نام پژوهشگر: فاطمه سالارزاده سربالا

الشاعر القروی (رشید سلیم الخوری) بین الکلاسیکیهوالرومانسیه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سمنان 1390
  فاطمه سالارزاده سربالا   صادق عسکری

چکیده تحولات مهم سیاسی واجتماعی وبحران های موجود در عصر نهضت موجب هجرت بسیاری از اعراب به اروپا شد، وشاعر قروی (رشید سلیم الخوری) نیز یکی از این مهاجران بود ومن "شاعر قروی بین کلاسیک ورمانتیک" را به عنوان موضوع پایان نامه خود انتخاب کردم تا در اثنای آن کلاسیک ورمانتیک وشدت گرایش شاعر به این دو مکتب را در شعر شاعر قروی بررسی کنم، ودلیل اختیار این موضوع قرار گرفتن شاعر در عصر جدید یعنی قرن نوزدهم وبیستم می باشد که وی در میان عناصر تقلید وتجدید قرار گرفته بود وهجرت شاعر به برزیل وتأثیر پذیری او از غربت وهمچنین سعی او بر حفظ اصالت فکری در بعضی از اشعار باعث شد تا کلاسیک را که بر پایه تقلید از قدما بنا شده ورمانتیک را که علیه کلاسیک بپا خاست وبه مضامین جدید گرایش داشت را در شعر این شاعر بررسی کنم. وبنابر مشخصه های عصر شاعر ومیزان گرایش شاعر به کلاسیک ورمانتیک این پایان نامه به سه بخش اصلی تقسیم می شود، که فصل اوّل شامل زندگی شاعر ومهمترین عوامل موثر بر هجرت شاعر وهمچنین مشخصه های ادبی، سیاسی واجتماعی شاعر می شود. ودر فصل دوم کلاسیک ورمانتیک را در مضامین شعری قروی بررسی می کنیم واز آنجایی که رمانتیک بر ضد کلاسیک بپا خاست وبا کلاسیک ها در مضمون واسلوب مخالفت داشت، ما مهمترین عناصر کلاسیک ورمانتیک را گرفته وجنبه های متضاد را کنار یکدیگر قرار داده ایم تا میزان تمایل شاعر به هر یک از این دو مکتب مشخص شود، ودر فصل سوم نیز به بررسی کلاسیک ورمانتیک در اسلوب های شعری می پردازیم وهمانند فصل های دوم جنبه های متضاد را کنار هم قرا ر می دهیم. وپژوهش ما در این پاین نامه با روش خارجی تاریخی در بحث زندگی شاعر وعصر وی وشناخت ویژگی های کلاسیک ورمانتیک شروع می شود ودر بررسی کلاسیک ورمانتیک در مضامین واسالیب شعری از روش داخلی تحلیلی استفاده کرده ایم. وامّا مهمترین نتایجی که بعد از تفحص طولانی در این سه فصل به آن ها رسیدیم عبارتند از: 1- اضطرابات سیاسی موجود در عصر شاعر وبحران های اقتصادی در جامعه وفقر خانوادگی وتشویق عموی وی موجب هجرت شاعر به برزیل شد وشاعر از این هجرت وزندگی در اروپا تاثیر پذیرفت واشعار زیادی در عشق به وطن وقومی گرایی وهمچنین اشعار زیادی در مضامین طبیعت ومسائل ذاتی وعالم مثالی سرود. 2- شاعر قروی در "العصبه الأندلسیه" سردمدار بود ونقش زیادی در احیاء شعر وانتشار اشعار قومی ووطنی در شرق وسرزمین های شرق داشت، ولکن نکته قابل ذکر اینکه شاعران مهجر جنوبی نسبت به شاعران مهجر شمالی در حفظ اصالت شعری محافظه کارتر بودند. 3- کلاسیک ورمانتیک فقط منحصر به عصر حدیث نیستند بلکه ویژگی هایی از آن دو مکتب در عصر های گذشته مانند عصر جاهلی، اسلامی وعباسی نیز دیده می شود، فقط در آن عصرها با این نام ها شناخته نمی شدند. 4- شاعر قروی در بحث مضامین شعری به کلاسیک بیشتر از رمانتیک گرایش دارد، زیرا به مردم ومشکلات آن ها اهمیت زیادی می داد ودر واقع به خود بیشتر از دیگران اهمیت می داد وهمچنین شعر های زیادی به مناسبت های مختلف اجتماعی ودیگر مناسبت ها سرود، وهمچنین اشعار زیادی در عشق به وطن سرود، همچنان که به شعر تعلیمی وایجاد صلح وآرامش در جامعه اهمیت می داد وگاهی نیز از مشکلات ومصائب موجود در جامعه ومسائل مادی وتمدن خسته می شد وبه عالم ماوراء پناه می برد، پس می توان گفت که به عاطفه بیشتر از عقل گرایش داشت وبه طبقه متوسط جامعه وعامه مردم بیشتر از طبقه حکّام واعیان توجه می کرد واشعار زیادی در رابطه با طبقه متوسط جامعه سرود، ولی از اغراض شعری قدیم مثل وصف ومدح ورثاء تقلید می کرد، با اینکه در بیشتر آن ها سعی می کرد تا روش های جدیدی بکار گیرد ومضامین جدیدی را در لا بلای این اشعار بیفزاید. 5- در خصوص اسلوب شعری می توان گفت که شاعر قروی به رمانتیک بیشتر از کلاسیک گرایش داشت زیرا به وحدت موضوعی در قصائد اهمیت می داد وبیشتر قصائد او حول یک موضوع ومحور می چرخید، هر چند در بعضی از اشعلرش روح تقلید موج می زد واز موشحات اندلسی تقلید می کرد ولی در این حد نماند وپا را کمی فراتر نهاد والوان جدیدی به اضافه کرد. وهمچنین شاعر به شعر غنائی بسیار اهمیت می داد والفاظ غریب وبا صوت جرس وبلند زیاد بکار نمی برد وسعی می کرد الفاظ وترکیبات آسان وواضح را بکار گیرد، فقط وی بر لهجه خطابی واستعمال تشبیهات نزدیک تاکید فراوان داشت. واژه های کلیدی: شاعر قروی، کلاسیک، رمانتیک، عصر معاصر، نقد ادبی.