در این تحقیق رفتار مدیران با توجه به مولفه های عقلانیت در سند تحول راهبردی نظام تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران در افق چشم انداز و مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که شامل: تعقل و تفکر، خلاقیت و ابتکار، منطقی بودن، اقتدارگرایی، انتقاد پذیری، گفتگو، و استدلال کردن است، توسط دبیران ارزیابی گردیده است، تا معلوم گردد رفتار آنان با وضعیت مطلوب چقدر فاصله دارد. جامعه آماری این پژوهش، معلمان و مدیران مقطع راهنمایی پسرانه مدارس دولتی شهرستان نیشابور در سال تحصیلی 89-1388 هستند. جامعه آماری شامل تعداد300 نفر از دبیران مرد از مجموع 31 مدرسه راهنمایی پسرانه دولتی شهرستان نیشابور می باشد. از بین جامعه آماری، تعداد 169 نفر به عنوان آزمودنی به صورت خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. چون در این پژوهش به بررسی نظرات معلمان در مورد عملکرد مدیران پرداخته شد، پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی می باشد. در این پژوهش، برای بررسی نظرات معلمان در مورد رفتار عقلانی مدیران، از پرسش نامه ای مبتنی بر مقیاس پنج درجه ای لیکرت محقق ساخته که شامل 69 گویه است، استفاده شد. برای سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرانباخ استفاده شده است که مقدار این ضریب در مورد هر یک از مولفه های عقلانیت بدین صورت به دست آمده است: تعقل و تفکر 92/0، خلاقیت 96/0، انتقاد پذیری 93/0، استدلال کردن 83/0، منطقی بودن 89/0، تفکر انتقادی 92/0، گفت و گو 92/0 و اقتدار گرایی 75/0، که همه مقادیر موید پایایی پرسشنامه می باشد. تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش در دو بخش توصیفی و استنباطی ارائه شده است. تحلیل توصیفی داده های پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی نظیر جداول فراوانی، میانگین، میانه، نما، انحراف معیار، واریانس، کمترین مشاهده و بیشترین مشاهده انجام می شود و در بخش استنباطی با استفاده از آزمونهای آماری مناسب به بررسی فرضیه های پژوهش پرداخته شده است. تحلیل یافته ها نشان داد که به طور کلی از دیدگاه معلمان، رفتار عقلانی مدیران بالاتر از حد متوسط می باشد. سابقه خدمت و تحصیلات معلمان بر دیدگاه آنان در مورد رفتار عقلانی مدیر تأثیر نمی گذارد. همچنین میانگین نمره مولفه های رفتار عقلانی مدیر از دیدگاه معلمان یکسان نیست و در میان مولفه های رفتار عقلانی مدیر، شاخص خلاقیت و ابتکار با میانگین 64/2 در پایین ترین مرتبه و شاخص منطقی بودن با میانگین 10/3 در بالاترین مرتبه قرار دارد.