نام پژوهشگر: جعفر مذهبی

رئالیسم علمی با تاکید بر آراء کارل پوپر
پایان نامه دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین - دانشکده علوم انسانی 1390
  جعفر مذهبی   عبدالرزاق حسامی فر

بسیاری از تئوری های علمی هویات غیرقابل مشاهده ای را فرض می کنند که هرگز نمی توان وجودشان را به طور مستقیم اثبات کرد. تنها راه اثبات وجودشان از طریق پیش بینی های موفقی است که از آن تئوری-ها ناشی می شود؛ اما این رویکردی است که تنها رئالیست های علمی آن را قبول دارند و آنتی رئالیست ها نمی پذیرند. به عبارت دیگر، رئالیست ها معتقدند که می توان وجود هویات نظری را از موفقیت یک تئوری در عرصه ی پیش بینی با استفاده از برهان ibe (استنتاج به قصد بهترین تبیین) استنتاج کرد؛ بر عکس رئالیست ها، آنتی رئالیست ها با تکیه بر برهان تعیین ناقص و برهان فرا ـ استقرایی بدبینانه، این رویکرد را رد می کنند. موضوع رئالیسم علمی معمولأ از سه دیدگاه بررسی می شود: متافیزیکی (وجودشناختی)، معرفتی و معناشناختی. دیدگاه متافیزیکی درباره ی وجود مستقل از ذهن هویات نظری بحث می کند. دیدگاه معرفتی به باورهای ما درباره ی پیشرفت های علمی و دیدگاه معناشناختی به چگونگی تفسیر ما درباره ی شرایط صدق گزاره های علمی مربوط است؛ در ضمن این موضوع می تواند مباحث گوناگونی مثل عقلانیت، نسبی گرایی، واقعیت و نمود، تئوری های مربوط به حقیقت، تبیین و غیره را شامل شود. در موضوع رئالیسم علمی مناقشات بی پایان زیادی وجود دارد. به نظر می رسد راه حل کارل پوپر برای حل مشکل استقرا و توجیه گرایی در علم، یعنی همان معرفت حدسی، با تأکید بر عقلانیت انتقادی و رئالیسم متافیزیکی تا حدودی می تواند پایان بخش این مناقشات باشد.