آفرینش نقشهای طبیعی می یابد و به جای پرداختن به جزئیات، راه پرداختن به موضوعات انسانی را می پیماید. انعکاس تصویر انسان در قالی های قاجاریه نیز مبتنی بر تزیین، متأثر و همسو با دیگر هنرها، با رویکردی واقعگرایانه و روایت گونه از تصاویر شاهان و ادبیات کلاسیک می باشد به علاوه، در. این قالی ها که به تصویر انسان پرداخته شده رویکردی مادی و زمینی به انسان دارند. در این رساله ضمن شناخت نقاشی ها و قالی های تصویری دوران قاجار که با محوریت تصویر انسان به وجود آمده اند، عوامل بازتاب تصویر انسان در این دو هنر بررسی گردیده است به همین منظور با جمع آوری مطالب و تصاویر از کتابخانه ها، موزه ها و پایگا های اطلاع رسانی به روش توصیفی و تحلیلی به پرسش های زیر پاسخ داده شده است: 1- علل و عوامل پیدایش شکل و تصاویر انسانی در نقاشی و قالی های دوره قاجاری چیست؟ 2-آیا می توان نقاط مشترک و متفاوت بین نقوش انسانی نقاشی ها و قالی های دوره قاجار جستجو کرد؟ 3-آیا تصاویر انسان در نقاشی ها و قالی ها صرفاً جنبه تزیینی دارد یا بیانگر مضمون و روایت اجتماعی است؟