نام پژوهشگر: زهرا قرقی

تصحیح،مقابله و بازنویسی نسخه خطی "توضیح الاخلاق" تحریر خلیفه سلطان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور مرکز - دانشکده علوم انسانی 1390
  زهرا قرقی   اصغر دادبه

کتاب «اخلاق ناصری» از معتبرترین کتب فارسی است که در علم اخلاق و حکمت عملی در دوره ی اسلامی نوشته شده است. توجه به این کتاب و شرح آن از دیرباز از جمله فعالیت های اهل حکمت و سیاست بوده است، از جمله شروحی که بر کتاب «اخلاق ناصری» نگاشته شده است، «توضیح الاخلاق» تألیف خلیفه سلطان است که به فرمان شاه صفی صفوی در سال 1051 ق. به انجام رسیده است. خلیفه سلطان اثر خواجه نصیرالدین را با این هدف که برای مردم کتاب خوان آن دوره قابل فهم باشد، با عبارات روشن تر و ساده تری آورده است. به دلیل دشواری نثر اخلاق ناصری، بسیاری از افراد از مطالعه ی آن صرف نظر کرده، از مطالب ارزشمند این کتاب بی بهره می مانند. با تصحیح و چاپ «توضیح الاخلاق»، به دلیل سهولت نسبی آن، در راه آشنایی هر چه بیشتر دانش دوستان با اندیشه ی حکمای اسلامی گامی موثر برداشته می شود. این رساله، علاوه بر متن مصحَّح، دربردارنده ی مقدمه ای مشروح است که در آن به مطالب ذیل پرداخته شده است: - معرّفی شروح اخلاق ناصری - تحقیق در باره ی احوال و آثار خلیفه سلطان - بررسی جایگاه علمی و سیاسی خلیفه سلطان - تحقیق در باره ی ویژگی های سبکی و ساختاری نثر «توضیح الاخلاق» برای متن توضیح الاخلاق، تعلیقات جامعی نیز نگاشته شده است. پس از تعلیقات، بخش «دگرگونی ها» قرار دارد که مربوط به تبیین مواردی است که خلیفه سلطان کلمات و عبارات یا جمله های اخلاق ناصری را تغییر داده و آن ها را به زبان ساده تری بیان کرده است. بعد از آن، مجموعه ای از واژگان و ترکیب های نسبتاً دشوار متن به همراه معنی آن ها در بخش «فرهنگ لغات و ترکیبات فارسی و عربی» جمع آوری شده است. در بخش انتهایی رساله فهرست های راهنما قرار گرفته است.