چکیده تحلیل انتقادی گفتمان نگرشی نو در زبانشناسی است که به تبیین روابط میان گفتمان و قدرت اجتماعی می پردازد. این نوع تحلیل مسائل اجتماعی را مورد توجه قرار داده و مفاهیمی چون طبقه، نژاد، جنسیت و امثال این موارد را بررسی می کند. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش تحلیل نورمن فرکلاف و دستور نقش گرای نظام مند مایکل هلیدی به تحلیل 40 غزل از دیوان اشعار عبدالرحمن جامی شاعر توانای عهد تیموریان در ایران پرداخته است. جامی در منظومه های سه گانه که بنابر سه دوره ی حیات وی سروده شده اند، با تکیه بر آراء ابن عربی در مکتب وحدت وجود، مبانی کلام اشعری و اصول بنیادین طریقت نقشبندیه که در رأس آنها « خلوت در انجمن » و « سفر در وطن » قرار دارد، گاه در قالب عارفی شاعر و درباری و گاه در جامه ی منتقدی اجتماعی به بازنمایی باور خود در قالب انواع غزل همت گماشته است. وی با قرار دادن فرآیندهای مادی و رابطه ای در صدر فرآیندها و سیر تحول آنها بیش از هر چیز سعی در ایجاد تقابل و مقایسه میان کنش ها، اهداف و نام های مشارکین گفتمان دارد. واژه های کلیدی: تحلیل انتقادی گفتمان، جامی، غزل