ایران در طول تاریخ همواره به دلیل موقعیت استراتژیک در منطقه خاورمیانه و نیز وجود منابع عظیم انرژی از جمله نفت و گاز مورد توجه قدرت های بزرگ زمان قرار داشته است. در دوره ی ملی شدن صنعت نفت ایران، دو کشور امریکا و شوروی بازیگر اصلی صحنه ی بین المللی بودند؛ در دوره ی مطرح شدن برنامه ی هسته ای با تغییر در عنوان یکی-روسیه- دو کشور مذکور از بازیگران اصلی جهانی بودند. این رساله به دنبال پاسخگویی به این سوال است که وجوه تشابه و افتراق سیاست این دو کشور (روسیه(شوروی) و امریکا) نسبت به ملی شدن صنعت نفت ایران و برنامه ی هسته ای چیست؟ در واقع هدف از این پژوهش نشان دادن این موضوع است که آیا میان سیاست دو کشور مذکور نسبت به ملی شدن صنعت نفت ایران تفاوت و تشابهی وجود دارد یا خیر؟ آیا میان سیاست امریکا و روسیه نسبت به برنامه ی هسته ای ایران شباهت و تفاوتی وجود دارد یا خیر؟ می توان اشاره داشت که روسیه و شوروی دو کشور متفاوت بودند که تصمیماتشان تا حدودی متفاوت از هم بود، اما در هر دو مورد به نوعی از اظهارنظر آشکار خودداری کردند و می کنند. اما امریکا در هر دو مورد آشکارا به اعمال نظر پرداخت و در هر دو مورد در نهایت به مخالفت با دو مسئله پرداخت. میان سیاست دو کشور نسبت به دو مسئله ی ملی شدن صنعت نفت و برنامه ی هسته ای، هم نقاط تفاوت و هم اشتراک وجود دارد، از جمله: -امریکا و شوروی(روسیه) هردو مخالف بومی و ملی بودن صنایع در ایران بودند. از یک سو برای وابسته بودن ایران به یکی از دو ابرقدرت و از سوی دیگر برای جلوگیری از پیروی از الگوی ایران توسط کشورهای منطقه. و از نقاط اختلاف دو کشور این بود که : -امریکا در هر دو مسئله بامخالفتش به دنبال تغییر دولت و رژیم در ایران بود(براندازی نظام-براندازی دولت ملی)، اما شوروی(روسیه) در هر دو مسئله، دلیلی برای مقابله جدی با ایران و اعمال فشار نمی دید. برای این منظور، سیاست دو کشور نسبت به دو مسأله ی مذکور به صورت تطبیقی مورد مطالعه قرار می گیرد.