تاریخ ادبیات نویسی به مفهوم امروزی همراه با سایر تحولات ادبی، تحت تأثیر تحقیقات مستشرقان از 1285 ش. (مشروطه) به بعد در ایران شروع شده است و تا امروز هم چنان ادامه دارد. کتاب های تاریخ ادبیات به معنای متداول امروزی آن، در ایران پیشینه ی کهن ندارد. این نوع فعالیت ادبی، پس از دگرگونی در ساختار اجتماعی و فرهنگی ایران که موجب تبادل اندیشه ها و افکار بین ایرانیان و فرنگیان شد، به وجود آمد. پیش از تحول مذکور که در زمینه های مختلف ادبی ایجاد دگرگونی کرد، تاریخ ادبیات به گونه ی امروز وجود نداشت و مطالب این گونه آثار بیشتر در تذکره ها، فرهنگ ها، فهرست ها و تاریخ سلسله های حکومتی قابل مشاهده بود. ایرانیان تاریخ ادبیات نویسی به معنای نوین آن را در سده ی بیستم و به دنبال کارهای اروپاییان به ویژه ادوارد براون آغاز کردند و تاریخ ادبیات نویسی به شیوه ی جدید در ایران رایج شد. با آن که همه ی آثار غربی ها در این زمینه به طور کامل در دسترس محققان ایرانی نبود، به دلیل آشنایی آنان با روش های جدید تحقیق، در تبیین محققانه ی مسایل ادبی جهشی پدید آمد که آثار تألیف شده در این مدت نتیجه ی آن است. در این پژوهش کوشش شده است که ابتدا تعریفی نسبتاً جامع از تذکره و تاریخ ادبیات و تفاوت آن دو ذکر شود و سپس مروری کوتاه بر تاریخچه ی تاریخ ادبیات نگاری در ایران شده و کتاب های مهمی که در این حوزه تا سال 1389 تألیف شده است، نقد و بررسی گردد. به بیان دیگر در این پژوهش قصد آنرا نداریم که فهرستی از تمام آثار منتشر شده در حوزه ی تاریخ ادبیات ایران را ارائه دهیم، بلکه بیشتر برآنیم تا تصویری کلی از کتاب های تاریخ ادبیات ایران را پیش چشم خوانندگان محترم بیاوریم.